Chính sách ngăn chặn là gì? Nội dung và đối tượng của chính sách ngăn chặn

1. Chính sách ngăn chặn là gì?

Chính sách ngăn chặn là một chính sách đối ngoại chiến lược địa chính trị được Hoa Kỳ theo đuổi. Khái niệm này lần đầu tiên được nêu ra trong “Bức điện dài” của George Kennan, mà ông gửi từ Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Moscow. Thông điệp đến Washington, D.C., vào ngày 22 tháng 2 năm 1946, và được truyền đi rộng rãi xung quanh Nhà Trắng. Sau đó, Kennan đã xuất bản tài liệu này dưới dạng một bài báo có tiêu đề “Nguồn ứng xử của Liên Xô” – được biết đến với tên gọi X Article vì Kennan sử dụng bút danh “Mr. X.” Hoa Kỳ đã phát triển chính sách ngăn chặn của mình để ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản lan rộng hơn nữa vào châu Âu và phần còn lại của thế giới.

Chính sách ngăn chặn sẽ áp dụng hai cách tiếp cận. Một cách tiếp cận là quân sự; khác là kinh tế. Năm 1947, Ngoại trưởng Hoa Kỳ George C. Marshall đề xuất một chương trình viện trợ kinh tế của Hoa Kỳ cho Châu Âu. Đối mặt với sự phát triển nhanh chóng về quy mô của các đảng Cộng sản, đặc biệt là ở Pháp và Ý, Hoa Kỳ đã đề xuất một chương trình viện trợ kinh tế trực tiếp. Ví dụ: trong Chiến tranh Lạnh, Hoa Kỳ có thể sử dụng biện pháp ngăn chặn kinh tế dưới hình thức cấm vận đối với khối Liên Xô và Trung Quốc để ngăn chặn các đối thủ của họ có được máy móc và thiết bị giúp tăng cường sức mạnh quân sự của họ.

2. Nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của chính sách ngăn chặn:

Chiến tranh Lạnh bắt đầu sau Thế chiến thứ hai khi các quốc gia trước đây nằm dưới sự cai trị của Đức Quốc xã cuối cùng chia rẽ giữa các cuộc chinh phục của Hoa Kỳ và các quốc gia mới được giải phóng như Pháp, Ba Lan và phần còn lại của Châu Âu bị Đức Quốc xã chiếm đóng. Vì Hoa Kỳ từng là đồng minh quan trọng trong việc giải phóng Tây Âu, nên họ nhận thấy mình tham gia sâu vào lục địa mới bị chia cắt này: Đông Âu không bị biến trở lại thành các quốc gia tự do, mà được đặt dưới sự kiểm soát quân sự và chính trị của Liên Xô.

Hơn nữa, các nước Tây Âu dường như đang lung lay nền dân chủ của họ vì sự kích động của xã hội chủ nghĩa và các nền kinh tế đang sụp đổ, và Hoa Kỳ bắt đầu nghi ngờ rằng Liên Xô đang cố tình gây bất ổn cho các nước này trong nỗ lực đưa họ vào các nếp gấp của chủ nghĩa cộng sản. Ngay cả bản thân các quốc gia cũng chia đôi về ý tưởng làm thế nào để tiến lên và phục hồi sau cuộc chiến tranh thế giới vừa qua. Điều này dẫn đến nhiều xáo trộn về chính trị và quân sự trong những năm tới, với những thái độ cực đoan như việc thành lập Bức tường Berlin để ngăn cách Đông và Tây Đức do phe đối lập với chủ nghĩa cộng sản.

3. Đối tượng của chính sách ngăn chặn:

Đối tượng chính của chính sách ngăn chặn là Liên Xô, các nước xã hội chủ nghĩa và phong trào giải phóng dân tộc ở Châu Á, Châu Phi và Mỹ La tinh. Thời điểm này, sức ảnh hưởng và sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa công sản hay các nước theo xã hội chủ nghĩa vô cùng mạnh mẽ và Mỹ lo sợ mất đi vị trí “số 1 thế giới” của mình.

4. Nội dung của chính sách ngăn chặn:

Trong phần sau của “Bức điện dài”, Kennan khuyến nghị một biện pháp “ngăn chặn lâu dài, kiên nhẫn nhưng kiên quyết và thận trọng đối với các khuynh hướng bành trướng của Nga.” Ông tin rằng nếu Hoa Kỳ làm nản lòng các khuynh hướng bành trướng của Liên Xô đủ lâu, thì Matxcơva có thể “dịu lại”, cho phép tiến hành một thỏa thuận thương lượng với Washington.

Chiến lược được George F. Kennan đưa ra lần đầu tiên vào năm 1947, chính sách nói rằng chủ nghĩa cộng sản cần phải được kiềm chế và cô lập, nếu không nó sẽ lan sang các nước láng giềng. Các cố vấn chính sách đối ngoại của Mỹ tin rằng một khi một quốc gia rơi vào tay chủ nghĩa cộng sản, thì mỗi quốc gia xung quanh cũng sẽ sụp đổ, giống như một hàng quân cờ domino. Quan điểm này được gọi là lý thuyết domino. Việc tuân thủ chính sách ngăn chặn và lý thuyết domino cuối cùng đã dẫn đến sự can thiệp của Hoa Kỳ vào Việt Nam cũng như ở Trung Mỹ và Grenada.

Học thuyết Truman có nêu rằng (tạm dịch):

“Vào thời điểm hiện tại trong lịch sử thế giới gần như mọi quốc gia phải lựa chọn giữa những cách sống khác nhau. Sự lựa chọn quá thường xuyên không phải là sự lựa chọn miễn phí. Một lối sống dựa trên ý chí của đa số, và được phân biệt bởi các thể chế tự do, chính phủ đại diện, bầu cử tự do, đảm bảo quyền tự do cá nhân, tự do ngôn luận và tôn giáo, và tự do khỏi áp bức chính trị. Cách sống thứ hai dựa trên ý chí của thiểu số áp đặt lên đa số. Nó dựa vào khủng bố và áp bức, báo chí và đài phát thanh được kiểm soát, các cuộc bầu cử cố định và đàn áp các quyền tự do cá nhân.

Tôi tin rằng đó phải là chính sách của Hoa Kỳ để hỗ trợ các dân tộc tự do đang chống lại âm mưu khuất phục của các nhóm thiểu số có vũ trang hoặc bởi các áp lực từ bên ngoài.“

Để thi hành chính sách ngăn chặn, cố tình hành động (và đôi khi gây hấn) để tham gia vào các quốc gia biên giới trên thế giới và ngăn họ trở thành cộng sản, Hoa Kỳ đã dẫn đầu một phong trào mà cuối cùng sẽ dẫn đến việc thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Liên minh nhóm đại diện cho một cam kết đa quốc gia trong việc ngăn chặn sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản. Đáp lại, Liên Xô đã ký một thỏa thuận có tên là Hiệp ước Warsaw với Ba Lan, Hungary, Romania, Đông Đức và một số quốc gia khác.

Việc ngăn chặn vẫn là trọng tâm trong chính sách đối ngoại của Mỹ trong suốt Chiến tranh Lạnh, vốn chứng kiến ​​căng thẳng gia tăng giữa Hoa Kỳ và Liên Xô. Năm 1955, Hoa Kỳ tham gia vào điều mà một số sử gia coi là một cuộc chiến tranh ủy nhiệm với Liên Xô, bằng cách gửi quân đội vào Việt Nam để hỗ trợ người Việt đánh người Việt trong trận chiến chống lại cộng sản. Sự tham chiến của Hoa Kỳ kéo dài cho đến năm 1975, khi Đảng Cộng sản giải phóng được Sài Gòn.

Một cuộc xung đột tương tự đã diễn ra vào đầu những năm 1950 ở Hàn Quốc, đất nước cũng bị chia cắt thành hai quốc gia. Trong cuộc chiến giữa Bắc Triều Tiên và Hàn Quốc, Hoa Kỳ ủng hộ miền Nam, trong khi Liên Xô ủng hộ miền Bắc. Chiến tranh kết thúc bằng một cuộc đình chiến vào năm 1953 và việc thành lập Khu phi quân sự Triều Tiên, một rào cản dài 160 dặm giữa hai quốc gia.

Lời kêu gọi chống chủ nghĩa cộng sản đã gây được tiếng vang lớn đối với những người theo chủ nghĩa biệt lập cũng như những người theo chủ nghĩa quốc tế. Và các thành phần chính của việc ngăn chặn — Học thuyết Truman, Kế hoạch Marshall và NATO — đều nhận được sự chấp thuận của lưỡng đảng từ Quốc hội. Hơn nữa, sự ủng hộ của công chúng chỉ tăng lên khi việc ngăn chặn đã đạt được một loạt thành công, bao gồm sự phục hồi kinh tế nhanh chóng của Tây Âu (tăng 60% sản lượng công nghiệp từ năm 1947 đến năm 1952 đối với những người nhận Kế hoạch Marshall), sự gạt ra ngoài lề của các đảng cộng sản ở Ý và Pháp, và sự hội nhập kinh tế của Tây Đức. Việc ngăn chặn nhận được sự xác nhận cuối cùng khi Liên Xô tan rã vào tháng 12 năm 1991. Liên Xô, đúng như Kennan đã dự đoán, đã tan rã.

Hơn nữa, ngăn chặn không phải là một học thuyết hoàn toàn tiêu cực, mà còn bao gồm một thành phần tự do có tư duy tương lai, đặc biệt là thông qua Kế hoạch Marshall và NATO, nhằm khuyến khích hợp tác đa phương, xóa bỏ các rào cản thương mại và áp dụng các nguyên tắc thị trường để củng cố “thế giới thứ nhất” so với thư hai.” Ngày nay, Hoa Kỳ có thể ngả theo các thể chế đa phương và tự do thương mại. Điều đó có thể khiến Trung Quốc thay đổi các chiến thuật kinh tế không công bằng và mang tính săn mồi.

Ngoài ra còn có hỗ trợ kinh tế để giúp Tây Âu xây dựng lại và tạo ra cái mà Acheson gọi là “tình huống sức mạnh” trong các lĩnh vực chiến lược. Ngày nay, Hoa Kỳ có thể hồi sinh khía cạnh ngăn chặn này bằng cách cung cấp một nguồn đầu tư thay thế cho Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường của Trung Quốc, với ít ràng buộc hơn, cho các nước đang phát triển để họ không bị phụ thuộc vào đối thủ của Hoa Kỳ.