Thị trường chứng khoán thứ ba là gì? Đặc điểm và cách hoạt động

Theo cách hiểu truyền thống ta có thể hiểu thị trường chứng khoán đó là nơi diễn ra việc phát hành và mua bán lại các chứng khoán đã phát hành.

Giống như bất kỳ loại thị trường nào khác, thị trường chứng khoán cũng được cấu thành bởi đầy đủ các yếu tố cụ thể như là: chủ đề tham gia giao dịch trên thị trường; đối tượng hàng hóa giao dịch của thị trường; các loại giao dịch diễn ra trên thị trường; các cơ quan quản lý và giám sát; các nguyên tắc vận hành của thị trường và sự tác động của các quy luật thị trường.

Trên thị trường chứng khoán, các nguồn vốn dài hạn sẽ được lưu thông giữa các chủ thể thông qua hai giai đoạn cụ thể, ở hai bộ phận khác nhau của thị trường chứng khoán:

– Trong giai đoạn thứ nhất, các chủ thể là nhà đầu tư chuyển giao quyền sở hữu vốn của họ cho một tổ chức phát hành chứng khoán, theo cơ chế góp vốn hoặc cơ chế cho vay để được nhận quyền sở hữu các giấy tờ có giá do tổ chức phát hành chuyển giao – gọi là chứng khoán. Hoạt động này sẽ diễn ra trên thị trường chứng khoán sơ cấp hay còn gọi là thị trường cấp 1 hoặc thị trường phát hành.

– Trong giai đoạn thứ hai, các chủ thể là nhà đầu tư sẽ có trách nhiệm cần phải chuyển giao quyền sở hữu chứng khoán cho nhà đầu tư khác theo hình thức mua bán, cho tặng thông qua công cụ pháp lý là hợp đồng mua bán chứng khoán hoặc hợp đồng tặng cho chúng khoán. Việc tặng cho chứng khoán được tiến hành theo nguyên tắc của giao dịch đã cho trong pháp luật dân sự. Còn việc mua bán chứng khoán giữa các chủ thể là nhà đầu tư thì về nguyên tắc giao dịch này và được tiến hành thông qua tổ chức trung gian trên thị trường chứng khoán. Hoạt động mua bán lại các chứng khoán đã phát hành sẽ diễn ra trên thị trường thứ cấp hay còn gọi là thị trường cấp 2 hoặc thị trường giao dịch chứng khoán.

Thị trường chứng khoán trong điều kiện của nền kinh tế hiện đại được quan niệm đó sẽ là nơi diễn ra các hoạt động giao dịch mua bán chứng khoán trung và dài hạn. Việc mua bán chứng khoán sẽ được tiến hành ở thị trường sơ cấp khi người mua mua được chứng khoán lần đầu từ những người phát hành, và ở những thị trường thứ cấp khi có sự mua đi bán lại các chứng khoán đã được phát hành ở thị trường sơ cấp.

Như vậy, ta nhận thấy, xét về mặt hình thức, thị trường chứng khoán trong giai đoạn hiện nay chỉ là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán, chuyển nhượng các loại chứng khoán, qua đó thay đổi chủ thể nắm giữ chứng khoán.

1.2. Đặc điểm của thị trường chứng khoán:

Đặc điểm của thị trường chứng khoán là những dấu hiệu được sử dụng nhằm để phản ánh bản chất của thị trường chứng khoán bên cạnh đó nó cũng là những tiêu chí được dùng để phân biệt thị trường chứng khoán với các loại thị trường khác trong một nền kinh tế thế

Với ý nghĩa là một loại thị trường đặc thù trong hệ thống các thị trường của nền kinh tế mở thị trường chứng khoán có những đặc điểm cơ bản cụ thể sau đây:

– Thứ nhất, thị trường chứng khoán có đối tượng giao dịch là các loại chứng khoán và dịch vụ về chứng khoán.

Các chứng khoán được lưu thông trên thị trường chứng khoán là những loại hàng hóa đặc biệt, nó đã phản ánh sự luân chuyển các nguồn vốn đầu tư dài hạn trong nền kinh tế một cách trực tiếp, từ các tổ chức cá nhân có nguồn vốn nhàn rỗi đến tay những tổ chức cần vốn như các công ty hay chính phủ và chính quyền địa phương. Các dịch vụ về chứng khoán được hiểu là những công việc mà một tổ chức kinh doanh chứng khoán thực hiện theo yêu cầu của khách hàng để hướng tiền công dịch vụ. Các dịch vụ về chứng khoán phản ánh những nhu cầu cần được hỗ trợ từ phía các tổ chức trung gian hay các nhà quản lý giám sát thị trường đối với các nhà đầu tư và tổ chức phát hành chứng khoán.

– Thứ hai, thị trường chứng khoán có tính rủi ro cao và có ảnh hưởng mang tính dây truyền.

Tính rủi ro cao của thị trường chứng khoán được thể hiện ở chỗ, đa số các chủ đề tham gia vào giao dịch của thị trường đặc biệt là các nhà đầu tư luôn phải gánh chịu sự tác động rất lớn từ các yếu tố rủi ro tiềm ẩn những nguy cơ phá sản của tổ chức phát hành, tình hình lạm phát tiền tệ trong nền kinh tế, sự giảm giá chứng khoán hay tình trạng thông tin thị trường không minh bạch. Thực tế cho thấy, các yếu tố này đều có ít nhiều những tác động đến quyền lợi của giới đầu tư chứng khoán cũng như các tổ chức phát hành hay các tổ chức trung gian trên thị trường chứng khoán.

– Thứ ba, thị trường chứng khoán có tính nhạy cảm cao trước các biến động về kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự và an ninh trong nước cũng như trong khu vực và trên toàn thế giới.

– Thứ tư, thị trường chứng khoán được vận hành theo một số nguyên tắc đặc thù như nguyên tắc công khai, nguyên tắc giao dịch qua trung gian, nguyên tắc bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư.