Hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt tác phẩm Đập đá ở Côn Lôn

1. Hoàn cảnh sáng tác tác phẩm Đập đá ở Côn Lôn:

Phan Châu Trinh, còn được biết đến với hiệu Tây Hồ và biệt hiệu Hy Mã, là một nhà cách mạng và nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, sinh năm 1872 tại làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước, phủ Tam Kỳ (nay thuộc xã Tam Lộc, huyện Phú Ninh), tỉnh Quảng Nam.

Sự nghiệp sáng tác của ông bắt đầu khi ông đỗ Phó bảng năm Tân Sửu (1901). Sau thời gian làm quan trong thời gian ngắn, Phan Châu Trinh quyết định rời bỏ con đường quan lại để tham gia vào hoạt động cách mạng. Ông chủ trương phương pháp cứu nước bằng cách lợi dụng thực dân Pháp, đề xuất cải cách đối mới (duy tân) ở mọi mặt, nhằm làm cho dân giàu nước mạnh, từ đó tạo ra nền độc lập quốc gia.

Tuy nhiên, đấu tranh của Phan Châu Trinh đối mặt với những thử thách lớn. Năm 1908, ông bị bắt và giam giữ tại nhà tù Côn Đảo. Sau ba năm, khi được trả tự do, ông cố gắng tìm đường sang Pháp để thúc đẩy cải cách chính trị tại Đông Dương. Tuy nhiên, những nỗ lực của ông tại Pháp không đem lại kết quả như ý.

Năm 1952, Phan Châu Trinh trở về Sài Gòn và tiếp tục công cuộc chiến đấu vì ý nghĩa của mình. Ông tổ chức nhiều diễn thuyết, bày tỏ ý kiến và tìm kiếm sự hỗ trợ cho lý tưởng của mình. 

Phan Châu Trinh không chỉ là một nhà cách mạng mà còn là một nhà văn nổi tiếng, luôn nhận thức rõ về sức mạnh của văn chương trong việc thúc đẩy cách mạng. Những bài văn chính luận của ông, với tính chất hùng biện và lập luận chặt chẽ, đã làm nổi bật tư tưởng yêu nước và tinh thần dân chủ. Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn,” được sáng tác trong thời gian ông bị giam giữ tại nhà tù Côn Đảo, là một trong những tác phẩm thể hiện rõ cảm xúc sâu sắc và tình yêu quê hương của ông đối với đất nước và nhân dân.

2. Tóm tắt tác phẩm Đập đá ở Côn Lôn:

“Đập đá ở Côn Lôn” là một tác phẩm thơ của nhà văn và cách mạng lớn của Việt Nam, Phan Châu Trinh. Tác phẩm được sáng tác trong thời kỳ ông bị giam giữ tại nhà tù Côn Đảo, khi ông đang trải qua những thời khắc khó khăn và đau thương. Tuy nhiên, tác giả không chìm đắm trong nỗi đau, mà ngược lại, ông biến những khó khăn đó thành nguồn cảm hứng để sáng tác.

Phần 1:
Bốn câu thơ đầu tiên của tác phẩm mang đến hình ảnh một người anh hùng với sự hiên ngang và khí phách, dù đang phải đối mặt với những góc tối của cuộc sống tù đày. Bức tranh mà Phan Châu Trinh mô tả về chính mình. Trong đó hình ảnh người anh hùng luôn tỏ ra mạnh mẽ và quả cảm giữa những bi kịch và đau thương.

Những câu thơ này là một cuộc đối diện với số phận, một bản lĩnh không bị gục ngã trước khó khăn. Dù cuộc sống bên trong nhà tù, nhưng người anh hùng vẫn luôn hiên ngang giữa những bức tường tối tăm và những cơn đau đớn vô tận. Họ không chấp nhận khuất phục, mà ngược lại, họ đối mặt với thử thách với lòng kiên trung, không ngừng vươn lên.

Phần 2:
Câu chuyện tiếp tục với bốn câu thơ sau, mô tả ý chí sắt thép, tinh thần kiên trung và nghị lực phi thường của người anh hùng. Trong tình trạng tự do bị trói buộc, tinh thần của họ không chùn bước, mà ngược lại, trở nên mạnh mẽ hơn, sáng tạo hơn.

Nghệ thuật sáng tác của Phan Châu Trinh thể hiện sự mạnh mẽ và độc lập tinh thần của con người trước khó khăn. Dù giam giữ, ông không bao giờ chấp nhận trở thành nô lệ của số phận. Những câu thơ cuối cùng của tác phẩm là một biểu tượng cho lòng quả cảm và những ước mơ tự do không bao giờ chết, ngay cả khi bị chôn vùi dưới bóng tường nhà tù.

Tác phẩm “Đập đá ở Côn Lôn” không chỉ là một bức tranh tâm lý về cuộc sống trong nhà tù, mà còn là biểu tượng của sự kiên trung và đối mặt với số phận. Qua từng câu thơ, Phan Châu Trinh đã khắc họa một tượng đài vững chắc của lòng yêu nước và lòng dũng cảm, đồng thời truyền đạt thông điệp về sức mạnh của tinh thần con người trước khó khăn.

3. Dàn ý Phân tích bài thơ Đập đá ở Côn Lôn:

I. Mở bài

Phan Châu Trinh hiệu là Tây Hồ, biệt hiệu Hy Mã, tự là Tử Cán là một nhà văn và cách mạng nổi tiếng sinh năm 1872 tại làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước, tỉnh Quảng Nam. Ông nổi tiếng với những đóng góp lớn trong việc xây dựng và phát triển tư tưởng chính trị Duy Tân. Tuy thất bại nhưng đây là một phong trào cách mạng tiêu biểu ở Việt Nam giai đoạn bấy giờ. 

Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh là một tác phẩm lớn đậm đà tinh thần yêu nước và chiến đấu cho ý chí độc lập quốc gia. Qua từng câu thơ, bức tranh về hình tượng người anh hùng ấy trở nên sống động, hùng vĩ và đầy cảm xúc, không chỉ là một nhà cách mạng bình thường mà còn là biểu tượng của sự kiên cường và đoàn kết trong cuộc chiến đấu cho tự do.

II. Thân bài

– Bốn câu đầu: Khí phách uy dũng của người chiến sĩ

Trước hết Phan Châu Trinh mô tả tư thế của người anh hùng đang đứng giữa đất Côn Luân thể hiện sự đầy phóng khoáng giữa bối cảnh ngục tù. Câu thơ “làm trai đứng giữa đất Côn Luân” kết hợp với “thế lồng lộng giữa càn khôn nhật nguyệt” tạo ra hình ảnh uy nghiêm của người anh hùng đồng thời là sự gắn kết với truyền thống nho giáo.

Qua các mô tả về việc “xách búa đánh tan năm bảy đống” và “ra tay đập bể mấy trăm hòn” tác giả tạo ra một không khí hùng tráng và mạnh mẽ. Bằng cách này ông thể hiện sự kiên cường và sức mạnh phi thường của tinh thần chiến sĩ giữa những khó khăn, thậm chí là cả cái chết. 

– Bốn câu thơ sau: ý chí chiến đấu kiên cường của người chiến sĩ

Câu thơ thứ năm và sáu tự bạch về “tháng ngày” “mưa nắng” không làm suy giảm ý chí mà ngược lại là cơ hội để người anh hùng rèn luyện bản thân. Sự “bền gan” và “đầy dạn kinh nghiệm” đạt được thông qua những khó khăn tạo nên tấm lòng kiên trung và chí lớn của họ.

Bằng cách sử dụng hình ảnh “thử thách gian nan” với sự “chịu đựng dẻo dai” tác giả thể hiện nghệ thuật đối lập, tôn vinh sức mạnh và lòng kiên cường của con người trước những thách thức khó khăn.

– Bốn câu kết lại: sự vươn lên của tinh thần chiến sĩ

Tác giả mượn hình ảnh Nữ Oa và việc “vá trời” để nói về sự lớn lao và cao quý của chí lớn người chiến sĩ. Qua đó ông khẳng định rằng ngay cả trong tình trạng bất tự do người anh hùng vẫn giữ vững lòng quả cảm và niềm tin vào ý nghĩa của cuộc chiến đấu yêu nước.

Câu cảm thán “Chí lớn của người cách mạng!” đặt ở cuối bài thơ làm nổi bật sự kiên cường và chiến đấu không ngừng của người anh hùng. Tác giả tin rằng ngay cả khi gặp khó khăn và rủi ro ý chí chiến đấu vẫn mãnh liệt và họ xứng đáng với danh hiệu “người anh hùng cách mạng”.

III. Kết bài

Bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn” của Phan Châu Trinh không chỉ là một tác phẩm thơ ca mà còn là biểu tượng của lòng kiên cường và tinh thần chiến sĩ yêu nước. Tác giả đã sử dụng nghệ thuật và ngôn ngữ một cách tinh tế và đầy ấn tượng để mô tả sức mạnh uy nghiêm và lòng trung hiếu của những người chiến sĩ. Đồng thời bức tranh về tâm hồn và ý chí chiến đấu của họ còn là nguồn cảm hứng lớn cho độc giả, làm tăng thêm sự trân trọng đối với những người đã hy sinh vì đất nước.