Đối với người lao động thì ngoài tiền lương thì người lao động còn được hưởng các khoản khác như tiền thưởng trong những trường hợp cụ thể theo quy định của pháp luật đề ra. Vậy trả thưởng bằng cổ phiếu là gì? Đặc điểm trả thưởng bằng cổ phiếu như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Trả thưởng bằng cổ phiếu là gì?
Khái niệm trả thưởng bằng cổ phiếu:
Trả thưởng bằng cổ phiếu được hiểu là hình thức thưởng của các công ty cho nhân viên bằng cách sử dụng các quyền chọn cổ phiếu công ty đó.
Nhân viên trong công ty sẽ có quyền chọn mua cổ phiếu cần xác định liệu cổ phiếu của họ có được chuyển giao và giá trị của nó có giữ nguyên khi họ không còn làm việc tại công ty phát hành nữa hay không.
Bởi vì hậu quả thuế phụ thuộc vào giá trị thị trường hợp lí (FMV) của cổ phiếu, nếu cổ phiếu bị tính thuế khấu trừ tại nguồn, tiền thuế phải được trả bằng tiền mặt cho dù nhân viên được trả bằng khoản bồi thường vốn chủ sở hữu.
Trả thưởng bằng cổ phiếu trong tiếng Anh là gì?
Trả thưởng bằng cổ phiếu trong tiếng Anh là Stock Compensation.
2. Đặc điểm trả thưởng bằng cổ phiếu:
Trả thưởng bằng cổ phiếu thông thường sẽ được sử dụng bởi các công ty mới thành lập do các chủ thể đó thông thường không có tiền mặt để nhằm mục đích thưởng với mức giá cạnh tranh cho nhân viên.
Giám đốc điều hành và nhân viên cũng có thể chia sẻ mức tăng trưởng và lợi nhuận của công ty theo hình thức trả thưởng bằng cổ phiếu.
Tuy nhiên, có một số luật và quy định cụ thể mà công ty cần phải tuân thủ, chẳng hạn như nghĩa vụ ủy thác, xử lí thuế và khấu trừ thuế, đăng kí phát hành và các loại chi phí.
Khi trao quyền, các công ty cho phép nhân viên mua một số lượng cổ phiếu được xác định trước với một mức giá định sẵn. Các công ty có thể trao quyền vào một ngày cụ thể hoặc theo lịch trình định kì hàng tháng, hàng quí hoặc hàng năm.
Thời gian được định sẽ dựa trên thời gian hay các mục tiêu hiệu suất của công ty hay cá nhân được đáp ứng, hoặc dựa trên cả tiêu chí thời gian và hiệu suất.
Thời gian trao quyền thường là sau ba đến bốn năm, có hiệu lực kể từ sau ngày đầu tiên nhân viên đủ điều kiện nhận trả thưởng bằng cổ phiếu.
Sau khi được trao quyền, nhân viên có thể thực hiện quyền chọn mua cổ phiếu của mình bất cứ lúc nào trước ngày đáo hạn.
Ví dụ về về trả thưởng bằng cổ phiếu:
Cụ thể như một nhân viên được trao quyền mua 2.000 cổ phiếu với giá 20$ mỗi cổ phiếu. Các quyền chọn được trao 30% mỗi năm trong ba năm và có thời hạn 5 năm.
Các nhân viên sẽ phải trả 20$ mỗi cổ phiếu khi mua cổ phiếu cho dù giá cổ phiếu tại thời điểm mua thay đổi như thế nào trong thời gian năm năm.
3. Quyền chọn cổ phiếu cho nhân viên:
Có nhiều loại trả thưởng bằng cổ phiếu khác nhau ví dụ như quyền chọn cổ phiếu không tiêu chuẩn (NSO) và quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO).
– Quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO) chỉ được cung cấp cho nhân viên, còn ban giám đốc hay các tư vấn viên – những người không phải là nhân viên bình thường – không có lựa chọn này.
Quyền chọn cổ phiếu khích lệ (ISO) thường có các lợi thế đặc biệt về thuế.
– Với các quyền chọn chứng khoán không tiêu chuẩn (NSO), nhà tuyển dụng không cần phải báo cáo khi họ nhận quyền chọn hay khi thực hiện quyền chọn.
– Quyền tăng giá cổ phiếu (SAR) cho phép giá trị của một số lượng cổ phiếu xác định trước được thanh toán bằng tiền mặt hoặc cổ phiếu.
Cổ phiếu Phantom trả khoản thưởng bằng tiền mặt bằng với giá trị lượng cổ phiếu đã xác định trước.
– Kế hoạch mua cổ phiếu cho nhân viên (ESPP) cho phép nhân viên mua cổ phiếu của công ty với giá chiết khấu.
– Cổ phiếu bị hạn chế giao dịch và các đơn vị cổ phiếu bị hạn chế giao dịch (RSU) cho phép các chủ thể là những nhân viên nhận cổ phiếu thông qua hình thức giao dịch hoặc quà tặng nếu đạt được thời gian làm việc và các mục tiêu hiệu suất của công ty đề ra.
Trao quyền trả thưởng bằng cổ phiếu:
Việc trao quyền (vesting) khi công ty trả thưởng bằng cổ phiếu cho nhân viên có thể được thực hiện trong thời gian vài năm hay theo bất kì thời gian nào phù hợp.
Các đơn vị cổ phiếu bị hạn chế giao dịch cũng tương tự như vậy nhưng nhân viên không có bất kì quyền nào khi sở hữu cổ phiếu, chẳng hạn như quyền bỏ phiếu cho đến khi cổ phiếu tạo ra lợi nhuận và lợi nhuận đã được phân phối.
Cổ phiếu phát triển vốn chỉ được trao quyền nếu các yêu cầu nhất định được đáp ứng.
Chúng bao gồm các yêu cầu tỉ lệ như thu nhập trên mỗi cổ phiếu (EPS), lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) hay tổng lợi nhuận cổ phiếu của công ty trên một chỉ số. Thông thường, thời gian thực hiện quyền cho các cổ phiếu này thường kéo dài nhiều năm.
Thực hiện quyền chọn chứng khoán:
Quyền chọn cổ phiếu có thể được thực hiện bằng trả tiền mặt, trao đổi cổ phiếu đang sở hữu thông qua nhà môi giới chứng khoán trong các giao dịch bán cùng ngày hoặc khi thực hiện giao dịch bán để mua lại (sell-to-cover transaction).
Tuy nhiên, các công ty thường chỉ cho phép chọn một hoặc hai trong số các hình thức trên.
Ví dụ cụ thể như các công ty tư nhân thường không cho phép thực hiện các giao dịch bán cùng ngày hay bán để mua lại.
4. Tìm hiểu về quyền chọn cổ phiếu:
Khái niệm quyền chọn cổ phiếu:
Quyền chọn cổ phiếu được hiểu là những hợp đồng quyền chọn được thiết kế với tài sản cơ sở là một cổ phiếu đơn lẻ. Về mặt khái niệm, quyền chọn cổ phiếu đơn lẻ cũng đem lại cho người nắm giữ quyền, chứ không phải nghĩa vụ, mua hoặc bán một cổ phiếu cụ thể với số lượng nhất định ở mức giả xác định vào hoặc trước một thời điểm đã biết trong tương lai.
Quyền chọn cổ phiếu cho phép các chủ thể là những nhà đầu tư đạt được những mục đích khác nhau dựa trên kì vọng cụ thể về biến động giá của cổ phiếu cơ sở.
Cụ thể như các chủ thể là các nhà đầu tư có thể bảo vệ (danh mục) cổ phiếu mình đang nắm giữ trước nguy cơ giá cổ phiếu giảm trên thị trường, ổn định giá mua cổ phiếu trong tương lại ở mức cố định (thấp hơn so với giá hiện hành khi thực hiện giao dịch), kiếm lợi nhuận từ sự tăng hoặc giảm giá cổ phiếu mà không cần phải trực tiếp mua hoặc bán cổ phiếu đó.
Quyền chọn cổ phiếu trong tiếng Anh gọi là gì?
Quyền chọn cổ phiếu trong tiếng Anh gọi là Stock Options.
Đặc điểm của quyền chọn cổ phiếu:
– Quyền chọn cổ phiếu cũng bao gồm các quyền chọn giao dịch trên Sở giao dịch và quyền chọn giao dịch trên thị trường OTC.
Nếu ở quyền chọn OTC, các điều khoản của hợp đồng được thiết kế linh hoạt tùy theo nhu cầu cụ thể của từng người sử dụng sản phẩm, nội dung chi tiết của hợp đồng quyền chọn giao dịch trên thị trường có tổ chức (như ngày đáo hạn, giá thực hiện, giới hạn vị thế của nhà đầu tư…) lại do Sở giao dịch nơi quyền chọn đó được niêm yết qui định rõ.
– Những khoản mục chính đặc trưng cho quyền chọn cổ phiếu là:
Tài sản cơ sở: Sở giao dịch chứng khoán phái sinh lựa chọn trong số các cổ phiếu niêm yết trên một sàn giao dịch chứng khoán những mã cổ phiếu thích hợp và đủ tiêu chuẩn để làm tài sản cơ sở cho hợp đồng quyền chọn.
Quy mô hợp đồng: Tùy theo từng sở giao dịch, qui định về qui mô hợp đồng của quyền chọn cổ phiếu có thể khác nhau.
Giá thực hiện: Đối với quyền chọn cổ phiếu, giá thực hiện là mức giá cố định mà người mua quyền chọn phải trả (nếu là quyền chọn mua) hoặc được nhận (nếu là quyền chọn bán) khi người đó thực hiện quyền mua hoặc bán cổ phiếu cơ sở.
Giá thực hiện quyền chọn đối với một cổ phiếu thường được ấn định quanh mức giá thị trường hiện hành của cổ phiếu đó trong phạm vi một khoảng giá hợp lí.
– Với quyền chọn cổ phiếu, việc so sánh giữa giá thực hiện quyền chọn và giá thị trường hiện hành của cổ phiếu cơ sở cũng cho nhà đầu tư biết trạng thái của quyền chọn tại thời điểm đó.
Một quyển chọn được gọi là ở trạng thái lãi nếu các chủ thể là các nhà đầu tư được mua cổ phiếu và giá thấp hơn giá hiện hành (quyền chọn mua) hoặc bán cổ phiếu với giá cao hơn giá hiện hành (quyền chọn bán) nếu người đó thực hiện quyền, ngược lại quyền chọn được gọi là ở trạng thái lỗ.
– Ảnh hưởng của việc trả cổ tức và tách cổ phiếu: Một số điều khoản của quyền chọn cổ phiếu có thể được điều chỉnh khi diễn ra việc tách, gộp cổ phiếu cơ sở. Ta biết rằng, tách cổ phiếu xảy ra khi cổ phiếu hiện tại được chia nhỏ thành nhiều cổ phiếu, kết quả là giá cổ phiếu trên thị trường giảm xuống trong khi số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên tương ứng.
