Nỗi lo lắng lớn nhất của đa số các phụ nữ trong và sau khi mang thai là đối mặt với các tai biến sản khoa. Một trong số đó là hội chứng tiền sản giật khi mang thai - tiền căn của sản giật. Đây được xem là nguyên nhân gây tử vong cao cho mẹ bầu và trẻ sơ sinh. Tiền sản giật là gì? Sản giật là gì?
Mục lục bài viết
1. Tiền sản giật là gì?
Tiền sản giật được hiểu cơ bản chính là một biến chứng thai kỳ, đặc trưng bởi huyết áp cao và dễ gây tổn thương đến các cơ quan khác, thường là gan và thận. Hiện tượng này có thể xảy ra sớm sau tuần thai thứ 20, nhưng rất hiếm khi gặp trường hợp này. Đa phần các triệu chứng chỉ xuất hiện sau tuần thai thứ 34 (khoảng 3 tháng cuối thai kỳ). Ở một vài thai phụ, triệu chứng lại xuất hiện sau khi lâm bồn, thường là trong vòng 48 giờ sau sinh. May mắn là, những triệu chứng này có xu hướng tự mất đi trong vòng vài tuần sau đó.
Tiền sản giật cũng là căn nguyên dẫn đến sản giật. Đây thực chất một tai biến sản khoa nghiêm trọng có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ và bé. Thậm chí, đây còn là nguyên nhân gây tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Tiền sản giật trong tiếng Anh là: Preeclampsia.
2. Dấu hiệu và nguyên nhân tiền sản giật khi mang thai:
Dấu hiện tiền sản giật khi mang thai:
Ở một số thai phụ, đôi khi tiền sản giật sẽ xuất hiện và tiến triển âm thầm mà không có bất kỳ dấu hiệu nào. Dấu hiệu đầu tiên thường là tăng huyết áp thai kỳ. Thế nên, thai phụ rất cần được theo dõi huyết áp từ những ngày đầu mang thai, và đều đặn kiểm tra huyết áp trong suốt thai kỳ. Huyết áp vượt quá 140/90mmHg được ghi nhận trong hai lần, cách nhau ít nhất 4 giờ thì sẽ được đánh giá là bất thường.
Ngoài ra, các biểu hiện khác của tiền sản giật bao gồm:
– Protein dư thừa trong nước tiểu (protein niệu).
– Nhức đầu dữ dội.
– Thay đổi về thị lực, bao gồm mất thị lực tạm thời, mờ mắt hoặc nhạy cảm với ánh sáng.
– Đau bụng trên, thường là phía bên phải dưới xương sườn.
– Buồn nôn và nôn.
– Lượng nước tiểu giảm.
– Giảm mức độ tiểu cầu trong máu (giảm tiểu cầu).
– Chức năng gan suy giảm.
– Khó thở (do chất lỏng tích tụ trong phổi).
– Tăng cân đột ngột (hơn 2kg/tuần).
– Sưng (phù) – đặc biệt là ở mặt và tay, chân.
Nguyên nhân gây tiền sản giật:
Theo các chuyên gia sản khoa, tiền sản giật khi mang bầu thường sẽ xảy ra do giảm lưu lượng máu đến nhau thai. Đây là cơ quan nuôi dưỡng thai nhi trong suốt thai kỳ.
Đầu thai kỳ, các mạch máu mới phát triển để đưa máu đến nhau thai một cách hiệu quả. Ở phụ nữ gặp hội chứng này, những mạch máu này dường như không phát triển hoặc vận hành đúng chức năng. Chúng hẹp hơn các mạch máu bình thường, khiến lượng máu chảy qua bị hạn chế. Nguyên nhân của sự phát triển bất thường này là bởi vì các nguyên nhân cơ bản sau đây:
– Lưu lượng máu đến tử cung không đủ.
– Tổn thương mạch máu.
– Hệ thống miễn dịch suy giảm hoặc có vấn đề.
– Một số gen bất thường.
3. Biến chứng tiền sản giật nguy hiểm cho mẹ và thai nhi:
Các biến chứng thường gặp mà chúng ta có thể kể đến đó là:
– Thai nhi tăng trưởng chậm là một biến chứng tiền sản giật nguy hiểm:
Bệnh ảnh hưởng đến các động mạch mang máu đến nhau thai. Khi nhau thai không nhận đủ lượng máu cần thiết, thai nhi sẽ không được cung cấp đủ máu, oxy và chất dinh dưỡng. Đây là nguyên nhân khiến em bé chậm tăng trưởng, trở nên nhẹ cân và suy dinh dưỡng lúc chào đời.
– Sinh non là một biến chứng tiền sản giật nguy hiểm:
Nếu các chủ thể bị ở mức độ nghiêm trọng, có thể bác sĩ sẽ chỉ định bạn sinh sớm để tránh nguy hiểm cho hai mẹ con. Tuy nhiên, sinh non sẽ khiến em bé gặp phải các vấn đề sức khỏe như suy giảm hệ miễn dịch, hệ hô hấp, các cơ quan khác bị tổn thương. Do đó, thai phụ bị hội chứng trong khi mang bầu này cần được thăm khám thường xuyên để bác sĩ xác định thời điểm nào là tốt nhất cho chuyến vượt cạn quan trọng.
– Rau bong non là một biến chứng tiền sản giật nguy hiểm:
Tiền sản giật làm tăng nguy cơ vỡ nhau thai – tình trạng nhau thai tách ra khỏi thành trong của tử cung trước khi sinh. Nhau thai bị vỡ có thể gây chảy máu nặng, đe dọa tính mạng cả mẹ và em bé.
– Hội chứng HELLP là một biến chứng tiền sản giật nguy hiểm:
Hội chứng HELLP được hiểu là hiện tượng tan máu (phá hủy các tế bào hồng cầu), men gan cao và số lượng tiểu cầu thấp. Hội chứng HELLP thực tế là biến chứng tiền sản giật nặng, xuất hiện ở 4 đến 12% mẹ bầu, nguy hiểm đến tính mạng của mẹ và bé.
Các triệu chứng của hội chứng HELLP bao gồm buồn nôn và nôn, đau đầu, đau bụng trên bên phải. Hội chứng HELLP đặc biệt nguy hiểm vì gây tổn thương nghiêm trọng một số hệ thống cơ quan khác.
4. Sản giật là gì?
Ta hiểu về sản giật như sau:
Khi không được kiểm soát, biến chứng sản giật (tiền sản giật cộng với co giật) có khả năng xảy ra. Sản giật được xem là một trong những tai biến sản khoa gây tử vong hàng đầu cho mẹ và bé. Vì thế, ngay khi xuất hiện các dấu hiệu sản giật (động kinh, đau bụng, bất tỉnh), bác sĩ cần can thiệp ngay bất kể đang ở tuần thứ bao nhiêu của thai kỳ.
Sản giật được xem là một biến chứng nặng của tiền sản giật. Sản giật là một tình trạng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng, xảy ra khi huyết áp cao dẫn đến co giật khi mang thai.
Sản giật xảy ra sau tiền sản giật và ảnh hưởng đến khoảng 1 trong số 200 phụ nữ bị tiền sản giật. Thai phụ có thể bị sản giật ngay cả khi không có tiền sử động kinh.
Các triệu chứng của sản giật:
Vì tiền sản giật có thể dẫn đến sản giật, mẹ bầu có thể có các triệu chứng của cả hai tình trạng này. Tuy nhiên, một số triệu chứng là do các tình trạng khác, chẳng hạn như bệnh thận hoặc tiểu đường. Điều quan trọng là cần nói với bác sĩ về bất kỳ tình trạng nào mẹ bầu mắc phải để có thể loại trừ các nguyên nhân có thể khác.
– Sau đây là các triệu chứng phổ biến của tiền sản giật:
+ Huyết áp cao là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Sưng ở mặt hoặc tay của bạn là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Đau đầu là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Tăng cân quá mức là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Buồn nôn và ói mửa là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Các vấn đề về thị lực, bao gồm các giai đoạn mất thị lực hoặc nhìn mờ là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Khó đi tiểu là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
+ Đau bụng, đặc biệt là ở vùng bụng trên bên phải là triệu chứng phổ biến của tiền sản giật.
Thai phụ bị sản giật có thể có các triệu chứng giống như những biểu hiện đã nêu ở trên, hoặc thậm chí có thể không xuất hiện triệu chứng trước khi bắt đầu sản giật.
– Sau đây là các triệu chứng phổ biến của sản giật:
+ Co giật là triệu chứng phổ biến của sản giật.
+ Mất ý thức à các triệu chứng phổ biến của sản giật
+ Kích động à các triệu chứng phổ biến của sản giật
Như vậy, ta nhận thấy, về cơ bản thì các thai phụ bị sản giật sẽ có các triệu chứng tương tự như tiền sản giật.
4. Nguyên nhân gây ra sản giật:
Sản giật sẽ thường đi sau tiền sản giật, được đặc trưng bởi huyết áp cao xảy ra trong thai kỳ và hiếm khi xảy ra sau khi sinh. Các phát hiện khác có thể có như protein trong nước tiểu. Nếu tình trạng tiền sản giật của các thai phụ trở nên trầm trọng hơn và ảnh hưởng đến não, gây ra co giật thì mẹ bầu đã mắc chứng sản giật.
Các bác sĩ không biết chắc chắn điều gì gây ra chứng tiền sản giật, nhưng yếu tố nguy cơ được xác định là do sự hình thành và chức năng bất thường của nhau thai.
– Huyết áp cao được cho là nguyên nhân gây ra sản giật:
Tiền sản giật là khi huyết áp hoặc lực của máu lên thành động mạch quá cao làm hỏng động mạch và các mạch máu khác gây hạn chế lưu lượng máu dẫn đến sưng tấy các mạch máu trong não và thai nhi đang lớn. Nếu lưu lượng máu bất thường này qua các mạch làm cản trở khả năng hoạt động của não thì co giật có thể xảy ra.
– Protein niệu được cho là nguyên nhân gây ra sản giật:
Tiền sản giật xảy ra thông thường ảnh hưởng đến chức năng thận. Protein trong nước tiểu, còn được gọi là protein niệu, là một dấu hiệu phổ biến của tình trạng này.
Thông thường, thận lọc chất thải từ máu và tạo ra nước tiểu từ những chất thải này. Tuy nhiên, thận cố gắng giữ lại các chất dinh dưỡng trong máu, chẳng hạn như protein, để phân phối lại cho cơ thể. Nếu bộ lọc của thận, được gọi là cầu thận, bị hỏng, protein có thể rò rỉ qua chúng và bài tiết vào nước tiểu.
