Đối với bất kì một loại hàng hóa cụ thể nào đó người ta cũng đều quan tâm tới các yếu tố như giá mua và giá bán để họ có thể ước tính được lợi nhuận trong kinh doanh. Bên cạnh đó lại không phải ở đâu giá mua và giá bán cũng giống nhau mà giữa nó sẽ có sự chênh lệch nhất định. Vậy chênh lệch giữa giá mua và giá bán là gì? Các yếu tố ảnh hưởng?
Mục lục bài viết
1. Chênh lệch giữa giá mua và giá bán là gì?
Trên thực tế với sự chênh lệch giá đặt mua và đặt bán chúng ta hiểu đây là mức chênh lệch giữa giá mua và giá bán của cùng một giao dịch cụ thể với loại cổ phiếu, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, tiền tệ.
Theo đó thì với giá chào bán là giá thực hiện dành cho những người muốn mua ngay, giá chào mua là giá thực hiện dành cho người muốn bán ngay và ta thấy thông thường thì giá chào bán bao giờ cũng cao hơn giá chào mua. Trong trường hợp mà các nhà đầu tư thực hiện một giao dịch ở giá thị trường rồi sau đó thực hiện giao dịch đối ứng(ngược lại) ngay thì thường anh ta sẽ chịu mất 1 khoản chênh lệch giữa giá mua/giá bán.
Có thể thấy chung nhất đó là với sự chênh lệch giá đặt mua và giá bán hoàn toàn do thị trường quyết định. Nếu đặt giá bán quá cao thì không có người mua, ngược lại, giá đặt mua quá thấp thì sẽ không có người bán. Theo đó nên hơn bao giờ trên bảng báo giá 1 chứng khoánnào đó cũng có nhiều mức giá đặt mua đặt bán được niêm yết, tương ứng với số lượng chứng khoán sẵn có tại mỗi mức giá. Chênh lệch giá đặt mua/đặt bán được tính giữa giá đặt mua cao nhất và giá đặt bán thấp nhất.
Khoảng thời gian trước năm 2001, xuất hiện tại thị trường chứng khoán Mỹ thì theo đó với mức chênh lệch giá đặt mua và với giá đăt bán tối thiểu với nhiều loại cổ phiếu là 12.5 cent=1/8 USD và khi thị trường chứng khoán chuyển từ kiểu yết giá theo phân số (1/32 usd) sang kiểu yết giá thập phân, thì mức chênh lệch giá đặt mua/đặt bán có thể giảm xuống chỉ còn 1 cent. Bên cạnh đó với sự thay đổi đó do Ủy ban chứng khoán và giao dịch Mỹ qui định, giúp tạo lập thị trường công bằng hơn cho các nhà đầu tư cá nhân.
Chênh lệch giá mua – giá bán, tiếng Anh gọi là bid-ask spread.8
2. Ý nghĩa của việc chênh lệch giá mua – giá bán:
Như vậy ta thấy với giá chênh lệch giá mua và giá bán là phần cao hơn giữa giá chào bán so với giá chào mua của một tài sản trên thị trường. Không những thế với sự chênh lệch giá mua – giá bán về cơ bản chính là sự khác biệt giữa giá cao nhất mà người mua muốn mua với giá thấp nhất mà người bán muốn bán và theo đó nếu một cá nhân sẽ nhìn vào mức giá đang chào mua nếu muốn bán và ngược lại nhìn vào mức giá đang chào bán nếu muốn mua.
Giá của chứng khoán là nhận thức của thị trường chung về giá trị của nó tại thời điểm đó. Để hiểu rõ hơn vì sao lại có giá chào mua và giá chào bán thì phải xét đến hai lực lượng tham gia chính trên thị trường là nhà giao dịch và nhà tạo lập.
Nhà tạo lập thị trường (thường là những bên môi giới tài chính) tạo ra độ chênh lệch giữa giá mua và giá bán của một chứng khoán. Khoản chênh lệch này chính là phí giao dịch. Nhà giao dịch sẽ mua ở mức giá chào bán và bán ở mức giá chào mua. Nhà tạo lập thì ngược lại, họ mua ở giá chào mua và bán ở giá chào bán. Mô hình mua thấp bán cao này đem lại lợi nhuận thỏa mãn cho họ. Đây là lí do vì sao những bên môi giới tuyên bố doanh thu của họ đến từ những nhà giao dịch thực hiện lệnh khớp ngay.
Chênh lệch giá mua – giá bán còn phản ánh cung và cầu của một tài sản. Giá chào mua đại diện cho cung và giá chào bán đại diện cho cầu của tài sản đó. Theo đó với một khối lượng chào mua và khối lượng chào bán cũng ảnh hưởng mạnh mẽ đến chênh lệch giá mua – giá bán và các khoản chênh lệch này rộng ra khi một bên mạnh hơn hay khi cả hai bên đều không mạnh. Nhà tạo lập thị trường và nhà giao dịch kiếm tiền bằng cách tận dụng chênh lệch giá mua – giá bán và khối lượng chào mua, chào bán để thu về khoản chênh lệch.
Cũng căn cứ dựa trên ví dụ về vàng như trên có thể thấy nếu bạn mua vào và bán ra gần như ngay lập tức bạn sẽ luôn bị lỗ 200.000 vnđ. Khoản tiền chênh lệch 200.000 vnđ này trong forex còn gọi là Spread và tính theo đơn vị Pip, do sàn và thị trường quyết định. Hiện nay để thu hút nhà đầu tư spread thường được giảm xuống khá thấp, thậm chí 1 số sàn còn đặt mức phí chênh lệch này bằng 0. Và sàn sẽ chủ yếu kiếm lời từ phí commission cho mỗi lot giao dịch, thay vì phí spread như trước đó. Thường thì với giá Bid sẽ luôn được ghi trước, giá Ask là giá được ghi sau. Tất nhiên giá Ask lúc nào cũng cao hơn hoặc bằng với giá Bid.
Theo đó ta thấy giá Bid được hiểu là một loại giá mà sàn giao dịch chấp nhận mua từ chúng ta hay trong trường hợp chúng ta sẽ BÁN cho sàn giá đó nếu muốn mở hoặc đóng lệnh và giá Ask là giá sàn giao dịch chấp nhận bán ra hay sẽ là giá để bạn MUA vào nếu bạn muốn mở hoặc đóng lệnh giao dịch .Ví dụ cụ thể về giá Bid và giá Ask
Ví dụ như khi chúng ta đi mua vàng, tại tiệm vàng giá giao dịch ngày hôm đó hiện ra như sau 36.000.000 vnđ/ 36.200.000 vnđ điều này có nghĩa nếu bạn sẽ phải bỏ ra 36.200.000 để mua 1 cây vàng cụ thể đó là giá Ask và chúng ta đồng ý mua, tuy nhiên ngay sau khi hoàn thành giao dịch, vì có việc bạn buộc phải bán vàng ra ngay lập tức để lấy tiền về, lúc này chủ tiệm vàng đồng ý mua vào cho bạn giá là 36 triệu (giá Bid).
3. Các yếu tố ảnh hưởng giữa giá mua và giá bán:
Trên thực tế có rất nhiều các yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng đến chênh lệch giá mua và giá bán là sự biến động. Trên thực tế thì sự biến động thường tăng lên trong những giai đoạn thị trường giảm mạnh hoặc tăng mạnh. Trong giai đoạn này ta thây rõ nhất về chênh lệch giá mua và bán sẽ rộng hơn nhiều bởi vì những nhà tạo lập thị trường muốn tận dụng lợi thế của nó để thu lợi nhuận. Khi chứng khoán đang tăng giá trị, các nhà đầu tư sẵn sàng trả nhiều hơn, tạo cơ hội cho các nhà tạo lập thị trường tính phí cao hơn. Khi mức độ biến động thấp thì chênh lệch giữa giá mua và giá bán sẽ thu hẹp.
Không những thế mà với gia cổ phiếu cũng ảnh hưởng đến chênh lệch giá mua và giá bán trên thị trường hiện nay. Bởi vì trường hợp như giá thấp, chênh lệch giá mua-bán thường có xu hướng giãn ra. Theo đó nên với giá cổ phiếu có mối tương quan với thanh khoản. Hiện nay có hầu hết các chứng khoán định giá thấp đều là mới hoặc có quy mô nhỏ. Theo đó, số lượng chứng khoán có thể được giao dịch bị hạn chế, khiến chúng trở nên kém thanh khoản hơn. Điều cuối cùng đó là sự chênh lệch giá mua và giá bán phụ thuộc vào cung và cầu tức là với nhu cầu cao hơn và nguồn cung ít hơn sẽ có nghĩa là mức chênh lệch thấp hơn. Ngày nay, với sự hỗ trợ của công nghệ, việc tìm kiếm người mua hoặc người bán có thể được thực hiện nhanh hơn nhiều, giúp cho động lực cung và cầu hiệu quả hơn nhiều.
Như vậy trên thực tế với sự khác nhau giữa chênh lệch giá mua và chênh lệch giá bán của tài sản này khác với tài sản khác chủ yếu là vì thanh khoản của chúng. Có thể thấy sự chênh lệch giá mua – giá bán là nhân tố để đo lường thanh khoản thị trường. Theo đó nên ta thấy trên một vài thị trường có thanh khoản cao hơn những thị trường khác và được thể hiện qua mức chênh lệch giá mua – giá bán thấp. Về cơ bản, những nhà giao dịch cần thanh khoản còn những nhà tạo lập thị trường tạo ra thanh khoản. Như vậy qua các thông tin nhu trên chúng ta thấy yếu tố về giá mua và giá bán rất quan trọng và nó quyết định lợi nhuận đầu tư trên thị trường cho cac nhà đầu tư.
