Hành vi phi đạo đức là gì? Ví dụ về các hành vi phi đạo đức? Nguyên nhân của các hành vi phi đạo đức? Giải pháp để giảm thiểu hành vi phi đạo đức? Ảnh hưởng của hành vi phi đạo đức?
Đạo đức xuống cấp là một vấn nạn nghiêm trọng của xã hội ngày nay, sự vô cảm các hành vi phi đạo đức diễn ra ngày càng phổ biến. Hãy tham khảo bài viết dưới đây để tìm hiểu về hành vi phi đạo đức là gì và một số ví dụ về hành vi này.
Mục lục bài viết
1. Hành vi phi đạo đức là gì?
Hành vi phi đạo đức là hành động nằm ngoài những gì được coi là đúng hoặc phù hợp với một người, một nghề nghiệp hoặc một ngành. Các cá nhân có thể hành xử phi đạo đức, cũng như các doanh nghiệp, tổ chức và thậm chí là cả những người có học thức cao như các doanh nghiệp, chuyên gia và chính trị gia. Tuy nhiên, định nghĩa của một người về “phi đạo đức” phụ thuộc vào tiêu chuẩn đạo đức của chính họ và tiêu chuẩn của xã hội.
2. Ví dụ về các hành vi phi đạo đức:
2.1. Lợi Dụng Bất Hạnh:
Cụm từ ‘kicking people while they’re down’ là một câu thành ngữ trong tiếng Anh ám chỉ hành vi phi đạo đức này.
Ví dụ, các công ty lợi dụng thảm họa để tăng giá đang thực hiện các hành vi phi đạo đức.
Sau một thảm họa thiên nhiên, mọi người cần rất nhiều vật phẩm để xây dựng lại những ngôi nhà bị hư hại. Các công cụ như máy phát điện và cưa xích là cần thiết khi điện bị cắt và cây đổ phải được di dời.
Đôi khi các công ty sẽ cố gắng tận dụng sự không may này bằng cách tăng giá hàng hóa và dịch vụ rất cần thiết. Giá có thể tăng tới hai hoặc ba trăm phần trăm. Đó gọi là ép giá.
Các công ty thường nói rằng họ phải tăng giá vì phí vận chuyển và lao động tăng sau khủng hoảng. Tuy nhiên, nhiều người cảm thấy điều đó thật khó tin.
Hay khi đại dịch Covid 19 bùng nổ, thông điệp 5K của Bộ Y Tế được ban hành, khẩu trang trở thành mặt hàng vô cùng thiết yếu. Các nhà thuốc, cá nhân tổ chức đã tăng giá khẩu trang lên gấp 5 lần thậm chí là 10 lần. Đây có thể nói là hành vi vô cùng phi đạo đức, kiếm tiền trên sự khó khăn dịch bệnh của cả nước.
2.2. Nối dối:
Rõ ràng, trong hầu hết các tình huống, nói dối được coi là phi đạo đức. Ví dụ như nói dối mình là người nghèo khổ để kêu gọi sự thương cảm, tấm lòng từ thiện đầy nhân văn của người khác, sau đó lấy số tiền đó đi ăn chơi. Lợi dụng sự đồng cảm của người cũng như đang cướp đi cơ hội được giúp đỡ của những người thực sự cần.
2.3. Ngược Đãi Động Vật:
Điều này có thể bao gồm từ hành vi ngược đãi vật nuôi của chủ nhân cho đến đánh chó vì mục đích giải trí.
Khi nhu cầu về các sản phẩm và phương pháp chữa bệnh tăng lên, việc thử nghiệm và đối xử tàn ác với động vật cũng tăng vọt. Một trong những cách động vật bị ngược đãi là ở trong những phòng giam nhỏ như nhà tù trong phòng thí nghiệm trong khoảng thời gian trung bình từ bảy đến mười tám ngày với sự chăm sóc tối thiểu. Động vật trong phòng thí nghiệm cũng bị ép ăn, nghĩa là cho động vật một loại thức ăn nhất định mà chúng có thể muốn hoặc không muốn ăn. Điều này được thực hiện hợp pháp, đó là một hành động không thể chấp nhận được.
Khoảng sáu triệu động vật mỗi năm được sử dụng để mổ xẻ. Ếch là loài phổ biến nhất được mổ xẻ bên cạnh đó còn có các loài động vật phổ biến khác là lợn và mèo.
2.4. Sử dụng lao động trẻ em:
Tại Việt Nam, có hơn 1 triệu trẻ em trong độ tuổi 5-17 tham gia lao động trẻ em, chiếm 5,4% dân số trẻ em trong độ tuổi này.
Lao động trẻ em có thể dẫn đến tổn hại nghiêm trọng về thể chất và tinh thần, thậm chí tử vong. Nó có thể dẫn đến chế độ nô lệ và bóc lột tình dục hoặc kinh tế. Và trong hầu hết mọi trường hợp, nó khiến trẻ em không được đi học và chăm sóc sức khỏe, hạn chế các quyền cơ bản của chúng và đe dọa tương lai của chúng.
Các tổ chức nhân quyền như UNICEF đã làm việc chăm chỉ để ngăn chặn các hành vi lao động trẻ em trong nhiều thập kỷ. Mặc dù những nỗ lực của họ đã giúp ích, nhưng vấn đề này quá phổ biến và rất khó để kiếm soát.
2.5. Quảng Cáo Sai Sự Thật:
Các công ty đã đưa ra những tuyên bố sai về sản phẩm của họ kể từ khi bắt đầu chủ nghĩa thương mại và trước đó là cũng là một hành vi vô cùng phi đạo đức. Quảng cáo sai sự thật là thông tin sai lệch hoặc sai sự thật được cung cấp cho bạn để khiến bạn mua thứ gì đó hoặc đến thăm cửa hàng của họ.
Một số công ty sử dụng các kỹ thuật thông minh để tránh vi phạm cách hiểu hạn hẹp của luật pháp. Ví dụ: trong quảng cáo trên TV và báo in, đôi khi sẽ có những chữ in rất, rất, rất nhỏ được đánh dấu bằng dấu hoa thị. Đó có thể là những thông tin quan trọng về mặt trái của sản phẩm.
Đó là một mánh khóe thông minh và hợp pháp, nhưng dù sao cũng là phi đạo đức.
2.6. Bạo lực học đường:
Bạo lực học đường là bạo lực diễn ra trong môi trường học đường. Điều này bao gồm bạo lực trong khuôn viên trường học, trên đường đến trường hoặc về nhà, và tại các chuyến dã ngoại và sự kiện của trường.
Ước tính có khoảng 246 triệu trẻ em bị bạo lực học đường mỗi năm; tuy nhiên, trẻ em gái và những người không theo chuẩn giới bị ảnh hưởng một cách không tương xứng.
Bạo lực học đường có thể do học sinh, giáo viên hoặc các thành viên khác của nhân viên nhà trường thực hiện; tuy nhiên, bạo lực của các học sinh là phổ biến nhất.
Đây cũng là một biểu hiện điển hình của hành vi phi đạo đức trong môi trường giáo dục. Nạn nhân của bạo lực học đường có thể bị thương về thể chất và bị cắt, trầy xước, bầm tím, gãy xương, vết thương do đạn bắn, chấn động, khuyết tật về thể chất hoặc tử vong.
Theo một nghiên cứu năm 2019, trẻ em từng bị bạo lực học đường có nguy cơ mắc các tình trạng sức khỏe thể chất và tinh thần lâu dài, bao gồm rối loạn gắn bó, lạm dụng chất kích thích, béo phì, tiểu đường, ung thư, bệnh tim và các bệnh về đường hô hấp.
3. Nguyên nhân của các hành vi phi đạo đức:
Có rất nhiều nguyên nhân khách quan cũng như chủ quan dẫn dến việc hình thành hành vi vi phạm đạo đức
Về mặt khách quan: Đó là sự ảnh hưởng của internet, điện thoại thông minh, mạng xã hội, phim ảnh, âm nhạc… Những ảnh hưởng tiêu cực ở không gian này lâu ngày sẽ ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý nhận thức của chúng ta.
Môi trường sống ảnh hưởng đến tâm lý tư duy đạo đức của một cá nhân. Việc sinh sống trong một gia đình bạo lực hay thiếu sự quan tâm sẽ khắc sâu vào tâm lý của cá nhân. Một cá nhân luôn bị giáo dục bằng đòn roi thì sẽ khiến cho họ cho rằng chỉ khi bạo lực diễn ra mới có thể giải quyết được vấn đề.
Về mặt chủ quan: Trong tâm lý bản thân mỗi người trở nên lệch lạc do không được giáo dục quan tâm đúng cách. Ngoài việc áp lực trong công việc cũng như ngoài xã hội.
4. Giải pháp để giảm thiểu hành vi phi đạo đức trong các tổ chức:
Tạo Chính sách và Thực tiễn: Các tổ chức phải nghiên cứu, phát triển và ghi lại các chính sách cũng như quy trình xung quanh việc xác định và báo cáo các vi phạm đạo đức. Những chính sách này nên được trình bày rõ ràng trong sổ tay nhân viên và các biện pháp bảo vệ nên được áp dụng cho những người tố cáo các hành vi phi đạo đức.
Tuy nhiên, có chính sách thôi chưa đủ. Bạn phải thực hành những gì bạn giảng. Trường hợp điển hình: Nhiều năm trước, Tập đoàn Enron được biết là có một trong những chính sách đạo đức phức tạp nhất. Tuy nhiên, vào năm 2001, người ta tiết lộ rằng Enron đã tham gia vào một vụ gian lận kế toán lớn để ngụy trang cho tình hình tài chính yếu kém của mình.
Tuyển dụng đúng: Lựa chọn những người có chất lượng ngay từ ngày đầu tiên có thể tạo ra sự khác biệt lớn về đạo đức trong tổ chức. Một số tổ chức rà soát kiểm tra lý lịch, mua các công cụ sàng lọc hoặc sử dụng các câu hỏi phỏng vấn dựa trên hành vi.
Phát triển sự hiểu biết của mọi người: Hầu hết các chuyên gia nhân sự sẽ nói với bạn rằng việc đào tạo mọi người hành động “có đạo đức” sẽ không có nhiều tác động, nhưng việc phát triển một quy trình báo cáo các hành vi vi phạm đạo đức và xây dựng sự hiểu biết của nhân viên về các kỳ vọng về đạo đức là rất quan trọng.
Khuyến khích điều đúng đắn: Trước khi giới thiệu một biện pháp mới trong trường học hoặc bất kỳ ngành nào khác các nhà lãnh đạo phải cân nhắc xem liệu biện pháp đó có khuyến khích loại hành động mà được tổ chức đánh giá cao hay không. Nếu có nguy cơ xảy ra hành vi không đúng đắn, thì điều quan trọng là phải thảo luận về những biện pháp kiểm tra xử phạt để đảm bảo các hành vi không mong muốn được xử lý một cách thích hợp.
5. Ảnh hưởng của hành vi phi đạo đức:
Mối quan hệ giữa mọi người sẽ trở nên căng thẳng:
Khi một giám đốc hoặc giám đốc doanh nghiệp thể hiện hành vi thiếu đạo đức, anh ta có thể đánh mất sự tôn trọng của nhân viên. Nếu không có một nhà lãnh đạo được kính trọng, một doanh nghiệp thành công là khó khăn. Hành vi thiếu đạo đức cũng có thể gây ra căng thẳng giữa các nhân viên, một số nhân viên khó chịu trước các quy tắc và vẫn sắp xếp để tiến lên phía trước.
Mất uy tín bản thân. “Một lần bất tín, vạn lần bất tin”, khi đã có hành động phi đạo đức khiến cho mọi người không tin tưởng nữa gây khó khăn trong tạo dựng các mối quan hệ lâu dài.
