Soạn bài Kiểm tra về thơ – SGK Ngữ văn 9 tập 2 trang 96

1. Sắp xếp cho đúng các dữ kiện của mỗi bài thơ trong một bảng thống kê mà trật tự sắp xếp đã bị xáo trộn:

2. Diễn biến tâm trạng (mạch cảm xúc) trong các bài thơ: 

– Bài thơ “Con cò” (Chế Lan Viên):

Bài thơ “Con cò” của Chế Lan Viên bắt đầu bằng hình ảnh một con cò trong ca dao, thể hiện tâm trạng thiêng liêng và đầy yêu thương của mẹ đối với con. Cảm xúc trong bài thơ chủ yếu là tình mẹ con và lòng biết ơn, kính trọng. Mẹ nâng niu, chăm sóc con suốt cuộc đời được tượng trưng qua hình ảnh con cò. Cảm nhận về tình mẫu tử ấm áp và ý nghĩa lời ru của mẹ làm cho tâm trạng của người đọc trở nên ấm lòng và trân trọng tình yêu gia đình.

– Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” (Thanh Hải):

“Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải là một bức tranh thiên nhiên về mùa xuân. Cảm xúc trong bài thơ này là sự hạnh phúc, phấn khích và kỳ vọng trước vẻ đẹp của mùa xuân. Tâm trạng của người thơ bắt đầu từ việc tận hưởng sự tươi mới của mùa xuân trong thiên nhiên, sau đó chuyển dịch sang mùa xuân của đất nước, tượng trưng cho sự nở rộ và phát triển của đất nước. Cuối cùng, tâm trạng chuyển thành sự khát khao được cống hiến và đóng góp cho cuộc đời, cho xã hội.

– Bài thơ “Viếng lăng Bác” (Viễn Phương):

Bài thơ “Viếng lăng Bác” của Viễn Phương phân chia tâm trạng thành ba giai đoạn thời gian:

+ Trước khi vào thăm lăng: Tâm trạng ban đầu của người thơ là sự nghĩ về Bác – Chủ tịch Hồ Chí Minh, sự kính trọng và tri ân. Tâm trạng tại thời điểm này là sự tôn kính và kỳ vọng.

+ Khi vào thăm lăng: Lúc này, tâm trạng chuyển thành sự hiếu kỳ và lòng dạ đầy nghẹn ngào khi đứng trước lăng Bác. Người thơ tả sự cảm động và thán phục trước tượng đài và di tích của Bác.

+ Lúc ra về: Cuối cùng, khi rời lăng mộ, tâm trạng của người thơ chuyển thành sự tự hào và cam kết theo đuổi lý tưởng và con đường của Bác. Tâm trạng này là sự quyết tâm và sẵn sàng hy sinh cho lý tưởng của mình và đất nước.

3. Ý nghĩa của hình ảnh con cò trong bài “Con cò” của Chế Lan Viên và mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải:

– Hình ảnh con cò trong bài “Con cò” (Chế Lan Viên):

Hình ảnh con cò trong bài “Con cò” của Chế Lan Viên là biểu tượng của tình mẹ con, sự vất vả và tâm huyết của người mẹ trong việc nuôi dưỡng và bảo vệ con cái. Con cò, một loài chim tầm thường trong thiên nhiên, được sử dụng để tượng trưng cho người mẹ. Mẹ, trong bài thơ, là người nâng niu, chăm sóc, dạy dỗ và ru đắm con cái mình bằng những lời ca và lời ru ấm áp.

Hình ảnh con cò còn thể hiện sự quan tâm và tình yêu thương rộng lớn của người mẹ. Còn cò, mặc dù không phải là loài chim quyền quý, nhưng đối với người mẹ, nó là biểu tượng của tình yêu vô điều kiện. Ý nghĩa biểu tượng này là để tôn vinh và thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với tình mẫu tử và tình thương gia đình.

– Hình ảnh mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” (Thanh Hải):

Hình ảnh mùa xuân trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” của Thanh Hải không chỉ đơn thuần là mùa xuân thiên nhiên mà còn tượng trưng cho mùa xuân của đất nước và của con người. Mùa xuân là thời kỳ của sự tái sinh, sự tươi mới, và hy vọng. Đó là thời gian mà thiên nhiên bắt đầu hồi sinh sau mùa đông lạnh giá, cây cỏ nảy mầm, hoa trái bắt đầu nở rộ.

Trong bài thơ, hình ảnh mùa xuân không chỉ mang ý nghĩa về sự nở rộ của thiên nhiên mà còn tượng trưng cho khát khao cống hiến và đóng góp của con người cho xã hội và đất nước. Mùa xuân đánh thức lòng nhiệt huyết và khát khao của người thơ, khao khát được làm điều ý nghĩa và bổ ích cho cuộc đời và xã hội. Nó thể hiện sự phấn khích và hy vọng trong cuộc sống, sự khao khát thay đổi và xây dựng tốt hơn cho tương lai.

4. Sự cảm nhận tinh tế của Hữu Thỉnh về những biến chuyển của đất trời lúc giao mùa trong bài Sang thu:

– Tính hiệu của mùa thu:

Hữu Thỉnh lựa chọn những từ ngữ và hình ảnh để tạo ra sự cảm nhận tinh tế về sự đột ngột và bất ngờ của mùa thu. Sự xuất hiện của mùa thu được diễn tả qua mùi hương của ổi (khứu giác), cảm giác của gió se (xúc giác), và sương mù (thị giác). Các từ “bỗng” và “hình như” tạo ra sự bất ngờ, bâng khuâng, như tác giả đã không thể tin vào sự thay đổi đột ngột của mùa thu.

– Thiên nhiên lúc vào thu:

Hữu Thỉnh sử dụng hình ảnh của sông và đàn chim để thể hiện sự thay đổi của thiên nhiên vào mùa thu. Sông dường như chảy dềnh dàng hơn, và đàn chim đang vội vã bay đi để tránh cái lạnh của mùa thu. Cảnh mây “vắt nửa mình” mang ý nghĩa biểu tượng, với mây nghiêng về phía mùa hạ và phía mùa thu, tạo ra một bức tranh mùa thu tinh tế và đẹp mắt.

– Suy nghĩ về cuộc đời lúc chớm thu:

Trong bài thơ, Hữu Thỉnh cũng suy nghĩ về cuộc đời của con người thông qua các hiện tượng tự nhiên. Việc nói về mưa, nắng, và sấm là để ám chỉ sự biến đổi và thay đổi của cuộc sống. Mùa hè thường có nhiều nắng và mưa, nhưng khi mùa thu đến, tất cả đã trôi qua và thăng hoa đẹp đẽ. Hình ảnh của sấm cũng được sử dụng để tượng trưng cho những biến đổi bất thường trong cuộc sống, nhưng những con người từng trải qua thời kỳ khó khăn này sẽ trở nên vững vàng hơn, giống như cây cối trong bão táp.

Bài thơ “Sang thu” của Hữu Thỉnh không chỉ là một tác phẩm thể hiện cảm nhận sắc màu của mùa thu mà còn là một tác phẩm sâu xa về cuộc sống và sự thay đổi của thời gian.

5. Những điều ước nguyện chân thành và tha thiết của nhà thơ Thanh Hải trong bài “Mùa xuân nho nhỏ”:

Nhà thơ Thanh Hải trong bài “Mùa xuân nho nhỏ” diễn đạt những điều ước nguyện chân thành và tha thiết thông qua các hình ảnh và từ ngữ:

– Hình ảnh của hòa nhập và tương thân: Trong bài thơ, tác giả sử dụng từ ngữ “ta” để đại diện cho bản thân mình và kết hợp với các hình ảnh như “con chim hót,” “một nhành hoa,” và “nhập vào hòa ca.” Các hình ảnh này biểu thị sự khao khát của tác giả về sự hòa nhập và tương thân trong một tập thể lớn hơn. Tác giả mong muốn cá nhân có thể đóng góp vào sự hòa quyện và ca hát chung của cộng đồng.

– Hình ảnh “mùa xuân nho nhỏ”: Từ “mùa xuân nho nhỏ” là một hình ảnh tượng trưng cho sự khát vọng cống hiến và sống một cuộc đời ý nghĩa. Mùa xuân tượng trưng cho sự tươi mới, sự khởi đầu mới, và khát khao được đóng góp và làm việc ý nghĩa trong cuộc sống.

– Khát vọng trọn đời: Tác giả sử dụng từ “dù” kết hợp với “tuổi hai mươi” và “khi tóc bạc” để thể hiện khát vọng cống hiến trọn đời. Từ “dù” cho thấy tác giả sẵn sàng hy sinh và cống hiến dù trong tuổi trẻ hay khi đã già dặn. Ý nghĩa ở đây là tác giả mong muốn sống một cuộc đời trọn đầy ý nghĩa và đóng góp không ngừng nghỉ cho xã hội và đất nước.

– Tình yêu quê hương và đất nước: Cuối bài thơ, tác giả thể hiện sự yêu thương và tận hiến cho quê hương và đất nước bằng cách ca ngợi vùng đất Huế và mong muốn được hát câu “Nam ai, Nam bình” để đón mùa xuân và ca tụng vẻ đẹp của mảnh đất Huế mơ màng. Đây là sự thể hiện sâu sắc tình yêu và lòng tự hào về quê hương và đất nước của tác giả.

6. Ý nghĩa của hình ảnh ẩn dụ (mặt trời, vầng trăng, tràng hoa)?

– Mặt trời: Mặt trời là biểu tượng của ánh sáng và sự sống đang tỏa ra từ tự nhiên. Trong bài thơ, mặt trời đại diện cho Bác Hồ, người đã mang ánh sáng độc lập và hy vọng đến cho đất nước Việt Nam. Tác giả muốn nhấn mạnh sự quan trọng và tầm quan trọng của Bác Hồ trong cuộc sống và lịch sử của Việt Nam.

– Vầng trăng: Hình ảnh vầng trăng thường liên quan đến sự yên bình và sự bao bọc. Trong bài thơ, vầng trăng biểu thị sự che chở và bảo vệ của Bác Hồ đối với nhân dân Việt Nam. Đây là một biểu tượng cho sự an lành và sự quan tâm của Bác đến nhân dân.

– Tràng hoa: Tràng hoa biểu thị sự tôn kính, lòng biết ơn, và tình cảm sâu sắc của mọi người đối với Bác Hồ. Trong bài thơ, tràng hoa là một biểu tượng của lòng thành kính và lòng biết ơn của nhân dân dành cho Bác.

7. Trong bài thơ “Nói với con,” người cha thể hiện những tình cảm và suy nghĩ về quê hương và dân tộc gì?

Bài thơ “Nói với con” thể hiện sự tận hiến và lòng yêu thương sâu sắc của người cha đối với quê hương và dân tộc. Qua các dòng thơ, người cha truyền đạt những giá trị về truyền thống, tự hào về quê hương, và mong muốn con cái hiểu và gìn giữ những giá trị này. Bài thơ thể hiện sự kết nối mạnh mẽ giữa thế hệ cha và thế hệ con trong việc bảo tồn và phát triển nền văn hoá, truyền thống của dân tộc.

8. Đặc điểm của ác bài thơ “Con cò,” “Mùa xuân nho nhỏ,” và “Nói với con” trong cách biểu hiện cảm xúc và sáng tạo hình ảnh:

– Con cò: Bài thơ này sử dụng điệu hát ru trong ca dao để thể hiện tình mẹ, lòng mẹ và sự chở che. Nó sử dụng hình ảnh của con cò là biểu tượng cho tình mẹ, sự chăm sóc và yêu thương vô điều kiện.

– Mùa xuân nho nhỏ: Bài thơ này tập trung vào hình ảnh của mùa xuân trong tự nhiên và đất nước, thể hiện khát vọng cống hiến và sống ý nghĩa trong cuộc đời. Hình ảnh của “con chim,” “nhành hoa,” và “nốt nhạc” biểu thị sự tràn đầy năng lượng và sáng tạo.

– Nói với con: Bài thơ này có giọng điệu thủ thỉ và tâm tình của người cha, thể hiện tình cảm gia đình và tình cảm quê hương. Nó sử dụng hình ảnh của “người đồng mình” và các hình ảnh đặc trưng của người miền núi để tạo nên một không gian ấm áp và thân thuộc.

9.  Cảm nghĩ của em về tình yêu thương, sự che chở của lòng mẹ trong bài Con cò: 

Tình yêu thương và sự che chở của lòng mẹ trong bài “Con cò” (Chế Lan Viên) được thể hiện rất rõ. Bài thơ này mô tả một mẹ vô cùng yêu thương và che chở con của mình. Hình ảnh của con cò trong ca dao truyền thống được sử dụng để tượng trưng cho tình mẹ – một tình yêu vô điều kiện và bao la. Mẹ vất vả nuôi con lớn lên bằng những lời ru thân thương và sự quan tâm tận tâm. Bài thơ này đánh giá cao tình mẹ và nhấn mạnh tầm quan trọng của tình thương gia đình trong cuộc sống.