Tác phẩm "Người lái đò sông Đà” nằm trong tập bút ký đặc sắc của Nguyễn Tuân mang tên "Sông Đà, là kết quả của chuyến đi đầy gian khổ và hào hứng của nhà văn đến miền Tây Bắc. Dưới đây là bài viết về chủ đề: Tác phẩm: Người lái đò sông đà của nhà văn Nguyễn Tuân, mời bạn đọc theo dõi.
Mục lục bài viết
1. Tìm hiểu về tác giả Nguyễn Tuân :
– Tiểu sử
+ Nguyễn Tuân (1910-1987) sinh ra trong một gia đình nhà nho nghèo tại Hà Nội, vào thời kỳ Hán học suy tàn.
+ Ông bị đuổi học ở bậc Thành chung vì tham gia bãi khóa phản đối giáo viên Pháp nói xấu người Việt.
+ Sau đó, ông bị tù vì vượt biên trái phép.
+ Sau khi ra tù, Nguyễn Tuân bắt đầu viết văn và làm báo.
+ Năm 1941, ông bị bắt lần nữa do liên hệ với những người hoạt động chính trị.
+ Sau Cách mạng tháng Tám, ông tham gia cách mạng và trở thành một nhà văn tiêu biểu của văn học mới.
– Sự nghiệp văn học
+ Tác phẩm chính
“Vang bóng một thời” (1940), “Tùy bút sông Đà” (1960), “Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi” (1972), …
+ Phong cách nghệ thuật
Trước Cách mạng tháng Tám, phong cách của Nguyễn Tuân mang tính ngông, dựa trên tài hoa và sự uyên bác.
Sau Cách mạng tháng Tám, phong cách của ông thay đổi, trở nên đôn hậu và tìm thấy vẻ đẹp trong những người lao động bình thường. Giọng văn ông dùng để chỉ trích kẻ thù dân tộc và mặt trái của xã hội.
→ Với phong cách độc đáo, Nguyễn Tuân được coi là hiện thân của người nghệ sĩ, luôn tìm kiếm sự mới lạ và đặc sắc trong văn chương.
2. Tóm tắt Tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân:
Thiên nhiên Tây Bắc được miêu tả qua hình ảnh con sông Đà vừa hung bạo vừa trữ tình. Sông Đà có những lúc dịu dàng như người phụ nữ đẹp với nước thay đổi theo mùa: “Mùa xuân dòng xanh ngọc bích, mùa thu lừ lừ chín đỏ như da mặt người bầm đi vì rượu bữa”. Dòng sông có nhiều thác ghềnh, đá dựng tạo nên cửa sinh, cửa tử. Nổi bật trong cảnh thiên nhiên hùng vĩ ấy là hình ảnh ông lái đò sông Đà. Ông mang vẻ đẹp khỏe khoắn của người lao động vùng sông nước với thân hình cao to và nước da rám nắng. Ông đã làm nghề lái đò nhiều nă, hiểu rõ tính khí của sông Đà, thuộc lòng từng con thác, vách đá và luồng nước nguy hiểm. Nhờ kinh nghiệm và sự gan dạ, ông đưa thuyền vượt qua các thác ghềnh nguy hiểm, góp phần vận chuyển hàng hóa an toàn về xuôi. Sau những chuyến vượt thác nguy hiểm, ông lái đò trở về cuộc sống bình dị, neo thuyền ở khúc sông yên bình, nấu cơm lam và trò chuyện về cá anh vũ, cá dầm xanh.
3. Soạn bài Người lái đò sông đà của nhà văn Nguyễn Tuân:
Câu 1 (trang 192 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1):
Tác phẩm “Người lái đò sông Đà” nằm trong tập bút ký đặc sắc của Nguyễn Tuân mang tên “Sông Đà, là kết quả của chuyến đi đầy gian khổ và hào hứng của nhà văn đến miền Tây Bắc.
– Chất liệu thực tế: Tác phẩm được xây dựng từ những trải nghiệm thực tế sinh động, chân thực và cụ thể của tác giả.
– Miêu tả chi tiết: Nguyễn Tuân miêu tả sông Đà từ nhiều góc độ khác nhau đưa ra những hình ảnh rõ nét và sống động.
→ Nhà văn đã quan sát rất công phu và tìm hiểu kỹ lưỡng khi viết về sông Đà và người lái đò, từ đó tạo nên một bức tranh thiên nhiên và con người sống động, đầy sức thuyết phục.
Câu 2 (trang 192 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1):
Nguyễn Tuân sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật để khắc họa hình ảnh con sông Đà hung bạo:
– So sánh độc đáo: Con sông được so sánh với những hình ảnh mạnh mẽ, dữ dội như “nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre” tạo ra một âm thanh vang dội, đầy uy lực.
– Cấu trúc câu trùng điệp: Sử dụng cấu trúc lặp lại như “nước xô đá, đá xô sóng, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm” giúp nhấn mạnh sự hỗn loạn, mạnh mẽ và không ngừng nghỉ của sông Đà.
– Nhân hóa: Tác giả nhân hóa mặt nước và các khối đá, như “mặt nước hò la vang dậy… ùa vào bẻ gãy cán chèo” “cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt lá xanh lè”, tạo ra những hình ảnh sống động, khiến con sông trở nên có hồn và dữ dội hơn.
→ Sự kết hợp của các biện pháp nghệ thuật này đã tái hiện một cách sinh động và mạnh mẽ cảnh tượng hùng vĩ, dữ dội của sông Đà, khiến người đọc cảm nhận được sức mạnh và sự nguy hiểm của dòng sông này.
Câu 3 (trang 192 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1):
Nguyễn Tuân khắc họa vẻ đẹp trữ tình của sông Đà qua nhiều góc nhìn phong phú và sinh động. Ông quan sát sông Đà từ trên cao xuống, từ xa đến gần và cả những cảnh cận kề, tạo nên một bức tranh toàn diện về dòng sông này.
– Quan sát từ nhiều góc độ: Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà được miêu tả từ nhiều góc nhìn khác nhau: từ trên cao xuống, từ xa đến gần và cả từ cận cảnh. Điều này giúp người đọc cảm nhận được sự phong phú và biến đổi của sông Đà theo từng khoảnh khắc và góc nhìn.
– Liên tưởng bất ngờ: Nguyễn Tuân sử dụng những liên tưởng độc đáo để miêu tả nét trữ tình của sông Đà. Ông ví sông Đà như một áng tóc trữ tình với đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc, bung nở hoa ban, hoa gạo tháng hai.
– Hình ảnh dịu dàng, thi vị: Những hình ảnh đầy thi vị như màu nắng tháng ba Đường thi, con hươu, tiếng còi sương, tiếng các đập nước tạo nên một bức tranh sông Đà dịu dàng, thơ mộng, gần gũi với con người.
– Văn phong như thơ: Nguyễn Tuân viết những câu văn giàu ý tưởng và thanh điệu, dùng thơ của Tản Đà để gợi tả dòng sông dịu dàng, thơ mộng: “Hỡi ông khách sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương”.
→ Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà qua ngòi bút của Nguyễn Tuân hiện lên sống động, phong phú và rất gợi cảm, làm say lòng người đọc.
Câu 4 (trang 192 SGK Ngữ Văn 12 Tập 1):
* Trong tác phẩm, người lái đò sông Đà hiện lên như một người lao động dũng cảm, đồng thời là một nghệ sĩ tài hoa.
– Tư thế bình tĩnh, ung dung: Người lái đò đối mặt với sự hung bạo và nham hiểm của ghềnh thác sông Đà một cách bình tĩnh và ung dung. Ông giống như một viên tướng già xông trận với sự oai phong và tỉnh táo, nắm chắc đối phương và ứng phó linh hoạt để giành chiến thắng.
– Tài năng nghệ sĩ: Dù cái chết kề bên, nhưng sau khi vượt thác, ông vẫn ung dung đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam và bàn tán về cá anh vũ. Ông nhanh chóng quên đi cuộc chiến đấu với thác ghềnh, thể hiện phong thái của một nghệ sĩ tài hoa, tài tử.
→ Người lái đò có tư thế của một anh hùng và phong cách của một nghệ sĩ, vừa dũng cảm, kiên cường, vừa tài hoa, tinh tế.
* Nguyễn Tuân với sức tưởng tượng phong phú đã biến cuộc chiến đấu ác liệt giữa người lái đò và thác dữ thành một đoạn phim sôi động, hấp dẫn và đầy kịch tính.
– Thác dữ như kẻ thù: Thác sông Đà hiện lên như những con vật hung ác qua các biện pháp nghệ thuật so sánh và nhân hóa: rống lên như tiếng ngàn trâu mộng, rung tít lên như tuyếc-bin thủy điện, dòng thác như quân liều mạng, như hùm beo hồng hộc thế mạnh.
– Người lái đò như viên tướng: Ông lái đò như một viên tướng xông vào trận đồ bát quái với muôn vàn hiểm ác, thể hiện sự trí dũng và tài nghệ tuyệt vời.
→ Qua đó, ta thấy rằng thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng, nhưng con người Tây Bắc, như người lái đò sông Đà, mới xứng đáng là “vàng mười” của đất nước ta.
Câu 5 (trang 193 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):
Ví dụ: Đoạn văn viết về về vẻ trữ tình sông Đà với những câu văn mềm mại:
Nguyễn Tuân đã thổi hồn vào sông Đà và biến nó thành một thực thể sống động, trữ tình và đầy màu sắc trên trang văn của mình. Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân. Sông Đà hiện lên như một dải lụa mềm mại, mượt mà, uốn lượn giữa thiên nhiên hùng vĩ của miền Tây Bắc. Những bông hoa ban, hoa gạo bung nở hai bên bờ sông tạo nên một khung cảnh đẹp đẽ, lãng mạn như một bức tranh thủy mặc. Màu sắc của hoa ban, hoa gạo hòa quyện với màu xanh ngọc bích của dòng sông vào mùa xuân hay màu đỏ chín của nó vào mùa thu tạo nên một bức tranh thiên nhiên tuyệt mỹ, sống động và biến đổi không ngừng. Khói mù từ những nương rẫy của người dân tộc Mèo đốt vào mùa xuân cùng với mây trời Tây Bắc,làm cho cảnh sông Đà thêm phần huyền ảo, mơ màng. Khung cảnh ấy không chỉ là một tuyệt tác của thiên nhiên mà còn là một tuyệt tác của nghệ thuật văn chương, qua ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân.
THAM KHẢO THÊM: