Khuôn khổ trung hạn là gì? Đặc điểm, các cấp độ và ví dụ thực tế

1. Khuôn khổ trung hạn là gì?

Khuôn khổ chi tiêu trung hạn MTEF trong tiếng Anh gọi là: Medium-Term Expenditure Framework.

Khuôn khổ trung hạn được hiểu là tổng hòa và sự cân đối giữa khả năng nguồn lực được tính toán từ trên xuống và chi phí được ước tính từ dưới lên để thực thi chính sách trong ngắn hạn và trung hạn của ngân sách nhà nước của quốc gia trong khuôn khổ quy trình ngân sách hàng năm. Chúng ta thấy về bản chất thì có thể thấy khuôn khổ đầu tư trung hạn được biết đến là một trong các phương pháp soạn lập ngân sách nhà nước, trong đó kinh phí phân bổ cho các hoạt động của Chính phủ phải phù hợp với những ưu tiên chiến lược của mỗi quốc gia, nhằm đạt được các mục tiêu đề ra cho khoảng thời gian từ 3 đến 5 năm, theo phương thức cuốn chiếu. Như vậy nên trong quá trình lập ngân sách theo MTEF chính là chuyển từ việc lập kế hoạch theo nhu cầu của đơn vị thành lập kế hoạch theo tính có sẵn của nguồn lực công quốc gia

Khuôn khổ đầu tư trung hạn được hiểu là một quá trình thực hành việc lập kế hoạch chi tiêu công theo chu kỳ của nhiều năm liên tiếp và theo đo khuôn khổ này được ứng dụng để vạch ra các yêu cầu nguồn lực tương lai cho những dịch vụ hiện tại và đánh giá việc xem xét đối với các tác động phân bổ đến sự thay đổi trong chính sách với các chương trình mới. Hay nói cách khác thì MTEF chính là một quá trình hình thành ngân sách và thực hiện quá trình lập kế hoạch có tính minh bạch cao trong phạm vi các bộ, sở, ngành hay cơ quan thuộc trung ương, địa phương nhằm mục đích để thiết lập một bản nội dung phân bổ rõ ràng đối với các nguồn lực công theo thứ tự ưu tiên mang tính chiến lược của những đơn vị đó, Bên canh đó khuôn khổ này giúp hướng đến việc đảm bảo một cách tốt nhất về kỷ luật tài chính tổng thể.

2. Đặc điểm của khuôn khổ trung hạn:

Việc áp dụng MTEF có những đặc điểm cụ thể như sau đây:

– Một là, đặc điểm về sự phân bổ hiệu quả các nguồn lực công.

MTEF tạo điều kiện sử dụng ngân sách một cách hợp lí trong phạm vi trần chi tiêu, phân bổ hiệu quả nguồn lực tài chính công phù hợp với các chính sách và ưu tiên chiến lược của Chính phủ trong một không gian tài khóa nhiều năm.

Từ đó, tăng tính hiệu quả trong quản lí ngân sách về mặt kĩ thuật, đặc biệt là hiệu quả của chi phí đầu tư và chi tiêu.

– Hai là, đặc điểm về tăng cường kỉ luật tài khóa.

Lập ngân sách theo MTEF góp phần tăng cường kỉ luật tài khóa tổng thể thông qua việc ước tính nguồn lực khả dụng trong trung hạn, qua đó xác định mức trần chi tiêu cho từng ngành, lĩnh vực. Theo đó chúng ta có thể thấy các chính sách tài khóa theo MTEF có thể khắc phục được những tồn tại, hạn chế của chính sách tài khóa truyền thống hay lập ngân sách hàng năm.

– Ba là, MTEF góp phần tăng cường công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình trong quản lí và sử dụng NSNN.

– Bốn là, khuôn khổ đầu tư trung hạn đóng vai trò trong việc phân tích và đánh giá từ đó có thể cải thiện những vấn đề tồn tại trong việc huy động và phân bổ nguồn lực của qu, điều chỉnh quốc gia, các cính sách chiến lược ưu tiên và những mất cân đối giữa nguồn lực và đề xuất chi tiêu công của các ngành và đối với các lĩnh vực, qua đó xác định rõ nhu cầu chi tiêu công.

Ngoài ra chúng ta thấy MTEF còn đóng vai trò giúp cho việc lập kế hoạch và thực hiện chính sách tài khóa thuận lợi hơn và có sự gắn kết tốt hơn với các mục tiêu tài khóa trung hạn, từ đó để gắn kết kế hoạch phát triển kinh tế, phát triển xã hội với việc phân bổ nguồn lực ngân sách nhà nước trong việc thực hiện các nhiệm vụ của các bộ chi tiêu ngân sách.

Trên thực tế cũng cho thấy rằng đối với các mô hình ngân sách trung hạn đã được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới nhưng dưới các dạng thức khác nhau tùy theo từng quốc gia. Ví dụ như tại Vương quốc Anh áp dụng lập kế hoạch chi ngân sách nhiều năm khá sớm, từ năm 1961 với tên gọi “Kế hoạch chi tiêu công”.

Vào khoảng thời gian cuối năm 2008, khoảng 132 nước áp dụng một hình thức cụ thể thuộc Khuôn khổ trung hạn, theo đó có 71 nước áp dụng Khuôn khổ tài khóa trung hạn, có 42 nước áp dụng Khuôn khổ ngân sách trung hạn (MTBF) và 19 nước áp dụng MTEF. Theo đó khung lý luận về mô hình khuôn khổ chi tiêu trung hạn MTEF và xem xét quan hệ giữa mô hình này với quá trình lập dự toán theo kiểu truyền thống, cũng như theo cách thức mới có liên hệ với nhau.

3. Các cấp độ và của khuôn khổ trung hạn ví dụ thực tế:

Theo WB (2014), MTEF chưa có được một khái niệm đơn nhất và rõ ràng. Xét một cách tổng quát, có thể rút ra một số điểm chính cần chú ý trong những nội dung mà các tổ chức khác nhau đã đưa ra về mô hình MTEF. Cụ thể bao gồm:

– Khuôn khổ trung hạn chúng ta có thể thấy đó là một mô hình mang tính khả thi cao trên thực tế. Khuôn khổ này được xây dựng dựa trên khuôn khổ của nền kinh tế vĩ mô và như chúng ta thấy không khổ này có sự phối hợp chặt chẽ với các bộ ngành hay các cấp tương đương. Trên khắp các quốc gia, nhất là những nước có mức phát triển thấp, không phải chi tiêu những gì họ cần mà phải hướng đến chi tiêu những gì họ có thể đảm nhận. Theo đó nên khi Chính phủ đưa vào tất cả nguồn ngân sách để xem xét thì việc chi tiêu công cần phải duy trì và nhất quán với tính ổn định của kinh tế vĩ mô. Nếu nhìn một cách tổng thể Chính phủ cần có sự tích hợp giữa cơ quan tiếp nhận với mức ngân sách cần thiết. Yếu tố này giúp tránh dư thừa ngân sách và đáp ứng tính hiệu quả sản phẩm, dịch vụ công.

– Khuôn khổ trung hạn chúng ta thấy đây là một bản nội dung có chu kỳ thời gian cụ thể. Khuôn khổ trung hạn thường mang tính trung hạn, có nghĩa là phạm vi cung cấp một cái nhìn từ 3 đến 5 năm cho kế hoạch của họ. Số liệu năm thứ nhất của khuôn khổ trung hạn thường sẽ chính là mức ngân sách hàng năm. Theo đó nên đối với cả mô hình khuôn khổ trung hạn và mức ngân sách năm nên được phát triển thông qua cùng một quy trình thống nhất và được chấp thuận bởi cơ quan quản lý quỹ. Ngoài ra với những năm sau đó, khi tiến hành lập ngân sách, các cơ quan phụ trách cần kết hợp với những kế hoạch và mục tiêu tài chính của tất cả các chính sách hay chương trình mới mà bộ phận đó dự kiến đưa vào trong tầm nhìn của nhiều năm.

– Khuôn khổ trung hạn này còn là một chương trình có tính chất quay vòng và cần được cập nhật liên tục trên cơ sở kết quả hàng năm. Theo đó các mức độ ngân sách mỗi năm sẽ được cố định và theo đó chúng ta gọi đây là độ ràng buộc ngân sách. Số liệu này sẽ được điều chỉnh cho những năm sau đó bởi một nguyên nhân rằng bất kỳ hệ thống ngân sách nào cũng cần phải có sự linh hoạt để đáp ứng với sự thay đổi các ưu tiên trong suốt năm ngân sách.

– Khuôn khổ trung hạn mang tính đa dạng. Theo đó muốn thiết lập được nội dung theo hướng dẫn cách lập của mô hình này cần thự hiện có sự tham gia của tất cả các ngành, các lĩnh vực. Tùy theo các nhành cần phân bổ các đối tượng phải có sự tham chiếu các quyết định trong cùng ngành và kể cả giữa các ngành đó.

Cuối cùng chúng ta thấy rằng trong những phương pháp được đánh giá là hiệu quả để tiết kiệm được các khoản chi ngân sách thì việc áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn vào ngân sách nhà nước là một giải pháp cần thiết. Những nội dung chúng tôi đề ra trong bài viết này là những nhận định chung về khuôn khổ triung hạn MTEF, nêu về các đặc điểm cũng như so sánh rõ giữa truyền thống và mô hình này, qua đó tiến hành vận dụng khuôn khổ trung hạn MTEF vào kế toán công của một quốc gia. Đây chính là cơ sở lý thuyết có tính chất nền tảng để hỗ trợ việc hiểu rõ mô hình cũng như có thể tiếp tục thực hiện những nghiên cứu tiếp về tài chính, kế toán công trong thời gian tới.