Soạn bài Một chuyện đùa nho nhỏ – Ngữ văn 10 trang 53

1. Tóm tắt của bài “Một chuyện đùa nho nhỏ”:

“Câu chuyện đùa nho nhỏ” bắt đầu bằng việc một nhân vật “tôi,” chia sẻ một trải nghiệm nhỏ trong cuộc đời của mình với một cô gái tên Na-đi-a. Câu chuyện này được kể bằng ngôi thứ nhất, cho phép người đọc thấy thế giới thông qua góc nhìn của nhân vật chính. Tất cả bắt đầu vào một buổi trưa mùa đông, khi nhân vật “tôi” quyết định rủ Na-đi-a đi trượt tuyết. Khi họ trượt xuống dốc, “tôi” đùa vui bằng một câu nói đầy ý nghĩa: “Na-đi-a, anh yêu em.” Câu nói này đã đánh bại cô gái, và cả hai trở nên rất ngạc nhiên và hoàn toàn lạ lẫm trước tình huống. Na-đi-a bắt đầu tự hỏi về người đã nói câu nói này, và cô không thể nhớ rõ liệu đó có phải là gió đang thổi hay “tôi” đã nói. Nhưng Na-đi-a không dám hỏi, và thay vào đó, cô quyết định tự mình tạo ra cơ hội để nghe câu nói đó một lần nữa. Cô bắt đầu trượt tuyết từ đỉnh dốc xuống, một công việc mà thường thì cô gái ngại ngùng và không làm. Tuy nhiên, niềm can đảm và ham muốn nghe câu nói ấy đã đẩy Na-đi-a thử nghiệm sự thách thức này lần này sau lần khác. Mặc dù cô không biết người đã nói câu nói đó, Na-đi-a đã trải qua nhiều cảm xúc và cam kết để có thể nghe câu nói ấy một lần nữa. Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em” đã trở thành điểm nhấn trong cuộc sống của cô, mang lại hạnh phúc và ngọt ngào. Cuối cùng, Na-đi-a vẫn không biết ai là người nói, và sau khi nhân vật “tôi” rời đi Petersburg, cô không còn được nghe câu nói đó nữa. Nhưng điều quan trọng là nó đã trở thành kỷ niệm hạnh phúc, xúc động và đẹp đẽ nhất trong cuộc đời cô. Câu chuyện này thể hiện một trải nghiệm nhỏ nhưng đáng nhớ trong cuộc sống, nói về tình yêu, sự đánh bại và mong muốn trong mối quan hệ, và cách một câu nói có thể thay đổi cuộc sống của ai đó mãi mãi.

2. Trước khi đọc bài Một chuyện đùa nho nhỏ:

Đôi khi hồi ức về một kỉ niệm nhỏ bé trong quá khứ lại khiến ta phải suy ngẫm nhiều về cuộc sống của mình trong hiện tại và tương lai. Hãy kể lại kỉ niệm ấy với bạn bè.

Trả lời:

Khi nhớ về những kỷ niệm với ông bà ngoại, tôi không thể không suy ngẫm về những giá trị quý báu của cuộc sống và mối quan hệ gia đình. Những kỷ niệm này luôn là những trang đẹp trong sổ hồi ức của tôi, và tôi thường kể chúng lại cho bạn bè để họ cùng thấu hiểu và chia sẻ niềm đam mê với tôi. Mỗi năm, khi mùa hè bắt đầu, tôi có cơ hội quay trở lại quê hương để thăm ông bà ngoại. Đó là thời gian tôi được tận hưởng những ngày hạ nhiệt đới, nắng ấm và bầu không khí trong lành của nông thôn. Tuy nhiên, khi còn nhỏ, tôi thường lơ là và không dành nhiều thời gian ở bên ông bà. Thay vào đó, tôi chọn mải mê cùng bạn bè và tham gia các hoạt động vui chơi ngoài trời. Có những hôm, tôi chơi quá nhiều và quên về việc về nhà ở cùng ông bà. Thậm chí, có lúc tôi đã ở qua đêm tại nhà bạn bè mà không thông báo với ông bà. Tôi không hiểu rằng ông bà thật sự nhớ tôi và mong muốn thấy tôi nhiều hơn, nhất là vào những dịp hè này khi tôi trở về quê. Nhưng khi tôi lớn lên và hiểu rõ hơn về ý nghĩa của gia đình và tình cảm gia đình, tôi mới cảm thấy hối tiếc. Tôi bắt đầu nhận ra rằng thời gian với ông bà là quý báu, và tôi đã bỏ lỡ nhiều cơ hội để chia sẻ những khoảnh khắc đáng nhớ với họ. Tôi nghĩ về những bữa tối ấm áp, những câu chuyện cổ tích, và những lần ông bà dẫn tôi đi thám hiểm trong khu vườn sau nhà. Giờ đây, khi ông bà đã không còn ở bên tôi, tôi cảm thấy hối tiếc vì đã không dành nhiều thời gian hơn bên họ. Tôi học được rằng cuộc sống quá ngắn ngủi để bỏ lỡ những cơ hội quý báu này, và tôi luôn tự nhắc nhở mình hơn về tình cảm gia đình và ý nghĩa thực sự của nó. Những kỷ niệm về ông bà ngoại luôn giữ vị trí đặc biệt trong tâm trí và trái tim của tôi. Chúng là những bài học quý báu về gia đình, tình thân, và giá trị của thời gian. Tôi chia sẻ những ký ức này với bạn bè của mình để họ cũng có thể hiểu rõ hơn về quan trọng của việc tôn trọng và yêu quý gia đình trong cuộc sống của họ.

3. Trong khi đọc Một chuyện đùa nho nhỏ:

Câu 1. Lưu ý về ngôi kể. Lời kể xuất phát chủ yếu từ điểm nhìn “lúc đó” hay “bây giờ”?

Trong truyện này, ngôi kể được sử dụng là ngôi thứ nhất, tức là người kể chuyện xưng “tôi.” Lời kể chủ yếu xuất phát từ điểm nhìn “lúc đó,” tại thời điểm khi nhân vật “tôi” bắt đầu trò đùa của mình, nói “tôi yêu em” với Na-đi-a mỗi khi đi trượt tuyết. Điều này tạo ra một cảm giác chân thành và chân thực, cho phép người đọc đồng hành với nhân vật chính trong cuộc hồi ức này.

Câu 2. Lưu ý sự đồng cảm của người kể chuyện với Na-đi-a

Trong câu chuyện, người kể chuyện thể hiện sự đồng cảm mạnh mẽ với Na-đi-a. Người kể chuyện cảm nhận được nỗi sợ của Na-đi-a mỗi khi nhắc đến trượt tuyết, cảm giác sợ độ cao khi đứng trên quả đồi và nhìn xuống giống như nhìn vào một vực sâu vô hạn. Cảm giác này được mô tả một cách chi tiết và sinh động, giúp đọc giả hiểu rõ tâm trạng và cảm xúc của Na-đi-a. Sự đồng cảm của người kể chuyện giúp tạo nên sự kết nối tinh thần giữa họ và Na-đi-a.

Câu 3. Lưu ý câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi”

Trong truyện, có một câu văn hé lộ ý đùa cợt của nhân vật “tôi.” Đó là câu “Ôi gương mặt đáng yêu của nàng mới ngộ nghĩnh làm sao!” Câu này cho thấy rằng nhân vật “tôi” đang nói đùa và tỏ ra hài hước khi nhận xét về gương mặt của Na-đi-a. Điều này thể hiện tính cách vui vẻ và tinh nghịch của nhân vật “tôi” trong tình huống này.

Câu 4. Vì sao Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy”

Na-đi-a “không muốn tin rằng gió đã nói điều ấy” vì gió không biết nói và không thể nói được những điều như “tôi yêu em.” Nàng không biết ai là người nói nhưng trong tâm nàng, nàng nghĩ rằng “tôi” mới là người nói điều ấy. Điều này thể hiện sự hiểu lầm của Na-đi-a và tạo ra một yếu tố hài hước trong câu chuyện, khi Na-đi-a cố gắng tìm hiểu ai đã nói câu này mà không hề nghĩ đến khả năng là gió đã nói.

Câu 5. Lưu ý “độ vênh” giữa suy đoán của người kể chuyện với hành động tiếp theo của Na-đi-a

“Suy đoán của người kể chuyện đã có ‘độ vênh'” khi nghĩ rằng Na-đi-a, một người sợ độ cao và nhát gan, sẽ không trượt tuyết một mình. Người kể tưởng tượng rằng mặt nàng sẽ trắng bệch và chân nàng sẽ run rẩy khi đứng nhìn xuống đỉnh đồi. Tuy nhiên, hành động của Na-đi-a lại hoàn toàn trái ngược với suy đoán đó.

Thay vì từ chối hoặc sợ hãi, Na-đi-a tự mình đi lên bậc thang lên đỉnh đồi, mặc dù vẫn cảm thấy run rẩy và sợ hãi. Nàng quyết định trượt xuống một mình để kiểm tra xem liệu có thể nghe lại câu nói “tôi yêu em” hay không. Sự đối lập giữa suy đoán của người kể chuyện và hành động thực tế của Na-đi-a tạo ra một yếu tố bất ngờ trong câu chuyện và thể hiện tính cách mạnh mẽ và quyết tâm của Na-đi-a đối với những nỗi sợ hãi của mình.

Câu 6. Lưu ý hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” ngăn cách hai nhân vật và hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi”

Hình ảnh “hàng rào cao có đinh nhọn” tạo ra một biểu tượng mạnh mẽ trong câu chuyện. Dù chỉ cách nhau bởi một hàng rào mỏng, nhưng nó lại trở thành một rào cản không nhỏ ngăn cách hai nhân vật, nhân vật “tôi” và Na-đi-a. Mặc dù khoảng cách vật lý rất gần nhau, nhưng hình ảnh này tượng trưng cho sự cách biệt lớn về tâm trạng và cảm xúc giữa họ.

Hành động “ghé nhìn qua khe hở” của nhân vật “tôi” cho thấy sự tò mò và quan tâm của anh ta đối với Na-đi-a. Anh ta không thể hiểu rõ tại sao Na-đi-a lại có những phản ứng lạ lẫm sau khi nghe câu nói của mình. Nhưng cũng từ hành động này, ta có thể thấy tâm trạng phức tạp của nhân vật “tôi”. Anh ta có thể cảm nhận được rằng có điều gì đó không ổn với Na-đi-a, và sự tò mò này thể hiện lòng quan tâm của anh ta đối với nàng.

Tóm lại, hai chi tiết này, hàng rào và hành động “ghé nhìn qua khe hở,” đều thể hiện sự cách biệt và khoảng cách cảm xúc giữa hai nhân vật, trong khi cũng bày tỏ sự quan tâm và tò mò của nhân vật “tôi” đối với Na-đi-a, làm cho câu chuyện trở nên phức tạp và đầy tính cảm.

Câu 7. Xác định tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ”

Tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ” có sự pha trộn của nhiều cảm xúc khác nhau. Đầu tiên, anh ta có tâm trạng của sự hoài niệm. Câu chuyện đùa nhỏ ấy đã trở thành một phần quan trọng trong cuộc đời anh ta, và anh ta không thể quên được nó. Nhớ lại những ngày hạnh phúc khi trò đùa với Na-đi-a làm anh ta cảm thấy đắm chìm trong kỷ niệm đẹp đẽ.

Tuy nhiên, tâm trạng của nhân vật “tôi” còn đi kèm với sự tiếc nuối và hoang mang. Anh ta không hiểu rõ tại sao mình lại nói những lời đùa ấy với Na-đi-a. Sự hoang mang này có thể xuất phát từ việc anh ta không biết liệu Na-đi-a đã thấy câu chuyện đùa đó như một trò đùa hay là một tuyên bố tình cảm đích thực. Sự mơ hồ này khiến cho nhân vật “tôi” cảm thấy lo lắng và hoài nghi về những gì đã xảy ra trong quá khứ.

Tóm lại, tâm trạng của nhân vật “tôi” khi chuyển về thời điểm kể “bây giờ” là một sự kết hợp của hoài niệm, tiếc nuối và hoang mang đối với một kỉ niệm đáng nhớ trong cuộc đời anh ta.

4. Trả lời câu hỏi bài Một chuyện đùa nho nhỏ:

Câu 1 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Câu chuyện trong Một chuyện đùa nho nhỏ được kể bằng lời người kể chuyện ngôi thứ mấy? Người kể chuyện là nhân vật phụ chứng kiến, người được nghe kể lại hay nhân vật tham gia hành động chính?

Trả lời:

Trong câu chuyện “Một chuyện đùa nho nhỏ,” người kể chuyện sử dụng ngôi thứ nhất và xưng “tôi,” cho thấy rằng người kể chính là nhân vật tham gia hành động chính trong câu chuyện. Anh ta là người nói câu đùa “Na-đi-a, tôi yêu em.”

Câu 2 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Dựa vào sự thay đổi thời gian, địa điểm, thành phần nhân vật trong mạch truyện kể, có thể xác định truyện ngắn gồm mấy phần? Tóm lược nội dung từng phần.

Trả lời

Truyện ngắn gồm 5 phần:

– Phần một: từ đầu đến “…chăm chú nhìn chiếc găng tay của mình”: lần đầu tiên trượt tuyết và khởi đầu của trò đùa câu nói “Na-đi-a, tôi yêu em!” của nhân vật “tôi”.

– Phần hai: tiếp theo đến “…sợ hãi như những lần trước”: lần thứ hai trượt tuyết và sự thắc mắc, tò mò ai là người nói câu đó với Na-đi-a.

– Phần ba: tiếp theo đến “…cốt sao say là được”: những lần trượt tuyết tiếp theo của hai nhân vật và sự say mê câu nói ngọt ngào ấy của Na-đi-a.

– Phần bốn: tiếp theo đến “…trở vào nhà xếp đồ đạc”: lần trượt tuyết một mình của Na-đi-a và tâm trạng của hai nhân vật khi trò đùa kết thúc bởi câu nói “tôi yêu em” cuối cùng.

– Phần cuối: còn lại: tâm trạng của nhân vật “tôi” khi kể về cuộc sống hiện tại của Na-đi-a và của mình.

Câu 3 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Căn cứ vào những gì được biểu hiện trong lời tả và kể của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, hãy đoán định tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a.

Trả lời:

Dựa vào lời kể và tả của nhân vật “tôi” về lần trượt tuyết đầu tiên, có thể suy nghĩ rằng tình cảm thực sự của nhân vật với Na-đi-a là sự quý mến và tình bạn. Nhân vật “tôi” có thể đã đùa bằng câu nói “tôi yêu em” để thử lòng Na-đi-a và không phải là tình cảm yêu đương thực sự.

Câu 4 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Sau lần trượt tuyết đầu tiên, từ khi nảy sinh ý đùa với Na-đi-a, những hành động, cử chỉ, lời nói nào của nhân vật “tôi” cho thấy anh không còn khả năng đồng cảm với Na-đi-a nữa? Vì sao có thể nói nhân vật “tôi” cũng chính là người mất mát sau “một chuyện đùa nho nhỏ” của mình?

Trả lời:

Sau lần trượt tuyết đầu tiên, nhân vật “tôi” đã thể hiện sự thờ ơ và xa cách đối với Na-đi-a. Anh không còn đồng cảm với nỗi sợ hãi của nàng và không thể hiện sự quan tâm thêm về cảm xúc của Na-đi-a. Những hành động và lời nói của “tôi” trở nên lãnh đạm, không còn sự nồng nhiệt như trước đây. Nhân vật “tôi” cũng mất mát khi thấy rằng trò đùa của mình đã không mang lại niềm vui và hạnh phúc cho Na-đi-a mà ngược lại gây ra nỗi sợ hãi và nỗi thất vọng.

Câu 5 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa thế nào với Na-đi-a? Vì sao bất chấp nỗi sợ, cô quyết định ngồi vào xe trượt xuống “một mình” để “thử xem có còn nghe thấy những lời ngọt ngào say đắm ấy nữa không”?

Trả lời:

Câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” có ý nghĩa với Na-đi-a là nó đã tạo ra một hiệu ứng mê hoặc đối với nàng. Câu nói này đã làm cho Na-đi-a quyết định thử trượt tuyết một mình, bất chấp nỗi sợ hãi của nàng, để xem liệu cô có thể nghe thấy câu nói đó một lần nữa hay không. Điều này thể hiện sự mê muội và niềm tin của Na-đi-a vào câu nói đó, và nó đã trở thành một phần quan trọng của cuộc sống và niềm hạnh phúc của nàng.

Câu 6 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cho bạn những cảm nghĩ gì về các nhân vật và cuộc đời? Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, bạn ứng xử ra sao?

Trả lời:

Cảnh chia tay của hai nhân vật lúc xuân sang gợi lên cảm nghĩ về sự tạm thời và thay đổi trong cuộc sống. Cảnh chia tay này thể hiện sự chuyển biến và phân ly giữa họ trong cuộc hành trình của mỗi người. Nếu rơi vào hoàn cảnh tương tự, tôi có thể cũng sẽ cởi mở và thú nhận về tình cảm của mình, chia tay một cách chân thành và tôn trọng, và sau đó tiếp tục cuộc sống của mình mà không gìu giấu hoặc hối tiếc về những gì đã xảy ra.

Câu 7 (trang 58, SGK Ngữ văn 10, tập 2)

Đề bài: Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng thế nào? Hãy nêu nhận xét về cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn.

Trả lời:

Trong phần kết, khi kể về tình trạng cuộc sống của Na-đi-a và của mình nhiều năm sau, người kể chuyện có tâm trạng phức tạp. Anh ta cảm thấy hơi băn khoăn và hoài niệm về quá khứ. Cuộc sống của Na-đi-a đã thay đổi, và câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” đã trở thành một kỷ niệm đẹp đẽ trong cuộc đời cô. Trong khi đó, nhân vật “tôi” vẫn không hiểu rõ tại sao anh đã đùa như vậy và cảm thấy hơi mất mát.

Cảm hứng chủ đạo của truyện ngắn là cảm hứng về tình yêu và kỷ niệm. Truyện này lấy cảm hứng từ một kỷ niệm đáng nhớ trong cuộc đời tác giả và giữ lại sự hoài niệm và tình cảm với những ngày trẻ thơ và tình yêu đầu đời.

5. Kết nối đọc – viết bài Một chuyện đùa nho nhỏ:

Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích hình ảnh “hàng rào” trong truyện ngắn Một truyện đùa nho nhỏ.

Anton Chekhov là một trong những tên tuổi lừng lẫy của văn học Nga. Các tác phẩm truyện ngắn của ông thường được mô tả như những “truyện không có chuyện,” và truyện ngắn “Một chuyện đùa nho nhỏ” cũng không ngoại lệ. Đây là một câu chuyện đầy tình cảm, kể về trò đùa của tác giả với câu nói “Na-đi-a, anh yêu em!” như một cách để tác giả thể hiện tình cảm của mình đối với Na-đi-a. Trong câu chuyện này, hình ảnh của “hàng rào” đóng vai trò quan trọng, nó trở thành biểu tượng tương trợ cho khoảng cách tâm hồn giữa hai nhân vật. Sau khi bày tỏ tình cảm bằng cách đùa giỡn và nói câu “Na-đi-a, anh yêu em!” mỗi khi đi trượt tuyết, nhân vật “tôi” phải rời xa để đến Pê-téc-bua. Trước khi rời đi, anh đã đứng đó và nhìn Na-đi-a qua khe hở của hàng rào cao có đinh nhọn. Anh đã sử dụng trò đùa nhỏ này để thể hiện tình cảm của mình đến với Na-đi-a, và câu nói đã đến với nàng thông qua những cơn gió. Tuy nhiên, nhân vật “tôi” cũng phải gánh chịu sự mất mát sau trò đùa đó. Hình ảnh của “hàng rào” phản ánh sự ngăn cách giữa khu vườn của nhân vật “tôi” và sân nhà nơi Na-đi-a đang đứng, nhìn vào bầu trời với tâm trạng u sầu. Đây là một hình ảnh tượng trưng cho khoảng cách tinh thần giữa hai nhân vật. Dù ở cùng một vị trí địa lý, họ không thể gặp nhau và giao tiếp, bị tách rời bởi một hàng rào mỏng manh. Đồng thời, qua “hàng rào” đó, nhân vật “tôi” đã sử dụng gió để truyền đạt câu nói “anh yêu em” đến Na-đi-a, nhưng hình ảnh này cũng thể hiện sự chuyển biến trong tâm trạng của hai nhân vật sau trò đùa đó.