Chúa Cà Phê là ai? Đền thờ và sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn?

1. Chúa Cà Phê là ai?

Chúa Cà Phê là một người phụ nữ dân tộc Nùng, bà được xem là nữ thần bói toán của các nữ tu từ xa xưa cho đến nay. Không có tài liệu nào cho bạn biết chính xác bà Chúa Cà Phê hạ phàm vào thời đại nào, nhưng tương truyền biết rằng bà ta có quyền lực lớn nhất trong số các vị thần thượng ngàn trên trời. Nên bà còn được gọi với một cái tên là Chúa Bói Thượng Ngàn.  Theo một số tín ngưỡng, bà Chúa Cà Phê là bà tổ nghề bói toán, tức là bà chúa bói toán đầu tiên của Việt Nam, nhưng bà sống ẩn dật trong núi, không sinh ra ở trần gian nên ít người biết đến bà. 

2. Sự tích Chúa Bói Thượng Ngàn:

Không ai biết tên gọi chính xác của Chúa bói Thượng Ngàn hay Bà chúa Cà Phê bắt nguồn từ đâu. Tuy nhiên, có một câu chuyện dân gian kể rằng khi người Pháp mang cây cà phê đến trồng thử ở vùng đất này thì cây cà phê không phát triển được và những người lao động ở đây cũng liên tục ốm đau, bệnh tật và gặp phải tai họa xảy ra liên tục. Các công nhân sợ hãi, không biết tại sao, họ lập tức đến cầu nguyện tại ngôi đền được đặt trong rừng cà phê. Với hy vọng rằng từng chút một tình hình sẽ được cải thiện. Quả nhiên ngay sau đó, những cây và phê bắt đầu phát triển và họ cũng không còn gặp tai hoạ nữa.  Thấy ngôi đền vô cùng linh thiêng, những người thợ đã chung sức trùng tu lại ngôi đền và đặt tên là đền Cà Phê. Từ đó, người dân gọi vị Chúa được thờ trong chùa là Bà Chúa Cà Phê

Theo tích cũ có từ thời vua Lý Thái Tổ, Bà Chúa Bói Thượng Ngàn hạ phàm được thuật lại như sau: 

“Trong tích cũ Lê triều Thái tổ

Một thôn nghèo mái đỏ trên nương

Lam chiều khói tỏa màn sương

Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ

Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh

Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền

Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm

Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh”.

Theo đó thì bà được cho là một vị tiên nữ từ cõi trời hạ phàm để giúp nhân dân tránh khỏi tai ương cũng như bệnh dịch. 

3. Đền thờ Chúa Bói Thượng Ngàn:

Để tỏ lòng biết ơn bà, nhân dân đã lập đền thờ Bà Chúa Cà Phê hay Chúa Bói Thượng Ngàn. Ngày nay ngồi đền ấy tọa lạc tại xã Hòa Thắng, Hữu Lũng, Lạng Sơn. Đây được coi là một trong những ngôi đền lâu đời ở Việt Nam. Nhiều người đã đến đây đi lễ và cúng bái đều khẳng định rằng đây là một ngôi đền rất liêng thiêng. Xung quanh đền là khu rừng hẻo lánh và có phần hoang vu. Trước kia bởi vì đường xá còn chưa phát triển nên việc du khách thập phương muốn đến thắp hương cúng bái bà còn gặp nhiều khó khăn. Nhưng hiện nay đường xá đã được trùng tu từ đó giao thông cũng trở nên thuận tiện, du khách có thể dễ dàng đến đền thờ bà Chúa Cà Phê để cúng bái. Trong năm, thông thường ngôi đền sẽ đông đúc và nhộn nhịp nhất vào những ngày rằm, mùng một và đặc biệt là vào ngày mùng sáu tháng 2 âm lịch. 

Du khách có thể dễ dàng di chuyển đến đền thờ Chúa Bói Thượng Ngàn bằng xe khách, ô tô hoặc xe máy. Quảng đường đi sẽ dài khoảng 100km từ trung tâm thành phố Hà Nội. 

4. Văn thỉnh Chúa Cà Phê:

4.1. Mẫu văn thỉnh bà Chúa Cà Phê đặc sắc nhất: 

 Ai lên tới chín tư châu thổ

Ngắm cảnh rừng bà chúa cà phê

Một vùng phong cảnh sơn khê

Hồn thiêng sông núi danh tài còn ghi

Trong tích cũ Lê triều thái tổ

Một thôn nghèo mán đỏ trên nương

Lam chiều khói tỏa màn sương

Chim kêu vượn hót ven đường hoa chen

Ngày thiêng sổ chọn một giờ

Trời sai tiên nữ cầm cờ giáng sinh

Đêm thanh giờ tý hiện ra điện tiền

Khắp một vùng yên lặng màn đêm

Sao sa sáng tỏ ở bên thềm

Chợt nghe giáng hạ tiên nàng thánh linh

Dáng phong tư hoa kỳ đua thắm

Luyện phép tiên thái thượng lão quân

Tử vi xem tướng như thần

Bói trong gia sự mười phân vẹn mười

Đoán thần tướng thương dân chính đạo

Giải hạn tai chỉ bảo căn ro

Giận loài tàn bạo bất lương

Khuyên quay đầu lại tìm đường tu tâm

Mang tài cứu nước cứu dân

Chúa bà sáng tỏ trần phàm còn duyên

Loài bất lương thượng thiên an bài

Loài bất lương thượng thiên an bài

Giờ dần chúa ở thiên thai trở về

Khắp hang động sơn khê chúa dạo

Đức vua phong nữ đạo thần linh

Du thuyền yên thế cứu dân

Lập đền hương khói xa gần nhớ ơn

Tiên nhớ cảnh thủy sơn bắc địa

Giáng trần phàm cao lùng cà phê

Núi non trăng nước hương khê

Núi non trăng nước hương khê

Chim kêu vượn hót hạc bày dâng hoa

Môi son má phấn da ngà

Thơm thơm tóc phượng rà rà lưng ong

Chúa bà thơm thơm tóc phượng rà rà

Áo chàm khăn thắm đai hoa kiềng vàng

Khăn vắt ngang lưng đeo xà tích

Tai hoãn vàng vòng ngọc kim cương

Ấn phù đạo pháp cương thường

Ngự đồng phán bói chỉ đường trần gian

Có phen chơi cảnh bích động thanh nhàn

Ngự lầu hồng phủ tía thênh thang

Suối trong nước bạc rừng vàng

Núi rừng trùng trùng điệp điệp thang mây

Ngắm xem phong cảnh đền đây

Thác reo uốn khúc thông cây rườm rà

Trăng soi bóng liễu la đà

Rừng cấm chúa bà dạo bàn cờ ngự vui

Chúa bà cà phê hách danh trần phàm

Oai danh thần pháp chúa bà trừ gian

Đêm cùng ngày chúa soi xét nhân gian

Nghe chúa hạ lệnh giúp dân trừ tà

Danh thơm còn mãi vang xa

Tiếng lòng thổn thức chúa bà thương dân

Công người như nước như non

Trọn đời giữ tấm lòng son vì đời

Ai hay lẽ sao trời vật đổi

Lánh bụi trần về cõi hư không

Đồi cao còn dấu tiên rồng

Ban tiên đủng đỉnh gót hồng múa ca

Ngũ âm tay đàn tang tích tình tang

Tay đàn tang tích tình tang

Tiếng tơ tiếng trúc dịu dàng bẻ bai

Tiếng thổ tiếng mường khoan thai điểm đót

Cảnh lâm thiền vượn hót chim kêu

Mười hai cô thổ mán theo hầu

Muôn loài khắp chốn đâu đâu vọng cầu

Ba mươi sáu cửa động quy đầu làm tôi

Ánh đuốc kia sáng tỏ ngân hà

Đuốc soi sáng khắp gần xa

Soi cho đệ tử lộc tài bình an

Đệ tử con khấu đầu vọng bái

Xin chúa bà giáng phúc lưu ân

Độ cho đệ tử thiên xuân thọ trường

4.2. Mẫu văn thỉnh Chúa Cà Phê hay nhất: 

Đệ tử con khấu đầu vọng bái.

Tiến bản văn chầu chúa bói cà phê.

Lạng sơn tú khí trung linh.

Có người tiên nữ giáng sinh phàm trần.

Anh linh nổi tiếng khác thường.

Khắp bốn phương đâu đâu đều biết.

Chúa bói ngàn nổi tiếng trâm oanh.

Nét thanh thanh mày ngài mắt phượng.

Vẻ tuyết ngọc hoa nhường nguyệt thẹn.

Tóc rườm rà uốn lượn nét tiên.

Thiên nhiên đẹp hữu tình một cảnh.

Có khi ngự một thú thảnh thơi.

Thất khê phố vị là nơi chúa đi về.

Dù ai buôn bán trăm nghề.

Tâm thành cửa chúa mọi bề ấm no.

độ cho quốc phú an khang thịnh thái.

Đệ tử con khấu đầu vọng bái.

Tiến bản văn chầu chúa bói cà phê.

Lạng sơn tú khí trung linh.

Có người tiên nữ giáng sinh phàm trần.

Anh linh nổi tiếng khác thường.

Khắp bốn phương đâu đâu đều biết.

Chúa bói ngàn nổi tiếng trâm oanh.

Nét thanh thanh mày ngài mắt phượng.

Vẻ tuyết ngọc hoa nhường nguyệt thẹn.

Tóc rườm rà uốn lượn nét tiên.

Thiên nhiên đẹp hữu tình một cảnh.

Có khi ngự một thú thảnh thơi.

Thất khê phố vị là nơi chúa đi về.

Dù ai buôn bán trăm nghề.

Tâm thành cửa chúa mọi bề ấm no.

độ cho quốc phú an khang thịnh thái.

4.3. Mẫu văn thỉnh Chúa Cà Phê linh thiêng nhất: 

Nức danh xem bói như thần

Tử vi, tướng số, hồng trần hanh thông

Gia trung, vận hạn sổ hồng

Xem trăm quẻ bói không sai quẻ nào

Lạng Sơn Hữu Lũng đi vào

Đền thiêng tiên cảnh biết bao uy hùng

Mệnh danh Tiên Chúa Ngàn trùng

Cà Phê Chúa bói người Nùng hiện thân

Chúa Bà cứu nước thương dân

Oai linh ban phép, ban ân cho đời

Chúa Bà linh ứng cõi trời

Lão Quân Thái Thượng ban lời, phép tiên

Chúa thương cứu giúp con hiền

Chúa ban cho phép, dở điên cũng lành

Chúa thương lính ghế lòng thành

Bái yết cửa Chúa, Chúa dành phần cho

Chúa ban lộc bé lộc to

Nhận xong khéo giữ, kẻo dò tới thân

Chúa thương lính ghế xa gần

Đường xa không quản, lộc trần chúa ban

Chúa thương lính ghế cơ hàn

Làm ăn vất vả, muôn vàn đau thương

Gian nan, cơ cực, đủ đường

Sai lầm, lỡ bước, âm dương mịt mù

Thế lên con mới phải tu

Công – dung – ngôn- hạnh – hoà nhu cõi trần

Tu tâm tu khẩu dần dần

Nhất tâm cửa Chúa, Chúa dành phần cho

Chúa ban lộc nhỏ lộc to

Lộc buôn lộc bán, không lo con à

Lộc soi, lộc bói, trừ tà

Chúa ban lính ghế, lộc là lắm thay

Chúa về chỉ bảo tận tay

Gắng mà theo học, ngày ngày sáng tươi

Chúa về chỉ bảo mười mươi

Con trần nhớ học, tươi cười nức danh

Tình thương, ân điển Chúa dành

Không chịu tu sửa, Chúa hành tấm thân

Chúa về thu lại hồng ân

Thân làm nên tội, muôn phần khổ than

Đắng cay, cơ cực, nghèo nàn

Phải chịu tất cả,muôn vàn đau thương

Đường đi nước bước tỏ tường

Chúa về chỉ lối, soi đường, con nghe

Xuân sang rồi lại đến hè

Quanh năm, quanh tháng,bạn bè cùng nhau

Cùng nhau đắp phúc làm giàu

Giàu nhân giàu nghĩa, muôn màu đẹp tươi

Chăm chỉ học hỏi, không lười

Cùng tu cùng nổi, điểm mười chúa ban

Chúa ban sẽ được chứa chan

Gia đình hoà hợp, bình an mọi bề

Nhà “Thánh” con phải giữ lề

Tôn sư trọng đạo, Chúa về ứng thơ

Làm “tôi” con phải tôn thờ

Phụng sự nhang khói, từng giờ không quên

Tu tâm tích đức cho bền

Theo lời Chúa dạy, về bên Thánh hiền

Sống thì đừng nặng chữ “tiền”

Thật tâm mà sống, mọi miền giúp nhau

Lỡ may nay ốm mai đau

Người kia báo đáp, con hiền vui thay

Nhất tâm nhất dạ từ nay

Học theo phép Chúa, ngày ngày rạng danh

Lời kia đã học, phải hành

Nhất lòng tòng đạo, cho thành con ngoan

Đường đi lối bước vô vàn

Tu tâm tích đức, trên ngàn Chúa thương