Soạn bài Tuổi thơ tôi – Chân trời sáng tạo Ngữ văn 6 tập 2

1. Tác giả Nguyễn Nhật Ánh:

Nguyễn Nhật Ánh, tên tuổi lẫy lừng trong văn đàn Việt Nam, chắc chắn đã ghi dấu ấn sâu đậm trong lòng độc giả, đặc biệt là những tâm hồn trẻ tuổi. Ông ra đời vào ngày 7 tháng 5 năm 1955 tại tỉnh Quảng Nam, một vùng đất phong cảnh thiên đàng và văn hóa đa dạng, đã góp phần hình thành nên tâm hồn nghệ sĩ đầy sáng tạo của ông.

Trước khi nổi danh là một nhà văn, Nguyễn Nhật Ánh đã trải qua những giai đoạn đa dạng trong cuộc đời, từ việc dạy học cho thế hệ trẻ đầy hiếu khách cho đến việc làm báo với nhiều bút danh khác nhau như Chu Đình Ngạn, Lê Duy Cật, Đông Phương Sóc, Sóc Phương Đông,… Ông tỏa sáng từ rất sớm khi thơ của ông đã được đăng trên các tạp chí và báo cáo vùng miền. Năm 1984, tác phẩm truyện dài đầu tiên mang tên “Trước vòng chung kết” đã chính thức định vị tên tuổi của ông trong văn đàn và kể từ đó, ông tập trung viết cho lứa tuổi thanh thiếu niên, để lại những câu chuyện đầy tinh tế và lôi cuốn.

Tác phẩm của Nguyễn Nhật Ánh đã chinh phục hàng triệu độc giả bằng những tình tiết độc đáo, những nhân vật đầy sâu sắc và những thông điệp sâu sắc về cuộc sống và tình yêu. Một số tác phẩm tiêu biểu mà ông đã viết bao gồm “Mắt Biếc,” “Cỏn Chút Gì Để Nhớ,” “Hạ Đỏ,” “Cô Gái Đến Từ Hôm Qua,” và “Chú Bé Rắc Rối.” Những cuốn sách này không chỉ thường xuyên tái bản mà còn luôn giữ được sức hấp dẫn với những độc giả yêu mến văn chương của Nguyễn Nhật Ánh.

Sự thành công của Nguyễn Nhật Ánh không chỉ được thể hiện qua tình cảm của độc giả mà còn được công nhận thông qua nhiều giải thưởng văn học quý giá. Năm 1990, tác phẩm “Chú Bé Rắc Rối” đã được Trung ương Đoàn Thanh Niên Cộng sản Hồ Chí Minh trao giải thưởng Văn Học Trẻ hạng A. Năm 1995, ông được bầu chọn là nhà văn được yêu thích nhất trong 20 năm (1975-1995) thông qua cuộc trưng cầu ý kiến của độc giả trẻ tiêu biểu trên mọi lĩnh vực của Thành Đoàn TP Hồ Chí Minh và Báo Tuổi Trẻ. Hơn nữa, ông còn được Hội Nhà Văn TP Hồ Chí Minh lựa chọn là một trong 20 nhà văn trẻ tiêu biểu trong giai đoạn từ 1975 đến 1995.

Năm 2010, tác phẩm “Cho Tôi Xin Một Vé Đi Tuổi Thơ” của Nguyễn Nhật Ánh đã được vinh danh bằng Giải thưởng Văn Học ASEAN, khẳng định tầm quan trọng của ông trong văn học khu vực.

2. Tác phẩm Tuổi thơ tôi:

Văn bản “Tuổi thơ tôi,” xuất hiện trong tập truyện “Sương Khói Quê Nhà,” là một tác phẩm gợi nhớ về những kỷ niệm và thời khắc đáng nhớ trong cuộc sống tuổi thơ của tác giả. Bằng những câu chuyện nhỏ, văn bản này chia sẻ về một kỷ niệm đặc biệt liên quan đến một ngày trong quá khứ và những tình cảm trong tâm hồn của nhân vật chính.

Nội dung văn bản bắt đầu khi nhân vật chính đang ngồi tại quán Đo Đo và nghe thấy tiếng dế kêu, tiếng đặc trưng của mùa hè quê hương. Tiếng kêu dế này gợi lại trong tâm hồn của nhân vật những hình ảnh và kỷ niệm từ tuổi thơ. Trong ký ức của nhân vật, có một người bạn tên là Lợi, người luôn có vẻ quan tâm đến việc “thu vén cá nhân.”

Lợi nổi tiếng trong làng học đường vì sở hữu một con dế lửa dũng mãnh, mà tất cả các bạn trong lớp đều mong muốn sở hữu. Tuy nhiên, Lợi luôn từ chối những đề nghị gạ gẫm hoặc đổi lấy con dế của mình, điều này khiến mọi người cảm thấy khó chịu và bất mãn. Cuộc tranh chấp về con dế đã tạo ra một khoảng cách giữa Lợi và bạn bè của mình.

Climax của câu chuyện xảy ra khi một ngày, trong lớp học, bạn Bảo nảy ra một trò nghịch ngợm, lấy con dế của Lợi và để nó vào chiếc túi của thầy giáo. Thầy giáo phát hiện con dế và thu lấy nó. Sau bài giảng, thầy giáo muốn trả lại con dế cho Lợi, nhưng không may con dế đã bị xẹp lép dưới chiếc cặp của thầy giáo. Khi Lợi nhận ra sự thật này, anh ấy không kìm nén được cảm xúc và khóc.

Điều này đã khiến mọi người trong lớp cảm thấy áy náy và hối tiếc về sự thất bại của mình trong việc hiểu biết và đối xử với Lợi. Thậm chí thầy giáo cũng đã đến chỗ mộ con dế, chôn nó và đặt một chiếc vòng hoa trên mộ, để tưởng nhớ và tỏ lòng tiếc thương.

Văn bản “Tuổi thơ tôi” không chỉ là câu chuyện đơn thuần về một con dế mất đi, mà còn là một bài học về tình bạn, đồng cảm và sự đau khổ. Nó thể hiện sự biểu đạt tinh tế về việc hiểu biết và quan tâm đến cảm xúc của người khác và là một ví dụ về những bài học quý báu mà tuổi thơ có thể đem lại.

3. Trải nghiệm cùng văn bản Tuổi thơ tôi:

Câu 1: Lợi quyết không bán hay đổi chú dế lửa cho bạn vì có một số lý do quan trọng. Đầu tiên, chú dế lửa của Lợi là một con dế đặc biệt mà không phải ai cũng có được. Nó không chỉ đánh bại mọi đối thủ một cách dễ dàng mà còn có khả năng gây ấn tượng mạnh mẽ trên bạn bè và người khác. Lợi đã tìm thấy con dế này sau nhiều nỗ lực và thời gian dài, và nó trở thành nguồn tự hào và niềm vui của cậu. Thêm vào đó, dế lửa cũng có giá trị tài chính, và Lợi có thể sử dụng nó để đổi lấy những thứ cậu muốn trong tương lai.

Câu 2: Dự đoán về tình huống tiếp theo có thể dựa trên sự hiểu biết về tình huống hiện tại. Khi con dế kêu, thầy giáo phát hiện ra rằng có ai đó đang che đậy con dế trong lớp học. Sự phát hiện này có thể dẫn đến những hậu quả tiềm ẩn. Có thể thầy giáo sẽ thu mất con dế lửa và chất vấn các học sinh để tìm người chủ. Sự việc này có thể khiến cho Lợi phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng.

Câu 3: Thái độ của các bạn đối với Lợi chỉ phản ánh một phần nhỏ trong tính cách của họ. Họ có thể là những người tốt, nhưng sự ghen tị đã làm họ thay đổi thái độ. Ghen tị có thể làm cho con người thay đổi và có những hành động không đẹp, như cố ý làm hại người khác hoặc tham lam. Tuy nhiên, thái độ của họ có thể thay đổi khi họ nhận ra rằng tình bạn và sự hiểu biết là quan trọng hơn việc có một con dế lửa.

4. Suy ngẫm và phản hồi Tuổi thơ tôi:

Câu 1: Ấn tượng chung của em về văn bản là sự diễn tả tinh tế và sâu sắc về tuổi thơ của nhân vật “tôi”. Văn bản không chỉ là một câu chuyện đơn thuần về những kỷ niệm trong quá khứ mà còn chứa đựng một bài học ý nghĩa về tình bạn và ý thức của con người về sự đoan trang trong cuộc sống.

Câu 2: Các cụm từ mà người kể chuyện sử dụng để nói về tính cách của nhân vật “Lợi” là “trùm sỏ” – cho thấy sự mạnh mẽ và thống trị, “thu vén cá nhân” – ám chỉ tính tham lam và ích kỷ, “ra giá nghiêm chỉnh” – biểu hiện sự nghiêm túc trong cuộc sống, và “làm giàu” – thể hiện khả năng kiếm tiền và thành công.

Câu 3: Khi biết con dế lửa đã chết, Lợi phản ứng rất cảm động. Anh ta “khóc rưng rức khi đón cái hộp diêm méo mó từ tay thầy”, điều này thể hiện sự mất mát và đau buồn của Lợi. Lợi có thể đã xây dựng một mối tình đặc biệt với con dế lửa, và sự mất đi của nó đánh động đến trái tim anh ta.

Câu 4: Đám tang của con dế lửa được tổ chức trang trọng và đầy ý nghĩa. Những chi tiết thể hiện điều này bao gồm:

Lợi chôn con dế dưới gốc cây bời lời sau vườn nhà, đặt con dế thân yêu vào một hộp các-tông và bọc lại bằng tờ báo in màu, buộc quanh bằng sợi lá chuối tước mảnh. Điều này cho thấy sự tôn trọng và quan tâm của Lợi đối với con dế lửa.

Tất cả bạn bè của Lợi tham dự đám tang đều có mặt và thể hiện sự buồn bã, trang nghiêm và tôn trọng. Sự hiện diện của họ cho thấy mối quan tâm và đồng cảm với Lợi trong thời điểm khó khăn này.

Lợi và bạn bè của anh ta cùng tham gia vào việc trang trí mộ con dế lửa bằng cách đặt những nhánh cỏ tươi lên ngôi mộ, tạo nên không gian trang nghiêm và tôn trọng đối với sự ra đi của người bạn thân thương.

Câu 5:

a. Nhân vật được đề cập nhiều nhất trong truyện “Tuổi thơ tôi” là nhân vật Lợi. Điều này dựa vào nội dung của câu chuyện, trong đó Lợi là người chủ yếu và mối tâm hồn của câu chuyện.

b. Dế lửa ban đầu có thể xem là nguyên nhân gây ra sự ghen tức và chia rẽ giữa Lợi và các bạn của anh ta. Tuy nhiên, sau cái chết của dế lửa, mọi người đã trải qua một sự thay đổi lớn trong tâm hồn và tình cảm của họ. Sự đau buồn và xót xa về sự ra đi của dế lửa đã làm tan biến mọi ganh ghét và ganh đua, và thay vào đó, tạo ra sự đồng cảm và gắn kết giữa Lợi và bạn bè của anh ta. Chi tiết như việc tất cả mọi người đều thấy lòng chùng xuống và không còn tâm trạng nào để ghét Lợi, cùng với việc đám tang chú dế được tổ chức trang trọng và đầy ý nghĩa, thể hiện rõ sự thay đổi này. Sự thay đổi này góp phần thể hiện chủ đề chung của truyện, về tình bạn, tình cảm và sự thấu hiểu trong cuộc sống.

Câu 6: Cái chết của dế lửa đã tạo ra một sự thay đổi lớn trong tình cảm của các bạn và thầy Phu đối với Lợi bởi nó đã làm lộ rõ tính cách tốt và tình cảm của Lợi. Sự đau buồn và nước mắt của Lợi khi chia tay với dế lửa đã thể hiện sự nhạy cảm và tình cảm của anh ta. Sự đồng cảm và sự chia sẻ trong lúc đám tang chú dế lửa được tổ chức đã làm tan biến mọi hiềm khích và ganh đua. Điều này cho thấy rằng trong cuộc sống, sự thấu hiểu, lòng nhân ái, và khả năng cảm thông có thể tạo nên những mối quan hệ mạnh mẽ và giá trị hơn bất kỳ sự ganh đua hay ghen tị nào. Sự thay đổi này thể hiện chủ đề chung của truyện về tình bạn và giá trị của tình cảm và đồng cảm trong cuộc sống.

Câu 7: Từ câu chuyện trong “Tuổi thơ tôi,” bài học chính về cách ứng xử trong cuộc sống là sự cảm thông và đồng cảm. Câu chuyện giúp ta nhận thức về tầm quan trọng của việc hiểu và chia sẻ tình cảm với người khác. Nó cho thấy rằng lòng nhân ái và khả năng đồng cảm có thể làm thay đổi tình cảm và quan hệ giữa con người, biến đối những mối quan hệ xung đột thành tình bạn và tình thân thiết.

5. Đọc – hiểu văn bản Tuổi thơ tôi:

1.  Kỉ niệm ngày thơ ấu của nhân vật tôi:

Trong một buổi tại quán Đo Đo, tiếng kêu của dế văng vẳng vang trong không gian, khiến tôi lặng lẽ nhớ về những ngày thơ ấu của mình.

Trong những kỷ niệm ấy, tuổi thơ của tôi tràn đầy hoạt động vui vẻ, khi tôi thường xuyên lượm nhặt khắp nơi để bắt dế, tìm tổ chim, khám phá đất đai, nhổ củ cải, và cùng bạn bè tham gia trò chơi đá dế quen thuộc của những đứa trẻ ở nông thôn.

2. Kỷ niệm về Lợi và chú dế lửa:

a. Về nhân vật Lợi:

Lợi nổi tiếng trong làng với cái tên “thu vén” vì khả năng giúp đỡ mọi người nhưng luôn yêu cầu sự đền đáp xứng đáng.

Từ ngày Lợi bắt được chú dế lửa quý báu, không có ai có thể thuyết phục anh ta để đổi nó lấy bất kỳ thứ gì.

Sự nổi tiếng của Lợi đã khiến bạn bè trong lớp phát sinh ghen tỵ và muốn thách thức anh ta, ít nhất là một lần.

b. Về chú dế lửa:

Dế lửa có ngoại hình đặc biệt với bộ lông màu đỏ nổi bật, kích thước nhỏ và hàm răng mạnh mẽ.

Tính cách của chú dế lửa là mạnh mẽ, thách thức, và luôn sẵn sàng cho cuộc chiến.

Khám phá chú dế lửa thường là một nhiệm vụ khó khăn, và chúng thường xuất hiện hiếm hoi.

3. Câu chuyện đầy tiếc nuối:

Bảo, một người bạn của Lợi, nảy ra trò đùa gây ra việc thầy Phu thu mất chú dế lửa của Lợi.

Rất không may, chiếc cặp sách của thầy Phu đã làm nát hộp diêm của Lợi, tạo ra một kết quả bi thương.

Lợi rơi nước mắt, đôi mắt đỏ hoe, và nước mắt lươn lẹo chảy trên gương mặt anh. Tất cả bạn bè trong lớp cảm thấy xót xa và đau lòng vì chú dế lửa và cảm thông với Lợi.

Chúng tôi quyết định tổ chức đám tang cho chú dế lửa. Mọi người đến tham gia đám tang, và không ai phô trương hoặc vui vẻ. Thậm chí, thầy Phu cũng tham gia và đặt một bó hoa trên mộ chú dế lửa, cùng với lời xin lỗi chân thành tới Lợi.