Cô Bé Cấm Sơn là ai? Sự tích và đền thờ Cô Bé Cấm Sơn?

1. Cô Bé Cấm Sơn là ai?

Cô Bé Cấm Sơn là một trong 12 Cô Bé bản đền được phối thờ thuộc hàng Tứ Phủ Thánh Cô. Theo truyền thuyết, Cô Bé Cấm Sơn là người con gái có tài chữa bệnh thần kỳ, cô được cho là hiện thân của Mẫu Thượng Ngàn ở Lào Cai, gắn liền với thời điểm vào thời Trần diễn ra cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông.

2. Sự tích Cô Bé Cấm Sơn:

Năm 1257, tướng Trần Quốc Tuấn nhận lệnh hành quân tới vùng biên giới Lào Cai để phòng thủ chống lại quân Mông Cổ. Dưới sự chỉ đạo của tướng Trần Quốc Tuấn, quân ta đã dũng cảm chiến đấu anh dũng và binh lính đã ngã xuống rất nhiều. Khu vực ga (Phố Mới – Lào Cai) là một khu rừng nguyên sinh, có nhiều cây cối mọc rậm rạp và tầm nhìn bị che khuất. Trong một lần đi thị sát Trần Quốc Tuấn đã chọn nơi đây để lập trạm căn cứ phòng thủ quân y tuyến 2 để chữa trị những tướng sĩ, binh lính bị thương trong trận chiến.

Nhân dân bản địa lúc ấy bao gồm người Việt, Tày, Giáy cũng được phép đưa những người ốm đau vào nhờ quân y chăm sóc. Cũng tại nơi này, có một câu chuyện ly kỳ xảy ra: Hằng đêm, có một người thiếu nữ mặc bộ y phục màu xanh đến trạm để bốc thuốc chữa bệnh cho mọi người. Cô gái ấy chữa bệnh rất thần kỳ, bất cứ ai dùng thuốc của cô đều trở nên nhanh chóng khỏe mạnh. Nhưng vào ban ngày không có người nhìn thấy cô thiếu nữ đó cả. Người bản xứ khẳng định rằng dân làng ở đây không có người nào như thế cả. Mọi người đều tin rằng, cô thiếu nữ ấy chính là hiển linh của Mẫu Thượng Ngàn tới để phù dân vệ quốc.

Khu rừng sau đó có tên là rừng Cấm. Trạm quân y được người ta xây dựng thành một ngôi đền có tên là đền Cấm. Đây cũng chính là nơi thờ phụng các quan binh sĩ đã hi sinh bảo vệ Tổ quốc của quân đội nhà Trần vào thế kỷ XIII.

3. Cô Bé Cấm Sơn được thờ ở đâu?

Cô Bé Cấm Sơn được thờ phụng tại ngôi Đền Cấm tọa lạc tại khu vực phía Bắc thuộc thành phố Lào Cai. Địa chỉ cụ thể tại Tổ 3, phường Phố Mới, thành phố Lào Cai và nằm ở vị trí trung tâm của khu rừng.

Ngôi đền Cấm đã được xây dựng cách đây gần 200 năm gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Theo truyền thuyết, ngôi đền còn gắn liền với công cuộc 3 lần kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông dưới sự chỉ huy của vị tướng quốc Trần Quốc Tuấn – là người đã được phong hiệu rằng “Vạn cổ anh linh Thượng đẳng phúc thần”. Tương truyền rằng, vào năm 1257, vị tướng Trần Quốc Tuấn nhận lệnh hành quân tới vùng biên giới Lào Cai để phòng thủ chống lại quân Mông Cổ vào thế kỷ XIII quân dân ta đã dũng cảm chiến đấu anh dũng và binh lính đã ngã xuống rất nhiều.

Trước đó, nơi đây là một ngôi miếu nhỏ do dân làng và quan binh cùng nhau xây dựng để thờ phụng 5 binh sĩ thời nhà Trần đã hy sinh trong trận chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông. Sau đó đến thế kỷ XVI, nơi đây được nhân dân địa phương và chính quyền chính thức xây dựng thành ngôi đền. Vào năm 2001, ngôi đền được công nhận là Di tích Lịch sử Văn hoá cấp Quốc gia.

​Hiện tại, ngôi đền đã được trùng tu sửa sang lại rất to đẹp và khang trang. Khuôn viên trong đền được rộng mở rất rộng rãi đáp ứng nhu cầu của người dân thành phố về tín ngưỡng dân gian. Đền Cấm được xây dựng theo một cách truyền thống tại thời Trần với hình chữ Đinh bao gồm có hai gian đó là đại bái và hậu cung. Trong khuôn viên đền có nhiều cây cổ thụ như cây mít, cây si, cây ngọc lan, điều này càng làm cho không gian linh thiêng của ngôi đền được nổi bật.

Bước vào trong đền là gian thờ rất nhiều những nhân vật tâm linh như: Ngũ vị Tôn Ông Trần triều, ông Hoàng Bảy, ông Hoàng Bơ, ông Hoàng Mười, Chúa Thác Bờ, bà Chúa Sơn Trang, bà Chúa Cấm, Chầu Lục, Chầu Bát Ngàn, Chầu bé Bắc Lệ cùng với đó là các vị đấng Thánh mẫu, Phật Quan Âm Bồ Tát nghìn mắt nghìn tay. Đền Cấm cũng lưu trữ một số sắc phong có giá trị văn hóa lịch sử từ rất lâu đời.

4. Lễ hội đền Cấm Lào Cai:

Ngày hội của đền Cấm Lào Cai thường được diễn ra vào ngày Thìn đầu tiên của tháng 7 theo lịch Âm. Ngày này được coi là ngày giỗ của 5 quan binh nhà Trần đã hy sinh bảo vệ đất nước tại vùng đất này trong trận chiến chống quân xâm lược Nguyên Mông.

Khi vào ngày này, người dân sẽ làm lễ bằng cách bảo nhau góp gạo và góp thịt để “xóa tội vong nhân” cho 5 vị quan binh nhà Trần. Phần lễ được tổ chức theo trình tự và rất khang trang còn về phần hội được người dân tổ chức rất đông vui và náo nhiệt cùng với rất nhiều các trò chơi mang tính truyền thống như đánh én, ném còn,…Bên cạnh đó, đây cũng còn là nơi tổ chức lễ hội xuống đồng được diễn ra hàng năm.

Vào các ngày đầu xuân năm mới và ngày hội, các du khách khắp nơi và các con nhang đệ tử sẽ chuẩn bị sắm sửa hành hương đến Đền Cấm tại Lào Cai một mặt là để thắp hương cho các vị tướng anh hùng và Thánh Mẫu, mặt khác là để tham quan chiêm bái tại nơi đây.

Mọi người đều bày tỏ lòng biết ơn cũng như cầu mong cho các Ngài phù hộ độ trì cho bản thân và gia đình có nhiều tài lộc và may mắn, phù hộ cho đất nước ngày càng hưng thịnh… cùng với mâm lễ bao gồm những lễ vật thành tâm nhất.

Theo Quyết định số 51/QĐ-BVHTT của Bộ Văn hóa và Thông tin, Đền Cấm được công nhận là Di tích Lịch sử cấp Quốc Gia vào ngày 27 tháng 12 năm 2001.

5. Lộ trình di chuyển tới đền Cấm:

Địa chỉ: Đền Cấm tọa lạc tại thôn Soi Mười hiện nay là Tổ 3, phường Phố Mới, thành phố Lào Cai. Ngôi đền nằm ở vị trí giao thông thuận lợi nên du khách và các con nhang đệ tử có rất nhiều sự lựa chọn về phương tiện di chuyển đến đền.

– Về phương tiện cá nhân: du khách có thể tham khảo lộ trình di chuyển từ cầu Nhật Tân cho đến Võ Nguyên Giáp sau đó hướng về Đường cao tốc Nội Bài – Lào Cai. Cứ đi trên đường cao tốc này là đến trung tâm thành phố Lào Cai, đi qua cầu Phố Mới, sau đó tới đường Nguyễn Huệ, du khách rẻ phải vào Cao Thắng và rẽ trái tới đường Nguyễn Tri Phương – Triệu Quang Phục – Hoàng Diệu là tới đền Cấm.

– Về phương tiện di chuyển là tàu hòa: du khách có thể tham khảo lựa chọn chuyến tàu Ga Hà Nội đến Ga Lào Cai. Khi xuống tàu du khách có thể bắt xe vào đền Cấm cách đó khoảng 2km. 

– Về phương tiện di chuyển là xe khách: du khách có thể chọn xe khách đi tới bến xe Lào Cai thuộc Phố Mới, thành phố Lào Cai ở bến xe Mỹ Đình. Giá vé để di chuyển dao động từ 200 nghìn đồng một người trên một lượt di chuyển. Xe sẽ trả khách tại bến xe Lào Cai, du khách có thể bắt xe vào đền Cấm cách bến xe Lào Cai khoảng 12km. 

6. Bản văn chầu Cô Bé Cấm Sơn:

“Thỉnh mời Cô Bé Cấm Sơn

Lai lâm chứng giảm tâm hương lòng thành

Cảnh địa linh sơn lâm Bắc trấn

Tối linh từ đền Cấm Lào Cai

Sánh tày tiên cảnh Bồng Lai

Tả Long hữu Hổ tụ lai minh đường

Nơi hảo khí âm dương hòa hiệp

Thế địa đồ trùng điệp non xanh

Một tòa đền Cấm anh linh

Sơn Lâm quý địa hách danh Cô Bé Ngàn

Kim đệ tử văn đàn tấu luyện

Thỉnh mời Cô ứng hiện giáng lâm

Khói bay tỏa ngát hương trầm

Các đằng gặp hội long vân phỉ nguyền

Kiềng xuyến bạc quạt tiên hài sảo

Vòng khăn sừng màu áo chàm xanh

Khuyên tai hoa bạc long lanh

Vòng vàng xà tích đai xanh dịu dàng

Điệu tính tẩu vang vang dậy núi

Pí noọng cùng trảy hội non xuân

Sa Pa, Bát Xát cũng gần

Văn Bàn có rượu Nậm Cần thơm cay

Rượu San Lùng men say Bát Xát

Chóe rượu ngô ngào ngạt Bắc Hà

Cơm lam măng sặt hay là

Rầy xôi ngũ sắc lại trà tuyết san

Giận hài sảo băng ngàn vượt suối

Rau sắng cùng rau rớn song mây

Hoa ban lá đắng trên tay

Thong dong nhẹ gót đường mây trở về

Về đền Cấm đan trì tâu dộng

Tấu đan đài Sơn động Mẫu Vương

Châu cung đệ nhất ngọc đường

Thệ nguyền cứu độ muôn phương dân lành

Khách hữu tình đương cơ bệnh khổ

Lòng chỉ thành Mẫu độ Cô thương

Kể khi binh biển bất thường

Đoàn quân gặp buổi tang thương cơ hàn

Bỗng có người áo chàm khăn thắm

Nước suối thần thảo dược độ nguy

Uống xong bệnh khỏi tức thì

Thoắt đà chẳng thấy tiên phi nơi nào

Giấc chiêm bao trăm người như một

Ứng mộng thần đều được bảo cho

Ấy nhờ phép lực Tiên Cô

Phải mau tạ lễ thỉnh Cô Bé Ngàn

Sắm hài sảo tiền vàng võng thẳm

Tâm chí thành kêu khẩn đều linh

Dù ai một dạ chi thành

Lập đàn loan giá phụng hành hầu cô

Dương đuốc tuệ soi cho trần thế

Vượt sông mê thoát bể khổ sầu

Thành tâm kính nguyện khẩu đầu

Xin cô giáng phúc muôn thâu thọ trường.”