Hợp đồng quyền chọn là thỏa thuận hoặc cam kết bằng văn bản giữa bên mua và bên bán về một giao dịch tài sản cơ sở với giá xác định trong tương lai. Vậy hợp đồng quyền chọn là gì và cách phân loại hợp đồng quyền chọn như thế nào? Bài viết dưới đây sẽ mang đến cho bạn đọc những thông tin hữu ích đó.
Mục lục bài viết
1. Hợp đồng quyền chọn là gì?
Hợp đồng quyền chọn là một công cụ phái sinh khác khi người nắm giữ cổ phiếu hoặc tài sản có quyền (nhưng không có nghĩa vụ hay trách nhiệm) được bán hoặc mua một hàng hoá hoặc tài sản tài chính cùng một ngày trong tương lai với mức giá đã xác định sẵn. Hợp đồng quyền chọn là một thoả thuận trong đó nhà đầu tư tham gia hợp đồng có khả năng mua hay bán tài sản theo một mức giá được dự đoán trước, có thể đưa ra trước hoặc sau một thời điểm nhất định. Mặc dù khái niệm này có vẻ giống như hợp đồng tương lai, nhưng thực tế nhà đầu tư mua hợp đồng quyền chọn không có nghĩa vụ phải hoàn thành vai trò của họ.
Hợp đồng quyền lựa chọn là một thoả thuận giữa hai bên nhằm tạo điều kiện tiến hành một giao dịch tiềm năng liên quan đến một tài sản với mức giá và ngày ấn định sẵn.
Quyền chọn mua có thể được mua dưới hình thức đánh cược đòn bẩy đối với sự tăng trưởng của tài sản, trong khi quyền chọn bán hay mua nhằm thu lợi nhuận thông qua hoạt động đầu cơ. Mua một quyền lựa chọn có trách nhiệm, nhưng không phải nghĩa vụ là mua hay bán tài sản đó.
2. Đặc điểm của hợp đồng quyền chọn:
Hợp đồng quyền lựa chọn cũng có những đặc điểm tương đối giống với hợp đồng tương lai. Nhưng loại hợp đồng phái sinh này cũng có một số nét tương tự so với 2 loại kia mà.
Tài sản cơ sở của hợp đồng quyền lựa chọn không là bất kì loại chứng khoán nào. Các loại tài sản cơ sở của giao dịch sẽ không cần phải tiêu chuẩn hoá về quy mô, số lượng, trị giá hay các điều khoản khác.
Hợp đồng quyền lựa chọn giao dịch trên thị trường OTC.
Việc giao nhận tài sản và thanh toán sẽ không xảy ra sau thời điểm ký kết hợp đồng. Tuỳ vào việc mua quyền chọn lựa mà những hoạt động sẽ bắt đầu sau đó hoặc tại thời điểm đáo hạn.
Trong thoả thuận những bên tham gia thực hiện hợp đồng quyền chọn không cần phải ký quỹ mà thay vào đó sẽ nhận tiền quyền chọn lựa. Trong hợp đồng, người mua quyền chọn có thoả thuận là sẽ hoàn trả cho người bán quyền chọn một khoản phí nhất định.
Tại thời điểm đáo hạn bên người mua sẽ quyết định về việc thực hiện quyền mua hay bán hoặc là không thực hiện. Trong mọi trường hợp bên người mua thực hiện quyền người bán phải có nghĩa vụ đảm bảo thực hiện việc thanh toán theo đúng tiến độ đã thỏa thuận theo như hợp đồng. Điều này có nghĩa là sẽ bán nếu hợp đồng quyền được mua hay bán theo đúng giá thoả thuận. Nếu thua lỗ, người mua sẽ được đền bù trong phạm vi tiền của khoản phí.
Ngoài ra, tất cả các bên tham gia giao dịch còn có thể khẳng định vị thế của mình thông qua cách ký kết một hợp đồng quyền lựa chọn giống nhau nhưng khác vị thế đối với vị thế trước đó. Hiểu đơn giản, nếu bạn đang sử dụng quyền chọn để mua bạn có thể thay đổi vị thế bằng cách bán quyền chọn mua với mức giá thoả thuận trong cùng tài sản cơ sở và cùng thời điểm thanh toán.
Phí thực hiện quyền lựa chọn: Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến giá trị của phí thực hiện quyền lựa chọn. Có thể hiểu là nhà đầu tư sẽ giả định mức phí thực hiện quyền lựa chọn thông thường được phụ thuộc vào tối thiểu 04 yếu tố: Giá chuyển nhượng, giá tài sản cơ sở, biến động của thị trường chứng khoán tương ứng và thời gian còn lại tính đến ngày đáo hạn. Mỗi thành phần sẽ đem lại một tác động khác nhau đối với các chi phí thực hiện các hoạt động và việc thực hiện quyền mua và bán.
3. Các loại hợp đồng quyền lựa chọn:
Quyền chọn mua có thể được mua dưới hình thức đầu tư trực tiếp vào sự phát triển của một tài sản cơ sở hoặc chỉ số, trong khi quyền chọn bán được mua nhằm thu lời thông qua việc định giá.
Người mua quyền chọn mua có quyền, nhưng không có nghĩa vụ phải mua lại chứng khoán theo thoả thuận của hợp đồng với giá thị trường. Mặt khác, đặt người mua có quyền lựa chọn nhưng không có nghĩa vụ được bán cổ phiếu với giá thị trường đã thoả thuận trong hợp đồng.
Người bán quyền chọn, thường được gọi là writer, có nghĩa vụ giao dịch quyền chọn của họ nếu người mua định sử dụng quyền chọn mua để mua tài sản cơ sở hay dùng quyền chọn bán để bán.
Quyền chọn mua (CALL Option): Người mua quyền chọn mua biết trước sự biến động của tài sản cơ sở và có quyền bán với mức giá đã được thoả thuận trong hợp đồng. Trong giao dịch quyền chọn lựa là một vị thế được trao khi một hợp đồng hoặc nhiều hợp đồng được mua bởi người bán. Trong hợp đồng, người bán được nhận một khoản phí quyền mua (Option Premium) khi hoàn thành nghĩa vụ tài sản cơ sở với giá thị trường.
Quyền chọn bán (PUT Option): Người mua quyền chọn bán dự báo trước sự sụt giảm của tài sản cơ sở và có quyền bán với mức giá đã được thoả thuận trong hợp đồng quyền chọn. Nếu giá tài sản cơ sở hạ thấp dưới giá dự đoán trước hoặc khi đến thời hạn thì người mua sẽ chuyển nhượng tài sản cơ sở cho người bán để mua với giá thị trường hoặc bán hợp đồng.
4. Ưu điểm của hợp đồng quyền chọn:
Quyền chọn có vai trò là một công cụ nhằm ngăn ngừa rủi ro do các biến động giá của tài sản cơ sở trong tương lai.
Phòng ngừa rủi ro biến động: Những nhà đầu tư dự kiến mua cổ phiếu trong tương lai, hay cá nhân hoặc tổ chức đang vay mượn hoặc mua chứng khoán có thu nhập cố định trong tương lai, doanh nghiệp có nguồn tiền ra bằng ngoại tệ trong tương lai sẽ sử dụng quyền chọn mua để đảm bảo mua được tại mức giá thấp hơn giá thực tế.
Phòng ngừa rủi ro lạm phát: nhà đầu tư đang nắm giữ cổ phiếu, cá nhân hay tổ chức dự tính đi vay hoặc bán chứng khoán có thu nhập cố định trong tương lai, doanh nghiệp có nguồn thu bằng ngoại tệ trong tương lai. .. sẽ sử dụng quyền chọn bán để đảm bảo bán được với mức giá cao hơn giá thoả thuận.
Không chỉ vậy, quyền chọn là công cụ để cải thiện thu nhập cho nhà đầu tư thể hiện thông qua việc khi mua quyền chọn sẽ dùng quyền chọn mua khi giá tài sản cơ sở lên cao hơn giá quy định, hay sử dụng quyền chọn bán khi giá tài sản cơ sở tụt xuống thấp hơn giá thị trường giúp cải thiện thu nhập cho nhà đầu tư. Khi áp dụng chiến lược bán quyền mua, nhà đầu tư sẽ thu được phí do bán quyền
– Nếu so với thị trường cơ sở thì Quyền chọn mang ra cơ hội tìm kiếm lợi nhuận lớn không cần mức vốn cao (như đòn bẩy tài chính, làm gia tăng lợi nhuận với cùng một quy mô vốn đầu tư) .
– Quyền chọn là công cụ ít rủi ro hơn so với những công cụ đầu tư khác. Trong một vài trường hợp, khoản lỗ của nhà đầu tư được hạn chế thông qua phí quyền chọn song không cao hơn mức phí mua Quyền chọn.
– Quyền chọn cho phép người mua sử dụng một cách linh hoạt nhằm tạo thêm nhiều cơ hội đầu tư khác nhau. Qua đó, giúp hạn chế rủi ro và thu lợi nhuận trong điều kiện thị trường liên tục thay đổi.
Hợp đồng quyền chọn là loại hình chứng khoán phái sinh có tính chất linh hoạt cao.
5. Nhược điểm của hợp đồng quyền chọn:
Trong việc đầu tư, quyền lựa chọn đòi hỏi nhà đầu tư cần có một sự am hiểu nhất định. Đặc biệt là khi áp dụng chiến lược kết hợp với các loại quyền lựa chọn khác nhau.
Bên cạnh đó, cũng đòi hỏi sự giám sát vị thế tốt và theo dõi diễn biến thị trường. Quyền lựa chọn có hiệu ứng đòn bẩy sẽ mang đến tác dụng tốt là gia tăng khả năng sinh lời.
Nhưng bên cạnh đó, hợp đồng quyền chọn cũng tiềm ẩn rủi ro cực cao nếu thị giá của tài sản cơ sở đi ngược lại với kỳ vọng ban đầu của nhà đầu tư. Đây cũng là một nhược điểm lớn của hợp đồng quyền chọn. Chiến lược bán quyền lựa chọn tiềm ẩn rủi ro rất lớn. Một hạn chế nữa của hợp đồng quyền chọn là việc nhà đầu tư dự đoán giá cổ phiếu sẽ giảm nên bán quyền lựa chọn mua cổ phiếu mà không hề nắm giữ cổ phiếu đó. Nếu giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán đi ngang thì nhà đầu tư phải mua với giá cao rồi chuyển giao cho người nắm giữ quyền chọn mua. Nếu giá cổ phiếu tăng càng cao thì nhà đầu tư thua lỗ càng nhiều.
