Nguyên lý về sự phát triển là cơ sở hình thành quan điểm lịch sử cụ thể và nguyên lý về mối liên hệ phổ biến. Mọi hiện tượng, sự vật trên thế giới đều tồn tại và vận động, phát triển trong những điều kiện thời gian và không gian nhất định. Thực tế, nhiều bạn đọc thắc mắc quan điểm lịch sử cụ thể là gì, quan điểm lịch sử có nội dung, biểu hiện và ý nghĩa như thế nào?
Mục lục bài viết
1. Quan điểm lịch sử cụ thể là gì?
Quan điểm lịch sử cụ thể là quan điểm mà khi tiến hành xem xét và nghiên cứu các sự vật, hiện tượng hay sự việc chúng ta cần phải quan tâm đến tất cả các yếu tố từ chủ quan đến khách quan có liên quan đến sự vật này.
Cơ sở hình thành quan điểm lịch sử cụ thể xuất phát từ nguyên lý về mối liên hệ phổ biến và nguyên lý về sự phát triển. Tất cả mọi sự vật hiện tượng của thế giới đều tồn tại, vận động và phát triển trong những điều kiện thời gian và không gian cụ thể khác nhau. Điều kiện về thời gian và không gian này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến các đặc điểm và tính của sự vật đó.
Ví dụ về quan điểm lịch sử cụ thể:
Căn cứ theo triết học Mác Lênin, lịch sử phản ánh tính biến đổi về mặt lịch sử của thế giới khách quan trong quá trình lịch sử cụ thể của sự phát sinh, sự phát triển và chuyển hóa của hiện tượng, sự vật; biểu hiện tính lịch sử cụ thể của sự phát sinh và các giai đoạn phát triển của hiện tượng và sự vật.
Hiện nay, các hiện tượng hoặc sự vật đều có sự bắt đầu từ quá trình hình thành, phát triển và suy vong của mình và quá trình này thể hiện trong tính cụ thể sẽ bao gồm mọi sự thay đổi và sự phát triển diễn ra trong những hoàn cảnh và điều kiện khác nhau trong thời gian và không gian khác nhau.
2. Nội dung, biểu hiện của quan điểm lịch sử cụ thể:
2.1. Cơ sở khách quan của quan điểm lịch sử cụ thể:
Nguyên lý về sự phát triển và nguyên lý về mối liên hệ phổ biến là cơ sở hình thành quan điểm lịch sử cụ thể. Các hiện tượng, sự vật trên thế giới đều tồn tại và vận động, phát triển trong những điều kiện không gian và thời gian nhất định.
Yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp tới tính chất, đặc điểm của sự vật chính là các điều kiện không gian và thời gian. Cùng một sự vật nhưng nếu tồn tại trong những điều kiện về thời gian và không gian khác nhau thì sẽ khiến tính chất, đặc điểm của nó khác nhau, đôi khi là có thể làm thay đổi hoàn toàn tính chất của sự vật này.
2.2. Yêu cầu của quan điểm lịch sử cụ thể:
Quan điểm lịch sử cụ thể có những yêu cầu chủ yếu sau đây:
Thứ nhất, nhận thức được vận động có tính phổ biến, là phương thức tồn tại của vật chất chính là nguyên tắc lịch sử cụ thể yêu cầu.
Thứ hai, nguyên tắc lịch sử cụ thể yêu cầu phải nghiên cứu các hiện tượng và nghiên cứu các sự vật trong sự vận động và phát triển trong từng giai đoạn cụ thể của nó.
Đồng thời, nguyên tắc lịch sử cụ thể yêu cầu cần phải biết phân tích mỗi tình hình cụ thể trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn bởi đây chính là yếu tố quan trọng nhất trong các yếu tố của nội dung nguyên tắc lịch sử cụ thể.
Bản chất của nguyên tắc lịch sử cụ thể chính nằm ở chỗ, trong quá trình nhận thức hiện tượng, sự vật sẽ diễn ra sự chuyển hóa qua lại của hiện tượng, sự vật, phải tái tạo lại được sự phát triển của sự vật, hiện tượng ấy, sự vận động của chính nó, đời sống của chính hiện tượng, sự vật đó.
Nguyên tắc lịch sử cụ thể có nhiệm vụ chính là tái tạo hiện tượng, sự vật thông qua lăng kính của những ngẫu nhiên lịch sử, theo trình tự thời gian và không gian sẽ có những gián đoạn.
Nội dung quan trọng nhất của nguyên tắc lịch sử cụ thể chính là việc mô tả sự kiện cụ thể theo trình tự nghiêm ngặt của sự hình thành hiện tượng, sự hình thành sự vật. Giá trị của nguyên tắc này là ở chỗ, nhờ nguyên tắc lịch sử cụ thể đã có thể phản ánh được sự vận động lịch sử đa dạng và sự vận động phong phú của các hình thức biểu hiện cụ thể của các hiện tượng, sự vật qua đó có thể nhận thức được bản chất của nó.
Thứ ba, nguyên tắc lịch sử cụ thể không chỉ yêu cầu nhận thức những thay đổi diễn ra trong hiện tượng và sự vật, nhận thức những trạng thái chất lượng thay thế nhau, mà các nguyên tắc lịch sử cụ thể còn yêu cầu chỉ ra được các quy luật khách quan quy định sự vận động, phát triển của hiện tượng, sự vật quy định sự tồn tại hiện thời và quy định các khả năng chuyển hóa thành hiện tượng, sự vật mới thông qua sự phủ định.
Do vậy, quý bạn đọc cần lưu ý rằng khi tìm ra được mối liên hệ giữa các trạng thái chất lượng, đã tạo nên lịch sử hình thành và phát triển của hiện tượng, sự vật thì mới chúng ta mới có thể giải thích được các đặc trưng về số lượng và chất lượng đặc thù của sự vật, hiện tượng, bản chất thật sự của sự vật đó.
Thứ tư, nhận thức hiện tượng, nhận thức về sự vật theo nguyên tắc lịch sử cụ thể về bản chất chính là nhận thấy sự biến đổi của các sự vật, hiện tượng, nhận thấy các mối liên hệ, theo thời gian, không gian tồn tại khác nhau của mỗi mặt, đặc trưng, mỗi thuộc tính của các hiện tượng, các sự vật.
Nhằm tránh khuynh hướng trừu tượng, giáo điều, không cụ thể. Mặt khác, quý bạn đọc cũng cần đề phòng khuynh hướng tuyệt đối hóa tính cụ thể, không thấy hiện tượng, sự vật trong cả quá trình biến đổi, vận động.
Thứ năm, ngoài ra các nguyên tắc lịch sử cụ thể còn đòi hỏi chúng ta cần phải xem xét các hiện tượng, sự vật trong các mối liên hệ cụ thể của chúng.
3. Ý nghĩa của quan điểm lịch sử cụ thể:
Nghiên cứu nguyên tắc về mối liên hệ phổ cập hoàn toàn có thể rút ra ý nghĩa về phương pháp luận sau :
Thứ nhất, bởi vì các mối liên hệ là sự tác động chuyển hóa, qua lại, quy định lẫn nhau giữa các hiện tượng, các sự vật và các mối liên hệ mang tính phổ biến và mang tính khách quan cho nên trong hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức của con người phải tôn trọng quan điểm toàn diện, phải tránh cách xem xét phiến diện.
Thứ hai, các quan điểm toàn diện đòi hỏi chúng ta nhận thức về sự vật trong mối liên hệ qua lại giữa các yếu tố, giữa các bộ phận, giữa các mặt của chính sự vật và trong sự tác động, ảnh hưởng qua lại giữa sự vật đó với những sự vật khác, kể cả mối liên hệ gián tiếp và mối liên hệ trực tiếp thì trên cơ sở đó mới hoàn toàn có thể nhận thức đúng về sự vật, hiện tượng này.
Thứ ba, đồng thời, quan điểm tổng lực yêu cầu tất cả chúng ta phải biết phân biệt từng mối liên hệ, phải biết quan tâm tới mối liên hệ thực chất, mối liên hệ bên trong, mối liên hệ hầu hết, mối liên hệ tất yếu, và cần phải quan tâm đến sự chuyển hóa lẫn nhau giữa những mối liên hệ này nhằm mục đích để hiểu rõ thực chất của sự vật và đưa ra các giải pháp tác động ảnh hưởng tương thích với mục đích có thể đem lại hiệu suất cao nhất trong hoạt động giải trí của bản thân.
Đối với hoạt động giải trí trong thực tiễn, theo quan điểm tổng lực, khi ảnh hưởng tác động vào sự vật, hiện tượng chúng ta cần phải chú ý tới những mối liên hệ nội tại của sự vật mà còn phải chú ý tới những mối liên hệ của sự vật đó với các sự vật khác.
Đồng thời, cần phải biết sử dụng đồng bộ các phương tiện và các biện pháp khác nhau để tác động nhằm đem lại hiệu quả cao nhất. Để thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; mặt khác, phải biết tranh thủ thời cơ vượt qua thử thách do xu hướng quốc tế hóa mọi lĩnh vực của đời sống xã hội và toàn cầu hóa kinh tế đưa lại; phát huy nội lực của đất nước ta. Các mối liên hệ có tính phong phú, đa dạng hiện tượng, sự vật khác nhau, thời gian và không gian khác nhau do đó các mối liên hệ biểu hiện khác nhau nên trong hoạt động thực tiễn và hoạt động nhận thức con người thì cần phải tôn trọng quan điểm lịch sử cụ thể.
Thứ tư, Triết học Mác-Lênin đã thừa kế và phát triển những thành tựu quan trọng nhất của tư duy triết học trong lịch sử nhân loại, đồng thời triết học Mác-Lênin xem xét lịch sử xuất phát từ con người và ông cho rằng con người là sản phẩm của lịch sử. Những yêu cầu cơ bản của quan điểm lịch sử, cụ thể:
Một là, chủ thể trong hoạt động nhận thức cần phải tìm hiểu quá trình hình thành, tồn tại và phát triển cụ thể của những sự vật cụ thể thông qua những hoàn cảnh cụ thể và điều kiện cụ thể. Nghĩa là:
– Chúng ta cần phải biết sự vật đã ra đời và sự vật đã tồn tại như thế nào, trong những điều kiện và trong những hoàn cảnh nào và các sự vật này bị chi phối bởi những quy luật nào;
– Thực tại, các sự vật đang sống sót, tồn tại như thế nào trong những điều kiện kèm theo, do những quy luật nào chi phối, thực trạng thế nào;
– Trên cơ sở đó, chúng ta cần phải chớp lấy được sự vật hoàn toàn có thể sẽ phải sống sót ra sao trên những điều kiện trong tương lai,…
Hai là, các chủ thể trong hoạt động giải trí thực tiễn cần phải thiết kế xây dựng đưa ra được những đối sách cụ thể. Từ đó áp dụng các đối sách này cho những sự vật đang tồn tại, sự vật cụ thể trong những điều kiện kèm theo, thực trạng, quan hệ đơn cử và chúng ta cần lưu ý rằng không nên vận dụng những khuôn mẫu chung trong bất kể điều kiện kèm theo, thực trạng, quan hệ nào hoặc cho bất kể sự vật nào.
Ba là, các quan điểm lịch sử cụ thể được V.I. Lênin cô đọng trong nhận định xem xét mỗi yếu tố theo quan điểm một hiện tượng kỳ lạ nhất định.
