Mục lục bài viết
1. Nguồn gốc của ngày Tết Nguyên Tiêu:
Theo các tài liệu ghi nhận được thì nguồn gốc của Rằm tháng Giêng hay còn tên gọi khác là Tết Nguyên tiêu được du nhập từ thời Tây Hán, Trung Quốc, diễn ra vào thời gian từ ngày 14 – 15 tháng Giêng âm lịch. Câu chuyện bắt đầu với sự kiện khi mùa xuân đến, các cung nữ không được phép vào cung.
Lúc này, một cận thần được Hán Vũ đế sủng ái – Đông Phương Sóc đã cảm động trước tấm lòng của cung nữ và giúp đỡ cô. Ông thông báo rằng Trường An sẽ bị Hỏa thần đốt cháy, và đề nghị nhà vua và hoàng gia lánh nạn bên ngoài cung điện, nơi cung điện sẽ treo đầy những chiếc đèn lồng giả vờ bị đốt cháy.
Từ đó trở đi, cứ mỗi dịp rằm tháng Giêng, người ta lại treo lồng đèn để tưởng nhớ, dân gian gọi đây là Tết Nguyên Tiêu. Mỗi lồng đèn tượng trưng cho một ước nguyện và mong muốn của con người sẽ được gửi đến bậc thần linh.
2. Những việc nên làm vào rằm tháng Giêng:
2.1. Đi lễ Chùa:
Đi chùa đầu năm thường mang ý nghĩa cầu bình an, may mắn và sức khỏe, một năm làm ăn phát đạt. Đặc biệt vào dịp Tết Nguyên Tiêu, việc đi chùa lại càng được khuyến khích.
Một lưu ý không thể bỏ qua là khi đi chùa, mọi người chú ý không mua lễ mặn, ăn mặc trang nghiêm, kín đáo. Điều quan trọng nhất là phải có thái độ chân thành, bình tĩnh, không đòi hỏi vật chất v.v.
2.2. Làm việc thiện:
Làm việc thiện được coi là nghĩa cử cao đẹp của mỗi người trong cuộc sống. Điều này không chỉ giúp ích cho những người kém may mắn mà còn tạo nên sự bình yên trong tâm hồn người tặng. Từ đó, cuộc sống lan tỏa những giá trị tốt đẹp và ý nghĩa hơn.
Có nhiều cách để làm điều tốt, dù là những điều nhỏ nhặt nhất trong cuộc sống. Như trồng cây xanh, nhặt rác vứt bừa bãi trên đường phố, giúp đỡ trẻ em và người già. Được tham gia các hoạt động từ thiện như tặng quà cho những người có hoàn cảnh khó khăn, v.v.
2.3. Phóng sinh:
Phóng sinh được coi là một trong những việc nên làm trong ngày rằm tháng Giêng. Một số loài động vật thường được phóng sinh trong ngày này là cá chép, cá cảnh, chim sẻ, chim ba ba, bồ câu, cua, lươn, ốc, ba ba…
Điều quan trọng cần lưu ý là, khi phóng sinh động vật, bạn nên tìm hiểu về tập tính của động vật mà bạn định phóng sinh. Đồng thời, nên chọn nơi vắng vẻ, không có thợ săn để đảm bảo khi phóng sinh có thể sinh sống tiếp được.
Ví dụ, khi bạn thả cá, đợi cá bơi đi rồi mới thả. Không cầm xô, túi ni lông ném xuống ao, hồ, sông, suối. Hãy có ý thức giải phóng và bảo vệ môi trường thì hành động tốt đẹp này mới mang đúng ý nghĩa vốn có của nó.
2.4. Dọn dẹp bàn thờ:
Dọn dẹp bàn thờ gia tiên là hoạt động thể hiện lòng thành kính, biết ơn tổ tiên trong ngày rằm tháng Giêng.
Tuy nhiên, cần lưu ý không di chuyển bát hương và nên thắp nến khấn Thổ Thần, tổ tiên. Về việc lau dọn bàn thờ không nên chỉ để chuẩn bị cho lễ cúng Rằm tháng Giêng mới bắt đầu lau dọn bàn thờ.
Khi lau, nên lau bàn thờ Phật trước (nếu có), sau đó mới lau bàn thờ tổ tiên. Gia chủ cũng lưu ý khi lau bài vị tổ tiên nên dùng nước ấm, không dùng nước lạnh.
2.5. Thả đèn hoa đăng:
Ngoài các hoạt động trên, để cầu may mắn, bình an và thành công trong cuộc sống cũng như công việc cho mình, nhiều gia đình còn tổ chức hoạt động thả đèn hoa đăng.
Một trong những ý nghĩa khác của sự kiện là tôn vinh ý chí, tinh thần bất khuất của những người con Việt Nam, đặc biệt trong các ngày lễ lớn. Ngoài rằm tháng Giêng, người ta còn thả đèn lồng vào rằm tháng Bảy hàng năm.
3. Chuẩn bị mâm cúng lễ:
3.1. Mâm cúng lễ gồm những gì?
Ngày rằm tháng Giêng được coi là một trong những dịp quan trọng trong năm nên mâm cỗ cúng cần phải chuẩn bị tươm tất, đầy đủ.
Hoa dùng để cúng trên bàn thờ phải là hoa tươi, nên chọn hoa cúc vàng, vạn thọ, hoa ly trắng để dâng lên bàn thờ. Về hoa quả, chọn 5 quả có màu sắc tươi sáng, ngon.
Vào ngày rằm tháng Giêng, các gia đình có thể sắm hai lễ: lễ cúng Phật và lễ cúng gia tiên.
Lễ cúng Phật là mâm cỗ chay thanh tịnh gồm hương, hoa, đèn, nến, trái cây tươi, nếu cần có thể dọn xôi, chè chay.
Lễ cúng gia tiên còn có hương hoa, đèn nến và thêm trầu cau, rượu, cỗ mặn hoặc cỗ chay gồm nhiều món như gà luộc, giò, đĩa xào, bát canh.
3.2. Một số lưu ý khi làm mâm cúng lễ:
Hai lễ phải để riêng. Mâm quả cúng Phật nên đặt ở bàn trên, mâm cúng gia tiên để ở bàn dưới, sau đó thắp hương.
Đồ dùng để đựng lễ vật cúng Phật, gia tiên như bát, đĩa, đũa, thìa… Cần dùng đồ mới hoặc đồ riêng.
Khi thắp hương, người ta thường thắp theo số lẻ, vì số lẻ tượng trưng cho phần âm. Vì vậy, có thể thắp 1, 3, 5, 7 hoặc 9 nén hương trên mỗi bát hương.
Khi thắp hương cần ăn mặc chỉnh tề, gọn gàng. Tuyệt đối không quần đùi, áo cộc tay hay quần áo luộm thuộm…
Khi khấn phải liền mạch, thành tâm tỏ lòng thành kính với chư phật, thần linh, tổ tiên.
4. Bài văn khấn vào rằm tháng Giêng hay nhất:
4.1. Bài văn khấn số 1:
Dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. (3 lần, mỗi lần lạy 1 lạy)
(Cầm 3 nén hương quỳ đọc tiếp): Nguyện mây hương lành này; Biến khắp mười phương giới; Trong có vô biên Phật; Vô lượng hương trang nghiêm; Viên mãn đạo Bồ Tát; Thành tựu hương Như Lai. (1 lạy, và cắm hương vào bát hương); Dâng hương cúng dàng rồi, dốc lòng kính lễ Phật Pháp Tăng thường ở khắp mười phương. (1 lạy)
Thành kính chấp tay thành búp sen đọc bài ca tụng công đức của Đức Phật
Phật thân rực rỡ tựa kim san; Thanh tịnh không gì thể sánh ngang; Vô Thượng Chí Tôn công đức mãn; Cúi đầu con lạy Phật Sơn Vương. Phật đức bao la như đại dương; Bảo châu tàng chứa đủ bên trong; Trí tuệ vô biên vô lượng đức; Đại định uy linh giác vẹn toàn.
Phật tại Chân Như pháp giới tàng; Không sắc không hình chẳng bụi mang; Chúng sinh bái vọng muôn hình Phật; Bỗng thấy tai nàn tận hóa tan.
Án phạ nhật ra hồng. (3 lần)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tận hư không biến pháp giới quá hiện vị lai thập phương chư Phật, tôn Pháp, Hiền Thánh Tăng thường trụ Tam Bảo. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Sa Bà Giáo Chủ Bản Sư Thích Ca Mâu Ni Phật, Đương Lai Hạ Sinh Di Lặc Tôn Phật, Đại Trí Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Đại Hạnh Phổ Hiền Bồ Tát, Hộ Pháp Chư Tôn Bồ Tát, Linh Sơn Hội Thượng Phật Bồ Tát. (1 lạy)
Chí tâm đỉnh lễ Nam mô Tâ
Con nay đều vì bốn ân, ba cõi pháp giới chúng sinh, nguyện xin ba chướng tiêu trừ, dốc lòng sám hối. (1 lạy)
(Quỳ đọc) Chí tâm sám hối: Xưa kia gây nên bao ác nghiệp; Đều vì ba độc: tham, sân, si; Bởi thân, miệng, ý phát sinh ra; Hết thảy con nay xin sám hối.
Như vậy tất thảy bao nghiệp chướng; Ắt hẳn tiêu diệt không tàn dư; Niệm niệm âm vang tận pháp giới; Độ khắp chúng sinh nhập Bất Thoái. (1 lạy)
Sám hối phát nguyện rồi, chúng con kính lễ Đức Phật Thích Ca, Phật A Di Đà và chư Phật ở khắp mười phương. (1 lạy)
4.2. Bài văn khấn số 2:
Hôm nay là ngày rằm tháng Giêng năm Quý Mão
Tín chủ (chúng) con là: ………………….
Ngụ tại: ………………………………………..
Chúng con thành tâm có lời kính mời:
Nhật cung Thái Dương Thiên Tử tinh quân; Nam Tào Bắc Đẩu tinh quân; Thái Bạch, Thi Tuế tinh quân; Bắc cực Tử vi Đại Đức tinh quân; Văn Xương Văn Khúc tinh quân; Nhị thập Bát Tú, Ngũ Hành tinh quấn; La Hầu, Kế Đô tinh quân
Giáng lâm trước án, nghe lời mời cẩn tấu:
Ngày rằm Nguyên Tiêu, theo lệ trần tục, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả thắp nén tâm hương dâng lên trước án, kính mời các vị lai lâm hâm hưởng, phù hộ cho toàn gia chúng con luôn luôn mạnh khoẻ, mọi sự bình an, vạn sự tối lành, gia đình hoà thuận, trên bảo dưới nghe.
Đèn trời xán lạn; Chiếu thắp cõi trần; Xin các tinh quân; Lưu ân lưu phúc; Lễ tuy mọn bạc; Lòng thành có dư; Mệnh vị an cư; Thân cung khang thái.
Phục duy cẩn cáo!
4.3. Bài văn khấn số 3:
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng, ngài Bản xứ Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân cùng chư vị Tôn thần.
– Con kính lạy Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Thúc Bá Đệ Huynh, Cô Di, Tỷ Muội họ nội họ ngoại.
Tín chủ (chúng) con là: ……
Ngụ tại: ……..
Hôm nay là ngày Rằm tháng Giêng năm Quý Mão, gặp tiết Nguyên tiêu, tín chủ con lòng thành, sửa sang hương đăng, sắm sanh lễ vật, dâng lên trước án.
Chúng con kính mời ngày Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương, ngài Bản xứ Thần linh Thổ địa, ngài Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Long mạch, Tài thần. Cúi xin các ngài linh thiêng nghe thấu lời mời, giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật.
Chúng con kính mời các các cụ Tổ Khảo, Tổ Tỷ, chư vị Hương linh gia tiên nội ngoại họ…. nghe lời khẩn cầu, kính mời của con cháu, giáng về chứng giám tâm thành, thụ hưởng lễ vật.
Tín chủ con lại kính mời ông bà tiền chủ, hậu chủ tại gia về hưởng lễ vật, chứng giám lòng thành phù hộ độ trì cho gia chung chúng con được vạn sự tôn lành. Bốn mùa không hạn ách, tám tiết hưởng an bình.
(Khấn xong, vái 3 vái)
