Cô bé Minh Lương là ai? Sự tích, đền thờ Cô Bé Minh Lương?

1. Cô bé Minh Lương là ai?

Cô Bé Minh Lương là một vị thánh cô trong hệ thống thờ cúng Thần linh Tứ Phủ, nằm trong hàng Cô Bé Bản Đền.

Ai về đất Tuyên Quang cũng đều ghé thăm ngôi đền thờ cô bé Minh Lương và thắp nhang, xin tài lộc bình an. Theo câu chuyện dân gian kể lại: Thời kì nhà Trần (khoảng thế kỷ 15), ở vùng đất Tống Minh Lương, thuộc địa phận xã Lăng Quán hiện nay có hai vợ chồng nọ (người chồng dân tộc Dao, người vợ dân tộc Mường) tuy tuổi đã cao mà chưa có con. Mỗi ngày, hai vợ chồng già chăm chỉ đi xúc tôm để mang ra chợ bán để kiếm sống qua ngày. Đến một hôm, người chồng thấy người hơi mệt nên đã ở nhà, còn người vợ vẫn đi xúc tép như thường, nhưng lạ là bữa nay, xúc mãi mà vẫn chả được chút gì, chỉ vớt được hai quả trứng kì lạ.

Bực mình quá, người vợ xuôi theo hạ nguồn rồi ngược lại  theo thượng nguồn con suối nhưng kết quả bà vẫn chỉ vớt được hai quả trứng lúc trước. Cuối cùng, người vợ đành ngậm ngùi mang hai quả trứng về nhà, rồi thả vô chum nước đặt dưới chân cầu thang của nhà.

 Ít lâu sau, người vợ mang bầu và sinh ra là một cô bé bụ bẫm, và rất kháu khỉnh, vợ chồng già liền đặt tên là Minh Lương. Cùng lúc đó hai quả trứng lạ đã nở ra thành hai con rắn. Từ đó Cô bé Minh Lương cùng lớn lên và vui chơi cùng hai con rắn. Đến một buổi chiều vợ chồng già sau khi đi làm về kinh hãi khi nhìn hai con rắn đang quấn chết cô con gái của mình. Đang sẵn con dao tựa trên tay, người chồng rút dao vừa chém vừa tức giận nói với hai con rắn: “Mày hại con tao à?”. Hai con rắn nhìn thấy thế sợ hãi và bỏ chạy. Ông lão còn đuổi theo chúng và nói rằng: “Cụt đi treo mang, khoang đi treo Đông”. Thấy cảnh con gái bị rắn quấn chết tức thảm thương, hai vợ chồng già xót thương cô bé vô cùng vì thế họ không nỡ chôn cắt nên đặt cô bé xuống thềm ở nhà. Sáng ngày hôm sau họ đã thấy mối đắp đắp thành mộ cho cô bé. Dân làng thấy việc lạ cho rằng cô bé đã hóa thần nên lập miếu thờ cô bé Minh Lương.

Những năm sau khi ngôi làng bị giặc Cờ Đen đến quấy nhiễu, gây loạn, cô bé Minh Lương hiện linh và giúp quan quân triều đình, chỉ đường cho họ thoát khỏi vùng Lạc sâu trong rừng ngập, và sau đó dũng mãnh đập tan quân giặc Cờ Đen. Sau này, cô bé Minh Lương còn hiển linh và bốc thuốc chữa bệnh cho người dân trong vùng giúp họ thoát khỏi nhiều bạo bệnh nguy hiểm.

2. Đền thờ Cô Bé Minh Lương:

Đền thờ Cô Bé Minh Lương nằm trên địa phận xã Lăng Quán (huyện Yên Sơn), nơi này cách thị xã Tuyên Quang tầm khoảng 11 km dọc theo đường Tuyên Quang đến Hà Giang. Ở trên khu vực tỉnh Tuyên Quang còn có đền thờ Cô Bé Mỏ Than, và đền thờ Cô Bé Cây xanh. Theo người dân địa phương cho biết Cô Bé Minh Lương chính là hóa thân của Cô Bé Thượng Ngàn.

Ngôi đền Thờ Cô đã trải qua nhiều lần sửa chửa, trùng tu, hiện nay đã khá khang trang và bề thế. Trong đền thờ bao gồm các ban như: Ban thờ cô bé Minh Lương, thờ Phật và thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo Đại Vương. Trên sân đền còn có lầu cậu, lầu cô, chân nhang bản mệnh, quan sơn thần, ban thờ của Mẫu Cửu Trùng Thiên. Bên cạnh đền thờ được bao bọc bởi nhiều hàng cây xanh. Trước cửa đền thờ Cô bé có hai cây vạn tuế, được biết có một cây trong đó mọc tám nhánh và có nhánh phụ nhìn như bàn tay vái thiên. Theo ngươi dân ở đây khẳng định tuổi thọ của cây thiên tuế này có thể lên đến hơn 500 năm, và cây là độc nhất vô nhị. Một điều thú vị xung quang ngôi đền nữa là: Người dân địa phương không ai được sử dụng, tạo dựng nhà cửa xung quanh gò đồi. Chính vì thế mới có câu thơ nói rằng: “Đền cô trên một quả đồi, gió lùa hiu gió mây lững lờ”.

3. Lễ hội Đền thờ Cô Bé Minh Lương diễn ra vào thời gian nào?

Lễ chính ở đền thờ Cô bé Minh Lương vào những ngày 10 tháng giêng, mùng 4 tháng tư, ngày 24 tháng 6, ngày mùng 10 tháng Chạp theo âm lịch hàng năm. Lễ hội Đền thờ Cô bé Minh Lương được biết là nghi lễ linh thiêng với cảnh quan thiên nhiên tuyệt đẹp, thu hút hàng ngàn du khách trong những ngày đầu năm âm lịch.

4.  Đi lễ Cô Bé Minh Lương nên chú ý gì?

Hãy cùng “bỏ túi” những lưu ý hữu ích dưới đây khi có dịp ghé thăm đền thờ Minh Lương ở Tuyên Quang nhé:

– Nếu muốn ngắm khung cảnh thanh tịnh của đền thì nên đi vào ngày thường, vì vào dịp Tết chùa rất đông du khách thập phương.

– Thời điểm lý tưởng nhất để chiêm ngưỡng cảnh đẹp của đền là vào buổi tối. Lúc này, toàn bộ khuôn viên chùa được trang trí bằng ánh đèn lung linh, huyền ảo.

– Chú ý ăn mặc kín đáo, gọn gàng khi vào chùa.

– Không nói chuyện, cười đùa trong chùa.

– Du khách không được trèo lên tượng để chụp ảnh và không tự ý bẻ cành cây trong khuôn viên chùa.

– Chỉ nên chuẩn bị mâm cỗ chay, không nên chuẩn bị cỗ mặn.

5. Bản văn chầu Cô Bé Minh Lương:

Minh nhật nguyệt soi đường chính đạo

Lương càn khôn xét kẻ ngay gian

Nhớ xưa Lăng Quán – Tuyên Quang

Minh Lương lại có Cô Ngàn Tiên Y

Diệu thánh dược thần kì đẩu số

Đóa phù dung vừa độ tốt tươi

Nên trang sắc nước hương trời

Đã trong hiếu kính, lại ngoài cần chuyên

Đôi thung huyên ngày thường nâng giấc

Ví so bằng vàng ngọc nết na

Tảo tần nội trợ tề gia

Lên non hái thuốc về nhà luyện đan

Bầu thánh dược tiên hoàn cứu thế

Đất Tuyên Quang già trẻ đội ơn

Công Người như núi như non

Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời

Ai hay nhẽ sao dời vật đổi

Lánh bụi hồng về cõi hư không

Đồi cao còn dấu tiên dung

Nhân dân kỷ niệm nhớ công lập đền

Tiên Cô Bé trấn miền Bắc Địa

Xã Minh Lương hòa khí xuân phong

Núi Dùm điệp điệp trùng trùng

Suối trong uốn khúc đồi thông rườm rà

Đêm thanh vắng hiện ra bẻ lái

Mảng nứa xanh vượt suối tay chèo

Sông Lô nước chảy lưng đèo

Mảng Cô xuôi ngược sớm chiều lênh đênh

Kim quy tướng hiện hình chầu phục

Cá bạc vàng suối ngọc long lanh

Minh Lương cảnh trí hữu tình

Tiên Cô bẻ lái lênh đênh trước đền

Mảng chở khách hữu duyên hữu phúc

Mảng chở người trong lúc gian nan

Mảng Cô chở thuốc trên ngàn

Mảng Cô cứu kẻ cơ hàn tai ương

Mảng chở khách lên đường chính đạo

Mảng chở người cảm mạo phong sương

Rau măng, cháo bẹ, cơm lam

Độ người phá núi, khai mương, bắc cầu

Vai nặng trĩu gánh bầu tiên dược

Túi Hoa Đà, Biển Thước linh đan

Thảnh thơi gió núi mây ngàn

Minh Lương chính trực, cương thường, hiếu trung

Giận những kẻ thoát vòng bội nghĩa

Giận những loài tà quỷ yêu ma

Thương người hiếu kính mẹ cha

Thương người vì nước, vì nhà, vì dân

Niềm son sắt kiệm cần liêm chính

Điểm tô cho nước Việt dài lâu

Lời Cô ghi nhớ làm đầu

Nhớ lời mà sửa cho nhau tốt lành

Tiên Cô Bé anh linh giáng thế

Nhớ lời Cô đuốc tuệ sáng soi

Dù cho vận đổi sao dời

Lời Cô vẫn tỏ muôn đời chẳng phai

Gương Cô để cho đời soi mãi

Chữ “Minh Lương” chói lọi trời đông

Cô về trắc giáng đền trung

Khuông trì đệ tử tăng long thọ trường.

6. Một số đền thờ khác:

Đầu xuân mới, các đền chùa Tuyên Quang là điểm đến yêu thích của nhiều du khách. Không khí nhộn nhịp được ghi nhận tại các đền, chùa trên toàn tỉnh, với các đoàn xe của các hãng lữ hành từ tỉnh Hải Dương, Hà Nội, thành phố Hải Phòng đưa khách về Tuyên Quang du xuân. Sức hấp dẫn của du lịch tâm linh Tuyên Quang là hệ thống các đền thờ Mẫu tạo thành các tour, tuyến gắn với các loại hình du lịch như lễ hội, du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng.

Hoạt động du lịch tâm linh chủ yếu phát triển mạnh tại thành phố với hệ thống các đền thờ Mẫu. Trên địa bàn thành phố Tuyên Quang và các vùng ngoại thành có 30 điểm di tích tâm linh, trong đó có 14 điện thờ Mẫu. Ngoài đền thờ cô Minh Lương, Tuyên Quang còn là nơi tập trung nhiều địa điểm du lịch tâm linh nổi tiếng như đền Ỷ La, đền Hạ, đền Cấm, đền Kiếp Bạc, đền Thượng ở thành phố Tuyên Quang Ngoài ra còn có một số di tích nổi tiếng ở các huyện khác như đền Bắc Mục, đền Thác Cái, đền Thác Cái ở Hàm Yên, đền Bách Thần (Chiêm Hóa), đền Pác, Đền Tà ở (Na Hang).

Trên đây là toàn bộ thần tích cùng bản văn về Cô bé Thượng Ngàn ở Tuyên Quang với tên gọi khác là Cô Bé Minh Lương được sưu tầm và biên soạn.