Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến

1. Dàn ý phân tích Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến: 

1.1. Mở bài:

– Giới thiệu sơ lược về tác giả, tác phẩm.

– Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích.

1.2. Thân bài:

– Giới thiệu về tình bạn của Nguyễn Khuyến và Dương Khuê: Nguyễn Khuyến và Dương Khuê là hai người bạn tri kỉ, họ đỗ tiến sĩ và làm quan dưới triều Nguyễn. Tình bạn đó được xây dựng trên cơ sở sự tín nhiệm, sự tương trợ và chia sẻ những niềm đam mê, ước mơ trong cuộc sống.

– Nỗi đau buồn của Nguyễn Khuyến trước sự ra đi đột ngột của Dương Khuê: Cái chết đột ngột của Dương Khuê khiến Nguyễn Khuyến rơi vào sự đau buồn không lối thoát. Anh ta nhớ lại những kỷ niệm đẹp của hai người, từ những cuộc đàm đạo thân mật đến những chuyến đi chinh phục những ngọn núi hiểm trở. Trong lòng Nguyễn Khuyến, Dương Khuê vẫn là một phần tâm hồn của anh ta.

– Nhắc lại những kỉ niệm của đôi bạn tri kỉ: Đôi bạn tâm đầu ý hợp đã từng trải qua những ngày tháng vui vẻ, thú vị. Những chuyến đi dã ngoại, những trò đùa cười trẻ con, những cuộc thảo luận về triết lý cuộc sống, những bài thơ tình yêu sâu lắng đã cùng tạo nên những kí ức đáng nhớ. Những kí ức đó đã giúp Nguyễn Khuyến vượt qua những giây phút đau buồn và nhớ về người bạn đã mất.

– Nỗi buồn mất bạn hòa chung với nỗi buồn mất nước: Cùng phụng sự dưới một triều đại, đôi bạn thân đã cùng chia sẻ niềm đau mất nước. Họ đã cùng nhau đấu tranh, hy sinh để bảo vệ đất nước, để giữ gìn những giá trị văn hóa, truyền thống quý báu của dân tộc. Nỗi đau mất bạn của Nguyễn Khuyến cũng hòa chung với nỗi đau mất nước, và đó là điều khiến anh ta càng thêm đau khổ và xót xa.

– Tuy nhiên, qua bài thơ “Khóc Dương Khuê”, Nguyễn Khuyến đã thể hiện được tình cảm sâu nặng của mình đối với người bạn tri kỉ đã mất. Anh ta đã thể hiện được sự đau đớn, sự nhớ nhung, sự tận tâm và sự lãng mạn của một người bạn thân. Bài thơ đó không chỉ là một tác phẩm văn chương đẹp mà còn là một tấm gương tình bạn, tình đồng nghiệp và tình yêu đất nước.

1.3. Kết bài:

– Đánh giá khái quát vấn đề phân tích.

– Liên hệ cảm nhận của bản thân.

2. Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến hay nhất: 

Trong tác phẩm “Khóc Dương Khuê”, Nguyễn Khuyến đã thể hiện một cách rõ nét tình cảm thân thiết và chân thành của mình với người bạn tri kỉ Dương Khuê. Bài thơ này được xem là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của nhà thơ Nguyễn Khuyến, mang đến cho chúng ta một cái nhìn về mối quan hệ bạn bè đầy tình cảm và tình người.

Bài thơ khởi đầu bằng việc tả sự đau thương của Nguyễn Khuyến khi mất đi người bạn tri kỉ. Dương Khuê và Nguyễn Khuyến đều là những người có tri thức, đỗ tiến sĩ và làm quan dưới triều Nguyễn. Tuy nhiên, sau khi đất nước rơi vào tay thực dân Pháp, sự lựa chọn của Dương Khuê lại khác với Nguyễn Khuyến. Dương Khuê tiếp tục làm quan cho triều đình và trở thành tay sai cho thực dân. Trong khi đó, Nguyễn Khuyến lại có cái chí hướng đó và cáo quan về làng. Sự khác biệt này đã khiến cho hai người bạn tri kỉ trở nên xa cách và người bạn của Nguyễn Khuyến cuối cùng đã qua đời khi ông còn sống.

Trong bài thơ, Nguyễn Khuyến đã diễn tả một cách sâu sắc nỗi đau khi mất đi người bạn của mình. Ông đã cảm thấy mình đã mất đi một người bạn thân, một tình cảm quý giá không có ai có thể thay thế được. Mặc dù câu thơ chỉ còn là nỗi đau, một nỗi đau chân thành và trọn vẹn, nhưng Nguyễn Khuyến đã coi trọng sự chân thực đời thường đến mức nào trong bài thơ của mình.

Điều đặc biệt của bài thơ này là sự thể hiện tình cảm thật của Nguyễn Khuyến, sự chân thành và trung thực khi diễn tả nỗi đau của mình, không chỉ là nỗi đau vì đã mất đi người bạn mà còn là nỗi đau vì đã mất đi một người tri kỉ. Tình cảm đó không chỉ là của riêng Nguyễn Khuyến mà còn của những người bạn tri kỉ, của những người có trái tim chân thành và tình người tuyệt vời.

Bài thơ “Khóc Dương Khuê” cũng thể hiện sự đau đớn của Nguyễn Khuyến khi sống trong một thế giới đầy vật chất, nơi mà tiền bạc và quyền lực trở thành thứ quan trọng nhất, nhưng tình cảm và tình người lại bị lãng quên. Trong thời đại đó, nhiều người đã bị mất đi tình bạn và tình người chỉ vì lý do vật chất. Tuy nhiên, bài thơ “Khóc Dương Khuê” lại khẳng định rằng tình cảm giữa những con người với nhau là quan trọng hơn cả tiền bạc và quyền lực.

Tình bạn của Nguyễn Khuyến và Dương Khuê bắt đầu từ khi hai người cùng tham gia kỳ thi Hương và đỗ cùng nhau. Dù hai người đến từ hai quê khác nhau, xa lạ với nhau và chẳng có bất kỳ quan hệ gì trước đó, nhưng có vẻ như định mệnh đã gắn kết họ với nhau. Điều đó cho thấy rằng tình bạn có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu và bất kỳ lúc nào, chỉ cần hai người có những sở thích, tính cách và suy nghĩ giống nhau.

Cảm nhận đầu tiên khi đọc câu từ của Nguyễn Khuyến là một cảm giác bình dị nhưng gần gũi, thân mật với những từ như “sớm hôm”, “tôi bác”, “cùng nhau”, toát lên tình cảm gắn bó và sự “kính yêu từ trước đến sau”. Tình bạn giữa họ được xây dựng trên nền tảng sự tôn trọng, sự chia sẻ và sự ủng hộ lẫn nhau.

Đôi bạn tâm đầu ý hợp này đã trải qua những ngày tháng vui vẻ, thú vị, có tâm hồn biết thưởng thức và chia sẻ niềm vui của những người cao nhân mặc khách. Tâm hồn nhà thơ của Khuyến hiện ra như một cánh cửa đang rung động trước những kỉ niệm của anh ta, đang sống lại với những cảm giác “từng gác cheo leo”, lắng nghe tiếng đàn, tiếng hát “ả đào”. Đó là những kỉ niệm tuyệt vời mà họ đã cùng nhau tạo nên, và đó cũng là những kỉ niệm mà sẽ mãi mãi đi cùng với họ.

Đôi bạn tâm giao này đã cùng nhau trải qua rất nhiều thăng trầm của cuộc đời. Họ đã cùng nhau phụng sự dưới một triều đại, và đã cùng nhau chia sẻ nỗi đau mất nước. Trong những lúc đó, Nguyễn Khuyến cảm thấy mình bất lực, cam chịu nặng nề. Không chỉ thương cho người bạn đã ra đi, mà đó còn là sự thương mình, thương mình đã mất đi một người tri kỉ. Nguyễn Khuyến đã mang trong mình cả nỗi đau mất tri kỉ, cả nỗi đau thời thế.

Bài thơ Khóc Dương Khuê thể hiện một tình bạn đẹp và cảm động của nhà nho thuở trước. Điều này cũng góp phần khẳng định rằng tình cảm giữa những con người với nhau vẫn là điều quan trọng và đáng quý giá cho đến tận thời đại hiện tại. Cảm xúc của chúng ta vẫn rất sâu sắc và xúc động khi đọc bài thơ này sau một thế kỷ. Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến thực sự là một tác phẩm đáng để đọc và suy ngẫm về ý nghĩa của tình bạn và tình người. “Ai chẳng biết chán đời là phải”…

3. Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến đầy đủ nhất: 

Tình bạn là một giá trị vô giá trong cuộc sống. Ngạn ngữ phương Tây có một câu nói rất hay “Tình bạn là đóa hồng không gai”. Tình bạn thật sự như một đóa hồng đầy hương sắc, mang lại cho con người sự nhẹ nhàng, bình yên, và đặc biệt là may mắn cho những người có những người bạn thân thiết bên cạnh. Những người bạn đó như một bước đệm, giúp con người vượt qua những khó khăn trong cuộc sống.

Văn học Việt Nam có rất nhiều bài thơ viết về tình bạn, trong đó có một bài thơ rất hay mang tên “Khóc Dương Khuê” của Nguyễn Khuyến. Đây là một tác phẩm tuyệt vời, như một viên ngọc trai lấp lánh toả sáng về tình bạn đẹp và vững bền trong cuộc sống.

Bài thơ bắt đầu bằng hai câu thơ:

Bác Dương thôi đã thôi rồi.

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta

Câu thơ đã nói đến sự mất mát ra đi của Dương Khuê, để lại sau đó là nỗi buồn ngậm ngùi không biết giải tỏa cùng ai. Tình cảm bạn bè vô cùng tha thiết nhưng ẩn sau đó là nỗi đau không thể nói nên lời, tình bạn giữa Dương Khuê vô cùng gắn bó, keo sơn.

Lời thơ như một tiếng kêu thương đột ngột cất lên với những nỗi niềm thất vọng. Sự ra đi của người bạn để lại trong lòng Nguyễn Khuyến nỗi mất mát trống vắng không phương bù đắp. Nỗi đau đó được thể hiện rõ nét trong những câu thơ tiếp theo của bài thơ:

Cũng có lúc chơi nơi dặm khách, /…/ Thú vui con hát lựa chiều cầm xoang

Nguyễn Khuyến nhớ lại lần gặp gỡ cuối cùng cách đây ba năm, lúc đó cả ông và bạn đều mừng mừng tủi tủi. Mừng mừng tủi tủi bởi cả hai đều vượt qua mọi thử thách của thời thế và tuổi tác:

Cầm tay nhau hỏi hết xa gần/ Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can

Ấy thế mà giờ đây, bạn đã không còn nữa. Mất bạn nhà thơ như hụt hẫng như mất đi một phần cơ thể:

Làm sao bác vội về ngay./ Chợt nghe tôi bỗng thấy chân tay rụng rời.

Nguyễn Khuyễn ngạc nhiên vì bạn ít tuổi hơn mình, vững vàng hơn mình mà đã vội quy tiên. Đau đớn đến tái tê, ông chỉ biết còn buông lời trách bạn mà lòng đầy xót thương: Vội vàng chi đã mải lên tiên. Để rồi cuối cùng trong lòng người bạn già chỉ còn lại mênh mang, ngập tràn cảm giác trông vắng, mà bất cứ ai khi mất đi người thân đều phải trải qua.

Nhắc lại những kỉ niệm để người ta biết rằng tình bạn chân thành vốn khó tìm ở trong cuộc đời này, và những người bạn ấy đã trở thành tri âm tri kỉ của nhau không bao giờ có thể phai nhạt, người này mất đi người kia đau khổ tột cùng, chẳng thể nào xoa dịu được nỗi đau ấy, tình bạn chân thành quả thật là viên ngọc sáng chói trong mỗi người. Nguyễn Khuyến đã cho chúng ta những vần thơ thật đẹp, thật sâu về người bạn.

Những câu thơ còn lại là những nỗi đau hụt hẫng mất mát, đó là nỗi đau, là cú sốc tinh thần không thể chia sẻ, không thiết nên lời với những từ ngữ diễn tả cảm xúc: “Những hờ”, “ngẩn ngơ”, “hạt lệ như sương”, lấy nhớ làm thương.

Tình bạn là một trong những giá trị quý giá nhất của cuộc sống. Nhân duyên giữa hai người bạn trong bài thơ “Khóc Dương Khuê” của tác giả Nguyễn Khuyến là một điều thần kỳ, không phải là nhân duyên của những con người bình thường mà là nhân duyên của những đôi bạn cùng tiến. Những kỉ niệm về người bạn của mình liên tục ùa về trong tâm thức tác giả và gợi lên những cảm xúc sâu sắc.

Những đôi bạn đó đã vượt qua nhiều thử thách của thời gian và tuổi tác để cùng nhau chia sẻ những kỉ niệm đẹp. Tác giả Nguyễn Khuyến nhớ lại lần gặp gỡ cuối cùng với người bạn của mình cách đây ba năm. Lúc đó, cả ông và bạn đều mừng mừng tủi tủi. Mừng mừng tủi tủi bởi cả hai đã cùng nhau vượt qua mọi khó khăn của thời gian và tuổi tác.

Nhưng giờ đây, người bạn của tác giả đã ra đi và để lại cho ông một cảm giác trống rỗng, như một phần cơ thể của mình đã bị mất đi. Tâm hồn của tác giả đầy đau đớn và mất mát đã tràn ngập trong tâm hồn ông. Và ông chỉ có thể trách móc người bạn của mình, nhưng trong lòng lại đầy xót thương: Tại sao lại vội vàng lên thiên đường? Cuối cùng, tâm hồn người bạn già chỉ còn lại một mênh mang tình trạng trống vắng và nỗi đau tột cùng, nhưng bất cứ ai mất đi người thân đều phải trải qua.

Tình bạn chân thành luôn là điều khó tìm thấy trong cuộc sống này. Những người bạn đó đã trở thành tri âm tri kỉ của nhau và tình bạn của họ sẽ không bao giờ phai nhạt. Nỗi đau khi mất đi người bạn thân cũng là một thử thách lớn trong cuộc sống mà bất cứ ai cũng phải đối mặt.

Nhắc lại những kỉ niệm của hai người bạn này để thể hiện tình bạn chân thành và tình cảm giữa hai người. Bài thơ Khóc Dương Khuê đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng người đọc về tình bạn thắm thiết và tình bạn thủy chung son sắt. Tác giả đã sử dụng nhiều điển tích, từ ngữ và hình ảnh giàu sức biểu cảm để tạo nên một bài thơ đầy dư vị về tình bạn.

Cuối cùng, chúng ta hãy cùng nhau trân trọng những người bạn thân trong cuộc sống của mình và tìm cách để bảo vệ và giữ gìn tình bạn chân thành, vì đó chính là một trong những giá trị quý giá nhất của cuộc đời.