Từ xa xưa tới nay, với hình thức truyền miệng, đời ta vẫn lưu truyền các câu ca dao tục ngữ hay mà đậm chất tính răn dạy con người. Mời mọi người cùng tham khảo bài dưới đây để hiểu thêm những răn dạy ông cha để lại như nào nhé.
Mục lục bài viết
1. Đạo đức là gì? Đạo lý là gì?
Đạo đức có thể hiểu là ý kiến và quan niệm mà con người có về quy chuẩn hành vi đúng và sai. Thế hệ sau tiếp nối và lắng nghe lời dạy của thế hệ đi trước, tuân theo giá trị đạo đức và mang lại sự ổn định và tạo sự tốt đẹp giữa các mối quan hệ của con người. Ngoài ra, nó cũng giúp đảm bảo cho các mối quan hệ công bằng.
Đạo lý hay chính là nguyên lý đạo đức, luân thường đạo lý, đạo làm người là những quan điểm mà mang tính bao quát về lối sống, đạo đức, lẽ phải hay chân lý con người ở đời. Đạo lý làm người luôn lấy các tiêu chuẩn đức tính sau đây làm khuôn vàng thước ngọc với 15 đức tính là Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín (Ngũ thường), Trung, Hiếu, Để, Liêm, Sỉ, Trinh và Công, Dung, Ngôn, Hạnh (Tứ đức).
2. Những câu tục ngữ về đạo đức, đạo lý làm người hay
1. Sông có khúc, người có lúc.
2. Yêu trẻ, trẻ đến nhà; yêu già, già để phúc.
3. Uống nước nhớ nguồn.
3. Muốn ăn cá cả phải thả câu dài.
4. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây
5. Ở hiền gặp lành.
6. Giấy rách phải giữ lề.
7. Nói hay hơn hay nói.
8. Quân tử nhất ngôn – Tứ mã nan truy.
9. Kiến tha lâu cũng có ngày đầy tổ.
10. Thà chết vinh còn hơn sống nhục.
11. Mua danh ba vạn, bán danh ba đồng.
12. Tay làm hàm nhai tay quai miệng trễ.
13. Quân tử lông chân, tiểu nhân lông bụng.
14. Một giọt máu đào hơn ao nước lã.
15. Tình thương quán cũng là nhà, lều tranh có nghĩa hơn tòa ngói cao.
16. Thuận vợ thuận chồng, tát bể Đông cũng cạn.
17. Người có lúc vinh, lúc nhục.
18. Tiền bạc đi trước mực thước đi sau.
19. Tốt danh hơn lành áo.
20. Anh em trong nhà, đóng cửa dạy nhau.
21. Anh em thuận hòa là nhà có phúc.
22. Chết giả mới biết dạ anh em.
23. Thức lâu mới biết đêm dài, ở lâu mới biết con người có nhân.
24. Hết tiền tài, hết tiểu nhân
25. Lòng sông lòng bể dễ dò, ai từng bẻ thước mà đo lòng người.
26. Anh hùng đa nạn, hồng nhân đa truân.
27. Thấy có thóc mới cho vay gạo.
28. Biết đâu mà há miệng chờ ho.
29. Nhác đâm thì đổi chày, nhác xay thì đổi cối.
30. Giận mất khôn, lo mất ngon.
31. Đánh nhau chia gạo, chào nhau ăn cơm.
32. Cứu vật, vật trả ơn, cứu nhân, nhân trả oán.
33. Lá lành đùm lá rách.
34. Người ngay mắc cạn, kẻ gian vui cười.
35. Thương người như thể thương thân.
36. Chị ngã em nâng.
37. Kính lão đắc thọ.
38. Làm việc phi pháp, sự ác đến ngay.
39. Mưu thâm họa diệt thâm.
40. Sát nhân, giả tử.
41. Ngu si hưởng thái bình.
42. Nọc người bằng mười nọc rắn.
43. Ở hậu gặp hậu, ở bạc gặp bạc.
44. Đời trước đắp nấm, đời sau ấm mồ.
45. Thánh nhân đãi kẻ khù khờ.
46. Khôn sống, mống chết.
47. Đẹp nết hơn đẹp người.
48. Một miếng khi đói bằng gói khi no.
49. Một con ngựa đau, cả tùa bỏ cỏ.
50. Sướng một lúc, khổ một đời.
51. Trách mình trước, trách người sau.
52. Tốt danh hơn lành áo.
53. Cười người ba tháng, ai cười ba năm.
54. Xởi lởi trời cởi cho, so do trời co lại.
55. Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm.
56. Một câu nhịn là chín câu lành.
57. Ăn coi nồi ngồi coi hướng.
58. Cái nết đánh chết cái đẹp.
59. Một ngày nên nghĩa, chuyến đò nên quen.
3. Những câu ca dao về đạo đức, đạo lý làm người hay nhất:
1. Nhất cao có một ả trăng,
Đến khi trụt xuống cũng bằng ngọn tre.
Nâu sồng nào quản khen chê,
Khó thì cho sạch, rách thì cho thơm.
2. Làm người phải đắn phải đo,
Phải cân nặng nhẹ, phải dò nông sâu.
3. Một cây làm chẳng nên non,
Ba cây chụm lại nên hòn núi cao.
4. Vẽ được da hổ, khó vẽ được xương hổ
Biết mặt người, không biết được lòng người.
5. Sông kia bên lở bên bồi
Bên lở thì đục bên bồi thì trong.
6. Sông kia nước chảy đôi dòng
Biết rằng bên đục bên trong bên nào.
7. Khúc sông bên lở bên bồi,
Bên lở lở mãi, bên bồi bồi thêm.
8. Mấy đời bánh đúc có xương
Mấy đời dì ghẻ lại thương con chồng.
9. Cờ bạc là bác thằng bần,
Cửa nhà bán hết tra chân vào cùm.
10. Vợ chồng ta bánh đa bánh đúc
Vợ chồng nó một cục mắm tôm.
11. Chị em ta như bánh đa bánh đúc
Chị em người thì dùi đục cẳng tay
Chị em ta đồng quà, tấm bánh
Chị em người, đòn gánh gót chân!
12. Ta về ta tắm ao ta
Dù trong dù đục, ao nhà vẫn hơn.
13. Cha mẹ để của bằng non
Không bằng để đức cho con ở đời.
14. Chì khoe chì nặng hơn đồng
Sao chì chẳng đúc nên cồng nên chiêng.
15. Những người đói rách rạc rài,
Bởi phụ của trời làm chẳng nên ăn.
16. Làm người chẳng biết lo xa,
Trẻ trung đã vậy tuổi già làm sao.
17. Làm người cho biết tiền tằn,
Đồ ăn thức mặc có ngần thì thôi.
18. Làm người chẳng ăn chẳng chơi,
Khư khư giữ lấy của trời làm chi.
19. Làm người có miệng có môi,
Sao cô căm cắm như nồi không vung.
4. Câu ca dao về đạo lý làm người sâu sắc:
1. Nước trong khe suối chảy ra
Mình chê nước đục, mình đà trong chưa?
2. Tiền thời lấy thúng mà đong,
Bạc thời xếp núi chưa mong gái này.
3. Làm người ăn tối lo mai,
Việc mình hồ dễ để ai đo lường.
4. Lạ thay con cá thờn bơn,
Nằm trên bãi cát, đợi cơn mưa rào.
5. Đục nước thì mới béo cò,
Trong như giá ngọc cò mò vào đâu?
6. Đời người có một gang tay,
Ai hay ngủ ngày chỉ được nửa gang.
7. Đời người sống mấy gang tay,
Hơi đâu cặm cụi cả ngày lẫn đêm.
8. Đời cha đi hái hoa người,
Đời con phải trả nợ đời thay cha.
9. Đời xưa trả oán còn lâu,
Đời nay trả oán bất câu giờ nào.
10. Đời cha cho chí đời con,
Có muốn so tròn thì phải so vuông.
11. Con ơi gia cảnh mình nghèo
Ham chi vợ đẹp vợ giàu nó khinh.
12. Đói thì đầu gối phải bò,
Cái chân hay chạy cái giò hay đi.
13. Người mà phi nghĩa đừng chơi
Của mà phi nghĩa mấy mươi chớ mòng.
14. Sông sâu sào ngắn khôn dò
Người khôn ít nói, khôn đo tấc lòng.
15. Mèo hoang lại gặp mèo hoang
Anh đi ăn trộm gặp nàng mói khoai.
16. Sông dài thì lắm đò ngang,
Anh nhiều nhân ngãi thì mang oán thù.
17. Trống chùa ai đánh thì thùng,
Của chung ai khéo vẫy vùng thành riêng?
18. Quý chi một nải chuối xanh,
Năm bảy người giành cho mủ dính tay.
19. Hạt tiêu nó bé nó cay,
Đồng tiền nó bé, nó hay cửa quyền.
20. Hoài lời nói kẻ vô tri,
Một năm gánh chì, đúc chẳng nên chuông.
5. Câu ca dao về đạo đức làm người ý nghĩa:
1. Nhịn miệng tiếp khách đường xa,
Cũng bằng gửi của chồng ta ăn đường.
2. Ai ơi đừng phụ mụt măng,
Mụt măng có nhỏ cũng bằng cây tre.
3. Đất có bồi có lở
Người có dở có hay,
Coi theo thời mà ở,
Chọn theo cỡ mà xài,
Dầu ai ỷ thế cậy tài
Em giữ lòng thục nữ dùi mài gương trong.
4. Chẳng lo chi đó cười đây,
Bão rồi mới biết cội cây cứng mềm.
5. Gió day thì mặc gió day
Xin cho cây cứng lá dày thì thôi.
6. Được mùa chê gạo vô hơi,
Mất mùa ăn cám trời ơi, hỡi trời.
7. Ngán thay sửa dép vườn dưa,
Dù ngay cho mấy cũng ngờ rằng gian.
8. Canh bầu nấu với cá trê,
Ăn vô cho mát mà mê vợ già.
9. Làm trai đi biển đi sông,
Vào đây gặp bãi cát nông mà buồn.
10. Làm trai cho đáng nên trai,
Xuống Đông, Đông tĩnh, lên Đoài, Đoài tan.
11. Làm trai chí ở cho bền,
Đừng lo muộn vợ, chớ phiền muộn con.
12. Người ta hữu tử, hữu sanh,
Sống lo xứng phận, thác dành tiếng thơm.
13. Lấy điều ăn ở dạy con,
Dẫu mà gặp tiết nước non xoay vần.
Ở cho có đức, có nhân,
Mới mong thờ tự, được ăn lộc trời.
14. Nghèo mà có nghĩa có nhân
Còn hơn sang cả mà lòng bội phu.
15. Học trò học hiếu học trung,
Học cho đến mực anh hùng mới thôi.
16. Làm sao như quế trên non
Trăm năm khô rụi vẫn còn thơm tho.
17. Học là học để làm người,
Biết điều hơn thiệt biết lời thị phi.
18. Học là học biết giữ giàng,
Biết điều nhân nghĩa biết đàng hiếu trung.
19. Hoa sen mọc bãi cát lầm,
Tuy rằng lấm láp vẫn mầm hoa sen.
20. Đói cơm hơn kẻ no rau,
Khó mà quân tử hơn giàu tiểu nhân.
21. Dương trần phải ráng làm hiền,
Đừng trọng bạc tiền bỏ nghĩa bỏ nhân.
22. Giúp nhau khi đói mới hay,
Nói chi bù cặp những ngày ấm no.
23. Đời cha cho chí đời con,
Có muốn so tròn thì phải so vuông.
24. Chớ thấy áo rách mà cười,
Cái giống gà nòi, lông nó lơ thơ.
25. Tham vàng phụ nghĩa ai ơi,
Vàng thời đã hết nghĩa tôi vẫn còn.
26. Chữ rằng họa phúc vô môn,
Tìm giàu thì dễ tìm khôn khó tìm.
27. Chim quyên xuống đất cũng quyên,
Anh hùng lỡ vận cũng nguyên anh hùng.
28. Đói cơm hơn kẻ no rau,
Khó mà quân tử hơn giàu tiểu nhân.
29. Thương nhau nước đục cũng trong,
Ghét nhau nước chảy giữa lòng cũng dơ.
30. Có con hơn của anh ơi
Của như buổi chợ họp rồi lại tan.
31. Khôn thì trong trí lượng ra,
Dại thì học lỏm người ta bề ngoài.
32. Thương thay con cuốc giữa trời,
Dẫu kêu ra máu có người nào hay.
33. Hoa thơm ai chẳng nâng niu,
Người khôn ai chẳng kính yêu mọi bề.
34. Thế gian còn dại chưa khôn,
Sống mặc áo rách, chết chôn áo lành.
35. Hoa thơm ai dễ bỏ rơi,
Người khôn ai nỡ nặng lời với ai.
36. Nước trong ai chẳng rửa chân.
Hoa thơm ai chẳng tới gần gốc cây.
37. Ở sao cho vừa lòng người,
Ở rộng người cười, ở hẹp người chê.
38. Khó mà biết lẽ biết trời,
Biết ăn, biết ở hơn người giàu sang.
39. Thứ nhất thì tu tại gia
Thứ nhì tu chợ, thứ ba tu chùa.
40. Những người béo trục béo tròn,
Ăn vụng như chớp, đánh con cả ngày.
41. Cứ trong nghĩa lý luân thường,
Làm người phải giữ kỷ cương mới màu.
Đừng cậy khỏe, chớ khoe giàu,
Trời kia còn ở trên đầu còn kinh.
42. Chim quyên xuống đất ăn trùn,
Anh hùng lỡ vận lên nguồn đốt than.
Đốt than thì phải sàng than,
Làm sao đừng để lấm gan anh hùng.
43. Ba năm quân tử trồng tre,
Mười năm uốn gậy, đánh què tiểu nhân.
44. Ai ơi chớ nghĩ mình hèn,
Nước kia dù đục lóng phèn cũng trong.
45. Ai ơi ăn ở cho lành,
Tu nhân tích đức để dành về sau.
6. Những câu ca dao tục ngữ về đạo đức:
1. Đường đi hay tối, nói dối hay cùng
Nói dối nhiều, dối câu trước ắt dối câu sau, quanh co càng nhiều thì càng dễ bị lộ tẩy.
2. Ăn mặn nói ngay còn hơn ăn chay nói dối
Người bình thường mà tâm sạch ăn ở đàng hoàng thì tốt hơn những người ra vẻ đạo mạo ăn chay niệm phạt nhưng tâm xà.
3. Bụng gian miệng thẳng
Lên án những kẻ chuyên gia giả dối, ngoài miệng thì thật thà nhưng trong bụng thì đầy mưu mô gian trá.
4. Ăn gian nó giàn ra đấy
Khi đang làm việc gian dối, xấu xa thì khó kiểm soát được cảm xúc trên cơ mặt, đôi mắt phản bội chính bản thân, không giấu được những người xung quanh.
5. Cơm cá giả mặt bụt
Dối trá ắt bị lộ hơn nữa là trước những người có đôi mắt tinh tường, tỏ rõ
6. Khẩu Phật tâm xà
Ngoài miệng thì hiền lành, vẻ ngoài thì tử tế nhưng trong lòng một bụng đầy nham hiểm, độc ác.
7. Đi dối cha, về nhà dối chú
Con người sống luôn lừa trên dối dưới, không trung thực, thật thà.
