Phương trình hoá học: CH3CHO + NaOH = CH3CONa + H2O

1. Phương trình hoá học: CH3CHO + NaOH = CH3CONa + H2O:

CH₃CHO + NaOH → CH₃CONa + H₂O

Để cân bằng một phương trình hóa học, nhập phương trình phản ứng hóa học và nhấn nút Cân bằng. Phương trình đã cân bằng sẽ xuất hiện ở trên.

– Sử dụng chữ hoa cho ký tự đầu tiên của nguyên tố và chữ viết thường cho ký tự thứ hai. Ví dụ: Fe, Au, Co, Br, C, O, N, F.

– Điện tích ion chưa được hỗ trợ và sẽ được bỏ qua.

– Thay đổi nhóm bất biến trong hợp chất để tránh nhầm lẫn. Ví dụ: C6H5C2H5 + O2 = C6H5OH + CO2 + H2O sẽ không thể cân bằng, nhưng XC2H5 + O2 = XOH + CO2 + H2O thì có thể.

– Trạng thái hợp chất [như (s) (aq) hay (g)] là không bắt buộc.

– Có thể sử dụng dấu ngoặc đơn () hoặc ngoặc vuông [].

2. Tính chất của chất tham gia phản ứng:

2.1. Tính chất của andehit (CH3CHO):

* Tính chất vật lý

– Trạng thái tồn tại: Ở điều kiện thường, các anđehit dãy đồng đẳng tồn tại dưới dạng chất khí (HCHO sôi ở -19 độ C và CH3CHO sôi ở nhiệt độ 21 độ C), tan rất tốt trong nước. Các anđehit tiếp theo là chất lỏng hoặc rắn, độ tan trong nước giảm dần theo chiều tăng của phân tử khối.

– Nhiệt độ sôi: Nhiệt độ sôi của Anđehit thấp hơn Ancol cùng khối lượng do không có liên kết hidro trong phân tử và cao hơn hidrocacbon có cùng số nguyên tử C.

– Dung dịch nước của anđehit fomic là fomon.

– Dung dịch bão hòa của anđehit fomic nồng độ 37 – 40% là fomalin.

* Tính chất hóa học

Tính chất hóa học đặc trưng của andehit sắt được thể hiện rõ ràng trong phản ứng cộng hidro và phản ứng oxi hóa không hoàn toàn.

– Phản ứng cộng hidro

Hiđro cộng vào liên kết đôi C=O giống như cộng vào liên kết đôi C=C:

CH3-CH=O (anđehit axetic) + H2 → CH3-CH2-OH (ancol etylic) (Điều kiện: Nhiệt độ, xúc tác Ni)

Phản ứng tổng quát như sau:

RCHO + H2 → RCH2OH (nhiệt độ, Ni xúc tác)

Như vậy, khi phản ứng với H2, anđehit đóng vai trò là một chất oxi hóa. Nếu gốc R có liên kết π thì H2 sẽ cộng vào các liên kết π đó.

– Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn

Tiến hành thí nghiệm: Cho 1ml AgNO3 1% vào ống nghiệm, thêm từ từ từng giọt dung dịch NH3, lắc đều đến khi dung dịch trong suốt. Tiếp tục thêm vài giọt anđehit đun nhẹ vài phút trong 60-70 độ C. Ta quan sát thấy thành ống nghiệm có một lớp bạc kim loại màu sáng.

Phản ứng như sau:

HCHO + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O → H-COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3 (nhiệt độ)

Phương trình tổng quát: R-CH=O + 2AgNO3 + 3NH3 + H2O → R-COONH4 + 2Ag + 2NH4NO3 (nhiệt độ)

Trong phản ứng này, ion Ag+ bị khử thành nguyên tử Ag với anđehit fomic là chất khử. Đây còn được gọi là phản ứng tráng bạc.

Như vậy, anđehit vừa thể hiện tính oxi hóa (anđehit chuyển thành axit cacboxylic tương ứng), vừa thể hiện tính khử (anđehit chuyển thành ancol bậc I tương ứng).

2.2. Tính chất của NaOH:

* Tính chất vật lý

Hóa chất màu trắng, không mùi, tồn tại ở dạng viên, dạng vảy, hoặc dạng dung dịch bão hòa.

Có khả năng hút ẩm mạnh, dễ bị chảy rữa.

Hóa chất có khả năng mất tính ổn định khi tiếp xúc với những chất không tương thích, hơi nước hoặc không khí ẩm

* Tính chất hóa học 

– Làm đổi màu chất chỉ thị

Dung dịch NaOH làm quỳ tím chuyển thành màu xanh.

Dung dịch NaOH làm phenolphthalein không màu chuyển sang màu đỏ, đổi màu methyl da cam thành màu vàng.

– Natri hidroxit tác dụng với oxit axit

Khi tác dụng với axit và oxit axit trung bình, yếu thì tùy theo tỉ lệ mol các chất tham gia mà muối thu được có thể là muối axit, muối trung hòa hay cả hai.

Phản ứng với oxit axit: NO₂, SO₂, CO₂…

Ví dụ:

2NaOH + SO₂ → Na₂SO₃ + H₂O

NaOH + SO₂→ NaHSO₃

2NaOH + 2NO₂→ H₂O + NaNO₂ + NaNO₃ (tạo 2 muối )

NaOH + CO₂ → NaHCO₃

2NaOH + CO₂→ Na₂CO₃ + H₂O

3NaOH + P₂O₅ → Na₃PO₄↓ + 3H₂O

NaOH + SiO₂ → Na₂SiO₃

Phản ứng với SiO2 là phản ứng ăn mòn thủy tinh vì thế khi nấu chảy NaOH, người ta dùng các dụng cụ bằng sắt, niken hay bạc mà không dùng thủy tinh để chứa NaOH.

– Natri hidroxit tác dụng với axit

Là một bazơ mạnh nên tính chất đặc trưng của NaOH là tác dụng với axit tạo thành muối tan và nước. Phản ứng này còn gọi là phản ứng trung hòa.

Ví dụ:

NaOH + HCl → NaCl+ H₂O

NaOH + HNO₃→ NaNO₃+ H₂O

2NaOH + H₂SO₄ → Na₂SO₄ + 2H₂O

3NaOH + H₃PO₄→ Na₃PO₄ + 3H₂O

2NaOH + H₂CO₃ → Na₂CO₃ + 2H₂O

– Natri hidroxit tác dụng với muối

Natri hidroxit tác dụng với dung dịch muối tạo thành muối mới và bazơ mới.

Điều kiện để có phản ứng xảy ra: Muối tạo thành phải là muối không tan hoặc bazơ tạo thành phải là bazơ không tan.

Ví dụ:

2NaOH + CuSO₄ → Na₂SO₄ + Cu(OH)₂⏐↓

NaOH + MgSO₄→ Mg(OH)₂ + Na₂SO₄

2NaOH + MgCl₂ → 2NaCl + Mg(OH)₂

FeCl₃ + 3NaOH → Fe(OH)₃+ 3NaCl

Cu(NO₃)₂ + 2NaOH → Cu(OH)₂ + 2NaNO₃

2NaOH + FeSO₄ → Na₂SO₄ + Fe(OH)₂↓ nâu đỏ

– Natri hidroxit tác dụng với một số phi kim như Si, C, P, S, Halogen

Si + 2NaOH + H₂O → Na₂SiO₃ + 2H2↑

C + NaOH nóng chảy → 2Na + 2Na₂CO₃ + 3H₂↑

4P trắng + 3NaOH + 3H₂O → PH₃↑ + 3NaH₂PO₂

Cl₂+ 2NaOH → NaCl + NaClO + H₂O

3Cl₂ + 6NaOH → NaCl + NaClO₃ + 3H₂O

– Dung dịch NaOH có khả năng hoà tan một hợp chất của kim loại lưỡng tính Al, Zn, Be Sn Pb

Ví dụ: Al, Al₂O₃, Al(OH)₃

2NaOH + 2Al + 2H₂O → 2NaAlO₂ + 3H₂↑

2NaOH + Al₂O₃→ 2NaAlO₂ + H₂O

NaOH + Al(OH)₃→ NaAlO₂ + 2H₂O

Chất được tạo ra trong dung dịch có thể chứa ion Na[Al(OH)₄], hoặc có thể viết

Al(OH)₃ + NaOH → Na[Al(OH)₄]

Tương tự, NaOH có thể tác dụng với kim loại Be, Zn, Sb, Pb, Cr và oxit và hiđroxit tương ứng của chúng.

3. Bài tập vận dụng có đáp án:

Bài 1. Cho 3 lọ không nhãn chứa các chất sau: glixerol, ancol etylic, dung dịch anđehit axetic. Dùng chất nào sau đây để nhận biết 3 lọ dung dịch không mất nhãn trên?

A. dung dịch Cu(OH)2/ OH-

B. kim loại Na

C. Giấy quỳ tím

D. dung dịch NH3/AgNO3.

 => Đáp án: A

Bài 2: Nguồn nguyên liệu chính để sản xuất anđehit axetat trong công nghiệp hiện nay là:

A. Etan

B. etanol

C. êtylen

D. axetylen

=> Trả lời: C

Giải thích: Nguồn nguyên liệu chính để sản xuất anđehit axetic trong công nghiệp hiện nay là etilen. Sửa đổi phương trình:

2CH2=CH2O2PdCl2, CuCl2 → 2CH3CHO

Câu 3: Chất nào sau đây có nhiệt độ sôi  cao nhất?

A. CH3COOH

B. CH3CH2OH

C. CH3CH3

D. CH3CHO

 => Đáp án: A

Giải thích: Axit có nhiệt độ sôi cao hơn ancol có  phân tử khối bằng nhau vì trong phân tử axit có 2 liên kết hiđro. Liên kết hiđro giữa các phân tử ancol kém bền hơn liên kết hiđro giữa các  axit. Vậy  chất có nhiệt độ sôi cao nhất là axit CH3COOH.

Bài 4: Cho 11,6 gam andehit đơn no A có số cacbon lớn hơn 1 phản ứng hoàn toàn với dd AgNO₃/NH₃ dư, toàn bộ lượng Ag sinh ra cho vào dd HNO₃ đặc nóng sau khi phản ứng xảy ra hoàn toàn ta thấy khối lượng dung dịch tăng lên 24,8gam. Tìm CTCT của A.

Lời giải:

Gọi CT của andehit no đơn chức là: RCHO

Phương trình phản ứng: R-CH=O + 2AgNO₃ + H₂O + 3NH₃ −^tº→ R-COONH₄ + 2NH₄NO₃ + 2Ag

Gọi số mol của A là x ⇒ n_Ag = 2x

Ag + 2HNO₃ → AgNO₃ + NO₂ + H₂O

2x                                        2x

m_{dd tăng} = m_Ag – m_NO2 = 2x.108 – 2x.46 = 124x = 24,8 ⇒ x = 0,2 mol;

⇒ M_andehit = 11,6/0,2 = 58 ⇒ R = 29

Vậy CTPT của andehit là C₂H₅CHO

Bài 5: Cho 8,6 gam anđehit mạch không nhánh A tác dụng với lượng (dư) dung dịch AgNO₃/NH₃ tạo 43,2 gam Ag. A có công thức phân tử là :

Lời giải:

n_Ag = 43,2/108 = 0,4 mol

+ Nếu A là RCHO thì n_A = 1/2 . n_Ag = 0,2 mol ⇒ R+29 = 8,6/0,2 = 43 ⇒ R = 14(loại).

+ Nếu A là HCHO thì n_HCHO = 1/4 . n_Ag = 0,1 mol ⇒ m_HCHO = 0,1.30 = 3g (loại).

+ Nếu A là R(CHO)₂ thì :

n_R(CHO)2 = 1/4 n_Ag = 0,1 mol ⇒ R+58 = 8,6/0,1 = 86 ⇒ R=28 ⇒ R: -C₂H₄–

A có mạch cacbon không phân nhánh nên A là OHC–CH₂–CH₂–CHO (C₄H₆O₂).

Bài 6: Hỗn hợp X gồm hai ancol no, đơn chức, mạch hở, kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng. Oxi hóa hoàn toàn 0,2 mol hỗn hợp X có khối lượng m gam bằng CuO đun nóng thu được hỗn hợp sản phẩm hữu cơ Y. Cho Y tác dụng với một lượng dư dung dịch AgNO₃/NH₃, thu được 54 gam Ag. Giá trị của m là

Lời giải:

n_Ag = 0,5 mol; n_Ag/n_X > 1 ⇒ 2 ancol là CH₃OH và C₂H₅OH

Hỗn hợp Y gồm HCHO và CH₃CHO; x + y =0,2 và 4x + 2y = 0,5

⇒ x = 0,05 mol và y = 0,15 mol; mX = 0,05.32 + 0,15.46 = 8,5 g

THAM KHẢO THÊM: