Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là gì? Phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông

1. Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là gì?

Nhu cầu và tính cách của con người chúng ta thì đều hướng đến những cái mới, những sự mới mẻ. Sự mới mẻ này đã thấm nhuần vào các quan niệm của người dân Việt Nam. Bên cạnh đó khi chuẩn bị bước qua một năm mới mà nhất là vào những dịp cuối năm là dịp các cá nhân và gia đình chuẩn bị kết thúc một năm cũ và trào đón một năm mới bằng cái tết cổ truyền đầu tiên ở Việt Nam nên đã phần người dân đều có những nhu cầu mua sắm tăng cao kéo theo nhu cầu tiền mặt cũng tăng cao. Khi nhu cầu sử dụng tiền mặt của các chủ thể trong xã hội ngày càng cao thì keo theo đó sẽ là những sự xuất hiện nhiều loại tiền cũ, rách và hư hỏng không đủ tiêu chuẩn lưu thông trên thị trường và được pháp luật quy định.

Trên tình hình thực tế hiện nay thì tiền được biết đến là vật nang gia cho nen thì tiền cũng có thể bị rách, nát, hư hỏng giống như các đồ vật khác được con người sử dụng nó hàng ngày. Do đó, đối với những loại đồ bị rách hoặc hư hỏng thì không thể nào sử dụng với mục đích thông thường của nó như lúc ban đầu nữa, đối với tiền cũng vậy. Cũng chính vì thế mà nhà nước ta đã đưa ra các quy định và tiêu chuẩn để thực hiện thu hồi và quy định đối với việc tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông. Vậy tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được quy định ở đây với nội dung như thế nào? Trong nội dung mục 1 này tác giả sẽ gửi đến quý bạn đọc nội dung liên quan đến tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông theo như quy định tại Khoản 1 Điều 3 Theo Điều 4 Thông tư số 25/2013/TT-NHNN có nội dung là: “1. Tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là các loại tiền giấy (tiền cotton và tiền polymer), tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành, đang lưu hành nhưng bị rách nát, hư hỏng hay biến dạng theo quy định về tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được quy định tại Thông tư này.“.

Từ định nghĩa về tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như luật đã quy định ở trên thì  có thể thấy rằng việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được áp dụng đối với các loại tiền giấy và tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước ban hành theo như quy định của pháp luật hiện hành.  Trong quy định này thì tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được xác định ở đây là các loại tiền giấy mà ở Việt Nam tiền giấy bao gồm loại tiền cotton và tiền polymer đã được Nhà nước Việt Nam ta đã và đang lưu hành trên thị trường hiện nay, tiền kim loại do Ngân hàng Nhà nước phát hành, đang lưu hành nhưng bị rách nát, hư hỏng hay biến dạng theo quy định về tiêu chuẩn tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông được quy định như sau:

+ Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình lưu thông  đối với nhận định về loại tiền này thì các Nhà làm luật nhận định nó là loại tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông thuộc nhóm nguyên nhân khách qua): Tiền giấy bị thay đổi màu sắc, mờ nhạt hình ảnh hoa văn, chữ, số; nhàu, nát, nhoè, bẩn, cũ; rách rời hay liền mảnh được can dán lại nhưng còn nguyên tờ tiền; Tiền kim loại bị mòn, han gỉ, hư hỏng một phần hoặc toàn bộ hình ảnh, hoa văn, chữ, số và lớp mạ trên đồng tiền.

+ Tiền rách nát, hư hỏng do quá trình bảo quản được xác định là loại không đủ tiêu chuẩn lưu thông thuộc nhóm nguyên nhân chủ quan. Bởi vì những loại tiền giấy bị thủng lỗ, rách mất một phần; tiền được can dán; cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao; giấy in, màu sắc, đặc điểm kỹ thuật bảo an của đồng tiền bị biến đổi do tác động của hóa chất như chất tẩy rửa, axít, chất ăn mòn…; viết, vẽ, tẩy xóa; đồng tiền bị mục hoặc biến dạng bởi các lý do khác nhưng không do hành vi hủy hoại; Tiền kim loại bị cong, vênh, thay đổi định dạng, hình ảnh thiết kế do tác động của ngoại lực hoặc nhiệt độ cao; bị ăn mòn do tiếp xúc với hoá chất.

+ Tiền bị lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất như giấy in bị gấp nếp làm mất hình ảnh hoặc mất màu in, lấm bẩn mực in và các lỗi khác trong khâu in, đúc.

2. Phí đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông:

Trên cơ sở quy định tại Điều 6 Thông tư số 25/2013/TT-NHNN thì người dân có thể đổi tiền hỏng, rách, cháy… miễn phí tại các ngân hàng theo như quy định về việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do Ngân hàng Nhà nước vừa ban hành. Trước đó, tại Quyết định 4/2008/QĐ- NHNN ngày 22/8/2008 của Ngân hàng Nhà nước, người dân khi đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông phải trả phí 4% tổng giá trị tiền thu, đổi, tối thiểu là 2.000 đồng cho mỗi lần thu, đổi.

Theo thông tư mới mà cụ thể là theo Điều 4 Thông tư số 25/2013/TT-NHNN ngày 02/12/2013 của Ngân hàng Nhà nước quy định về việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông như sau: tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông là các loại tiền giấy làm bằng chất liệu cotton và polymer, tiền kim loại đang lưu hành nhưng bị rách, hư hỏng, biến dạng. Do đó, theo như quy định này thì đối với tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông do nhóm nguyên nhân khách quan mà tác giả đã nêu ra các trường hợp tại mục 1 và lỗi kỹ thuật do quá trình in, đúc của nhà sản xuất thì Ngân hàng Nhà nước các tỉnh, thành hoặc các Sở giao dịch thuộc Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng thương mại phải có trách nhiệm thực hiện hoạt dộng thu, đổi ngay mà không hạn chế số lượng hoặc yêu cầu thủ tục giấy tờ cho các cá nhân, tổ chức đang sử dụng những đồng tiền này và có nhu cầu muốn được đổi theo như quy định của pháp luật hiện hành mà không được thu bất kỳ khoản phí nào theo như quy định về hoạt dộng thu, đổi.

Bên cạnh đó thì theo như quy định này thì đối với tiền không đủ tiêu chuẩn do nguyên nhân chủ quan như “thủng lỗ, rách mất một phần; tiền được can dán; bị cháy hoặc biến dạng do tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, bị biến đổi các yếu tố do tác động của hóa chất; bị viết, vẽ, tẩy xóa… và tiền kim loại bị cong vênh thì ngân hàng chỉ nhận và xem xét thu, đổi nếu tờ tiền đó vẫn đáp ứng các yêu cầu tối thiểu”. Cũng theo như quy định tại Điều 4 này thì đối với những loại tiền bị cháy, thủng, rách mất một phần thì diện tích còn lại của tờ tiền không nhỏ hơn 60% diện tích ban đầu. Nếu tiền được can, dán phải có diện tích tổi thiểu bằng 90% tờ tiền ban đầu và vẫn đảm bảo nguyên gốc, nguyên bố cục một tờ tiền gồm mặt trước, sau, trên, dưới. Đồng thời, các yếu tố bảo an trên tờ tiền vẫn còn nhận biết được. Đồng thời thì đối với loại tiền polymer bị cháy hoặc biến dạng mà tờ tiền đó có bị co nhỏ do tiếp xúc nhiệt cao những cũng phải đảm bảo là cũng phải có diện tích còn lại tối thiểu bằng 30% và còn giữ nguyên bố cục tờ tiền mới, đồng thời còn ít nhất hai yếu tố bảo an mới được chấp nhận thu, đổi để đảm bảo đây không phải là tiền giả và xác định tiền này vẫn có thể được lưu thông theo hình thức khác.

Như vậy, đối với những loại tiền rách nát hư hỏng sẽ không đủ tiêu chuẩn lưu thông và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh, Sở Giao dịch Ngân hàng Nhà nước, đơn vị thu đổi có trách nhiệm thực hiện việc thu, đổi ngay cho khách hàng có nhu cầu, không hạn chế số lượng, không yêu cầu thủ tục giấy tờ theo Khoản 1 Điều 6 Thông tư 25/2013/TT-NHNN.

Trường hợp do nguyên nhân chủ quan thì việc đổi tiền phải đáp ứng các điều kiện tại Khoản 2 Điều 6 Thông tư 25/2013/TT-NHNN, nghĩa là không xuất phát từ hành vi hủy hoại tiền. Đồng thời thì theo như quy định tại Thông tư 25/2013/TT-NHNN đã bãi bỏ quy định về thu phí 4% khi đổi tiền trước đây tại Quyết định 24/2008/QĐ-NHNN cũng chính vì thế mà khi các cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi đi đổi tiền rách, nát hư hỏng tại Ngân hàng nhà nước theo như quy định này thì sẽ không phải mất một khoản phí nào.

Bên cạnh việc quy định về vấn đề Ngân hàng phải thực hiện hành vi thu đổi tiền cho công dân thì theo như quy định tại Nghị định 96/2014/NĐ-CP ngày 17.10.2014 của Chính phủ Quy định cụ thể về việc: Phạt cảnh cáo đối với hành vi không niêm yết công khai tại nơi giao dịch quy định thu đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông của Ngân hàng Nhà nước; Phạt tiền từ 5 đến 10 triệu đồng đối với hành vi từ chối đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho khách hàng; Phạt tiền từ 20 đến 40 triệu đồng đối với hành vi thực hiện đổi tiền không đúng quy định của pháp luật.