Phân tích nhân vật người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ

Người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ là người đàn bà đáng thương, vì những định kiến nghiệt ngã mà phải xa con, đi tha phương cầu thực nơi đất khách. Người mẹ tuy không được miêu tả trực tiếp nhưng lại hiện lên thật gần gũi, ấm áp qua những suy nghĩ của bé Hồng. 

1. Tóm tắt tác phẩm trong lòng mẹ: 

Khi bố qua đời thì mẹ bé Hồng phải đi tha hương cầu sống, cậu bé ở giữa cái lạnh lẽo và khắc nghiệt của họ hàng. Một lần, khi cô dò hỏi bé Hồng có muốn đi Thanh Hoá gặp mẹ không, cậu định đáp có nhưng bất chợt nhớ lại cách nói chuyện khá to và điệu cười tinh quái mà phải từ chối. Chú bé Hồng hiểu rằng khi nói về mẹ cậu, bà cô luôn muốn nhồi nhét vào đầu óc chú sự nghi ngờ để “khinh ghét, ruồng rẫy” mẹ. Khi chú bé khổ sở chuẩn bị khóc lóc thì bà cô vẫn xoa vai vui vẻ: Yêu nhiều chứ có phải hồi xưa mô “.Những lời lẽ đó chẳng thể khiến Hồng giận mẹ, trái lại chú còn thấu hiểu và thông cảm với mẹ hơn nữa. Chú bé căm ghét những thói quen của mẹ và muốn “chộp ngay lên mà ăn, để nhai, rồi nghiến đến kỳ tan mới chịu”. trong lễ tang thầy, mẹ bé Hồng đã mang nhiều bánh kẹo theo con. Tan học, khi nhác ra có một phụ nữ ngồi trên xe bò trắng giống hệt mẹ, chú bé đã nhìn theo và kêu lớn. Người mẹ đã giữ chặt con lại và ôm chú bé vào vòng tay. Trên đường về quê, dưới hơi nóng của mẹ, chú không màng nghe đến lời lẽ độc ác của bà cô.

2. Dàn ý phân tích nhân vật người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ:

2.1. Mở bài: 

Dẫn dắt, giới thiệu về tác giả Nguyên Hồng, đoạn trích Trong lòng mẹ. Nêu lên hình ảnh người mẹ 

2.2. Thân bài: 

Người mẹ là một người phụ nữ bất hạnh, sống cuộc sống không có hạnh phúc và phải chịu những định kiến, dèm pha của xã hội.

– Mẹ bé Hồng là người phụ nữ trẻ trung, xinh đẹp, có khát khao yêu thương và hạnh phúc mãnh liệt nhưng rồi người phụ nữ ấy đã phải chôn vùi tuổi trẻ, tình yêu và hạnh phúc của mình “bên người chồng nghiện ngập”, “trong một cuộc hôn nhân miễn cưỡng” không tình yêu.

– Sống trong sự ích kỉ, những hủ tục, định kiến của nhà chồng, đặc biệt là sau khi chồng bà chết…(Còn tiếp)

2.3. Kết bài: 

Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích Trong lòng mẹ.

3. Phân tích nhân vật người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ hay nhất:

“Đố ai đếm được lá rừng
Đố ai đếm được hết từng trời cao
Đố ai đếm được vì sao
Đố ai đếm được công lao mẹ già.”

Người phụ nữ, người mẹ luôn là đề tài vô tận để cho các nhà văn, các thi ca thả hồn bộc bạch. Nguyên Hồng cũng vậy, lấy nguồn cảm hứng từ chính tuổi thơ của mình ông đã sáng tác nên tập hồi kí ” Những ngày thơ ấu”. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” được trích từ tập kí ” Những ngày thơ âu” đã thể hiện rõ giá trị nhân văn sâu sắc khi nhà thơ khắc hoạ nên khung cảnh thời thơ ấu của mình với đầy sự bất hạnh, khó khăn và khổ cực đến tột cùng. Trong suốt đoạn trích “Trong lòng mẹ” này người đọc không chỉ không thể nào quên nổi những năm tháng tuổi thơ bất hạnh và đau khổ của cậu bé Hồng mà còn sẽ nhớ mãi bóng dáng của người mẹ – một hình ảnh phụ nữ bất hạnh nhưng tràn ngập lòng yêu thương con.

Đầu tiên, người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ hiện lên là một người phụ nữ bất hạnh, sống cuộc đời không có hạnh phúc khi phải gánh chịu nhiều định kiến và soi mói của dư luận. Như chúng ta đã thấy, mẹ bé Hồng là người phụ nữ tài năng, xinh xắn, có khát khao yêu thương và hạnh phúc cháy bỏng để rồi đến sau cùng, bà đã không có cơ hội tự làm chủ số phận, từ bỏ tình yêu của bản thân, người phụ nữ với lòng khao khát yêu thương đó đã phải chôn giấu tuổi trẻ, tình yêu và hạnh phúc của mình “bên người chồng nghiện ngập”, “trong một cuộc hôn nhân giả tạo” không tình yêu. Không ngừng lại tại đấy, bà vẫn phải sống dưới lòng thù hận bởi các tập tục, định kiến của gia đình chồng và thậm chí là từ khi chồng bà mất. Người mẹ ấy do nghèo khó và gia đình cũng túng thiếu nên phải để con gái đi cầu thực. chưa hết, khi bà kết hôn thêm nữa thì gia đình bên chồng xem đó là sự sỉ nhục và còn giành tặng bà tất cả lời lẽ miệt thị nhất nhằm bôi nhọ và khiến Hồng có ý nghĩ không hay đối với mẹ cô. Như vậy, người mẹ trong tiểu thuyết xét ra là người phụ nữ tiêu biểu trong xã hội xưa khi luôn tuân theo ý kiến của bố mẹ trong mối quan hệ không tình yêu và sống theo các chuẩn mực cũ. Tuy nhiên, ở người phụ nữ đó chúng ta cũng nhìn ra một tính cách mãnh liệt luôn mong muốn đi lên để vượt qua được các định kiến, ràng buộc và tập tục cũ, cổ hủ. Biểu hiện rõ ràng nhất ở chỗ khi chồng chết, bà muốn tiến lên bước đi mới để có thể gỡ trói buộc chính cuộc đời mình.

Thêm vào đó, người mẹ của đoạn trích cũng là người vợ hết lòng yêu thương, chăm sóc và bù đắp cho con. Người mẹ ấy mất con đã ra sống “tha hương cầu thực” nhưng thẳm sâu trong lòng, chính tâm can mình bao giờ bà cũng nhớ về con và lo sợ con ở với họ hàng bên chồng sẽ cảm thấy cô đơn, lạnh nhạt, ghét bỏ. Và dường như, chỉ bởi yêu thương con hơn hết thảy mọi chuyện nên bà đã bỏ qua tất cả sự dèm pha, lời dị nghị nhiều người dành cho bản thân để về với con trong dịp giỗ đầu của chồng “Đúng hôm tang thầy mất nếu gia đình không gửi điện thì mẹ tôi cũng về. Mẹ đã về một mình đem theo thật nhiều thức ăn cho con và em Quế tôi. “Và dường như, tình yêu thương của mẹ còn biểu hiện một cách sắc nét và chân thật hơn nhiều qua cảm nhận của em Hồng lúc cậu nép người bên vòng tay yêu thương ấm ấp của mẹ” Khi ngồi trên nệm xe hơi, đùi áp đùi mẹ tôi, vai tựa vào cánh tay mẹ tôi, nhìn thấy bao sự ấm áp đã bấy lâu thiếu đi bỗng dưng được lan toả khắp da thịt. Hơi váy mẹ tôi cùng cả hơi thở từ cái mồm xinh xinh nhai trầu toả ra khi ấy thanh khiết lạ kỳ. Phải nhắm mắt lại và chui vào bụng một người mẹ, úp mình vào dòng máu ấm của người cha, được bàn tay người mẹ vuốt ve từ trên đầu dưới chân, rồi xoa rôm dọc xương sống lưng, mới biết người mẹ có một tình cảm như thế nào. “

Tóm lại, qua phần trích Trong vòng tay mẹ, người xem sẽ hiểu thêm nhiều về người mẹ cùng tình mẫu tử thiêng liêng của mẹ đối với con Hồng. Đồng thời, thông qua triển lãm cũng giúp có thêm nhiều kiến thức về mẹ và tình yêu thương.

4. Phân tích nhân vật người mẹ trong đoạn trích Trong lòng mẹ ý nghĩa nhất: 

Sinh con trên thế gian này ai cũng có một người mẹ mà thương yêu. Người mẹ đó không những cho mình được tồn tại mà còn nuôi nấng, che chở và bảo vệ chúng ta. Dù trên đường đi có bao nhiêu khó khăn thì lúc quay nhìn về, chúng ta vẫn bắt gặp bóng dáng mẹ luôn đuổi theo và dường như đấy mới là điều cao quý, linh thiêng của tình mẫu tử. Cũng bởi lẽ ấy nên tình mẫu tử đã trở thành một chủ đề chính và một mạch cảm xúc vô tận của văn thơ. Thể hiện rất sâu sắc những tình cảm giành tặng người mẹ của mình, tác giả Nguyên Hồng trong câu văn “Trong lòng mẹ” đã làm người xem rung động trước tình mẫu tử bao la.

Đoạn văn “Trong lòng mẹ” tập trung kể lại tình yêu của cậu bé Hồng giành tặng người mẹ của mình. Hình ảnh người mẹ ấy hiện diện lướt qua lại trong cuộc sống của bé Hồng với khuôn mặt lạnh lùng, hờ hững. Và dù cuối đoạn văn cũng chỉ hiện diện lướt qua lại với một vài đường nét miêu tả của Nguyên Hồng nhưng người xem vẫn cảm nhận rõ cuộc sống cũng như tình yêu lớn lao của bà mẹ đó giành cho những đứa con của cô. Trước hết, người mẹ đó hiện lên với dáng vẻ khắc khổ và luôn lặng lẽ hy sinh cho con cái. Vì hoàn cảnh nên người mẹ này của Nguyên Hồng đã đồng ý cưới một người chồng đứng tuổi. Cuộc sống gia đình cũng không được hạnh phúc nên người mẹ đơn thân này thường xuyên phải sống nhún nhường và cam chịu với người chồng thích nhậu nhẹt, cờ bạc. Tuy nhiên, cuộc đời đầy bi kịch với người chồng trăng hoa, “nhiều tật” ấy không khiến mọi người trong nhà chồng cảm thông, sẻ chia, mà trái lại, mẹ của bé Hồng luôn chịu chỉ trích từ những lời nói cay nghiệt, sự ganh ghét, đố kỵ của gia đình chồng.

Khi người chồng chết đi, người mẹ đau khổ đó đã li dị rồi để con mình bơ vơ tha phương chốn đất khách. Bởi người mẹ đó không thể nào chấp nhận nổi thái độ lạnh nhạt và khinh miệt nhẫn tâm của nhà chồng. Ta cũng cảm thấy có những bất bình đẳng khi đối đãi với người mẹ đó. Cuộc sống gia đình với bố Hồng đã rất đau đớn, nhưng ngay đến khi chồng chết thì chị ấy cũng không có cho bản thân mình quyền để được giải thoát, trái lại vẫn phải chịu đựng sự ghẻ lạnh và những lời lẽ cay nghiệt của nhà chồng. Vì quá sức chịu đựng nên không có lựa chọn nào khác Hồng phải đi vào con đường chết. Dứt lòng vứt cho những đứa con thơ ra đi, nhưng tâm người mẹ đó cũng vô cùng đau khổ và không một giây phút được nguôi nghĩ đến những đứa con của chị. Dù đã mất đi nhưng người mẹ tội nghiệp vẫn luôn bị bủa vây bằng nhiều lời lẽ cay nghiệt do gia đình chồng cố gắng nhồi nhét vào đầu cháu Hồng và Những đứa con quá đáng yêu của người mẹ ấy. Người cô chồng cũng chính là một biểu tượng về sự kỳ thị xã hội khắc nghiệt giành cho người mẹ ấy. Trong những định kiến xã hội nghiệt ngã đó, người mẹ trẻ không có quyền mưu cầu gì nên khi chồng chết đi dù cho có bị nhà chồng ngược đãi và hắt hủi như thế nào thì cũng không còn quyền sống mà phải ở vậy chăm con.

Tuy nhiên, người mẹ ấy cũng thật bản lĩnh, chị ta không còn chịu đựng đời sống “tù đầy” nơi gia đình chồng nhiều cay nghiệt đó, chị ta đã mạnh dạn tìm kiếm hạnh phúc cho chính mình, dám hy sinh để giữ gìn hạnh phúc ấy. Biết là sẽ đương đầu với bao khó khăn, với nhiều định kiến khắc nghiệt nhưng người mẹ khiếm thị đó vẫn quyết tâm đối diện, dù phải sống cuộc đời lam lũ đầy nhọc nhằn nhưng cũng chấp nhận hy sinh để có hạnh phúc. Nghị lực phi thường và ý chí mãnh liệt của người mẹ mù làm chúng ta rất khâm phục. Người mẹ tốt nào cũng có nhiều người con rất hiếu thảo. Lòng yêu mẹ của bé Hồng lớn đến độ những hành động dã man, tàn bạo có chủ ý của người cô không thể nào can thiệp và xâm hại được tình cảm thiêng liêng cậu bé giành tặng mẹ. Người mẹ vĩ đại này đã tạo nên nhiều thế hệ con tốt.

Tuy chỉ được khắc hoạ sơ qua, hình tượng người mẹ ấy của tiểu thuyết bị nhạt nhoà bằng vài nét vẽ nguệch ngoạc nhưng đã lưu đậm lại rất sâu sắc trong lòng người xem. Người mẹ vẫn mãi nghĩ đến từng các con của bà, dù nơi đất khách nhưng không giây phút nào mối nhớ đó nguôi ngoai trong lòng. Người mẹ đó cũng là người có tâm và có đức. Dù ở bên bố của Hồng là một cặp vợ chồng không có hạnh phúc nhưng cứ vào ngày giỗ của ông ấy thì mẹ của bé Hồng lại trở về. Hình ảnh người mẹ dịu dàng, yêu thương bé Hồng trong lòng thật sự làm cho người xem xúc động. Chỉ cần một vài động tác vuốt ve tóc bé hồng, hay xoa nhẹ nhàng trên cơ thể Hồng là chúng ta cũng thấy hết những cảm xúc ấm áp nơi người mẹ đó. Vậy là, lòng tin tưởng của bé Hồng nơi mẹ không bao giờ phí công vô ích, và người mẹ đó cho dù không thể đến với chính các con của mình thì tình yêu vẫn không ngừng thay đổi. 

Như vậy, chỉ bằng một vài nét phác hoạ đơn giản, nhưng hình ảnh người mẹ của bé Hồng cũng hiện lên sắc nét và khắc sâu dần vào tiềm thức của người xem với biết bao phẩm chất quá đáng yêu, cộng với đó là tình cảm vô bờ bến mà chị đã giành cho những đứa con của mình.

5. Nhận xét chung về tác phẩm Trong lòng mẹ: 

Bằng nghệ thuật miêu tả ngoại hình làm nổi bật tính cách và nội tâm nhân vật với thể loại hồi kí đang xen các yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự sự sâu sắc.giúp diễn tả tinh tế nội tâm nhân vật đoạn trích đã thể hiện tình mẫu tử thiêng liêng và xúc động thông qua những rung động mãnh liệt của một tâm hồn trẻ thơ luôn khao khát tình yêu thương. Đến khi gặp mẹ, được nằm gọn trong lòng mẹ, Hồng có những cảm xúc rạo rực, nồng ấm, vui sướng mong đợi bấy lâu. Qua đó thể hiện tình cảm đáng thương của chú bé Hồng.