Các câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ về lòng hiếu thảo ý nghĩa

Hiếu thảo là tình cảm yêu thương, săn sóc mà mỗi người dành cho ông bà cha mẹ – những người bề trên cùng chung huyết thống với họ – được thể hiện qua những hành động xử sự chân thành và kính yêu. Đây cũng là phẩm chất đạo đức tốt đẹp của dân tộc ta bao đời nay. Ở bài viết này, chúng tôi sẽ cung cấp cho các bạn những câu ca dao tục ngữ dân ca về lòng hiếu thảo mà chúng tôi sưu tầm được. 

1. Lòng hiếu thảo trong ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian: 

Chắc hẳn những người con đất Việt, những “con rồng cháu Tiên” được sinh ra trên mảnh đất hình chữ S thì đều không thể quên được sự sâu lắng, ngọt ngào mà đầy ý nghĩa của những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian trong lời mẹ hát, lời bà ru… Những câu ca dao, thành ngữ, tục ngữ bình dị, nhẹ nhàng ấy đã đi sâu vào tâm trí ta từ thuở nào, thấm nhuần vào từng tấc da thịt của chúng ta. Đôi khi, ta cảm thấy chúng đã phai nhạt, nhưng thật ra chúng luôn sâu sắc và tồn tại mãi mãi.

Một trong những chủ đề tiêu biểu của những ca dao, thành ngữ, tục ngữ Việt Nam là lòng hiếu thảo. Lòng hiếu thảo trong những khúc hát ngọt ngào ấy được thể hiện ở nhiều khía cạnh, nhiều cung bậc cảm xúc và đa dạng thể loại:

– Đó là những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ khẳng định và gợi nhớ một cách mạnh mẽ về: công lao lớn như trời biển của cha mẹ và nghĩa vụ báo hiếu của người làm con. 

– Đó là những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ “ngầm” đưa ra định nghĩa về lòng hiếu thảo, đó là: khi ta dành cho cha mẹ những gì tốt đẹp nhất và nghĩ về cha mẹ đầu tiên, thì ấy là lòng hiếu thảo.

– Đó là những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ trải lòng khi con phải đi đến nơi xa cha mẹ.

– Đó là những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ khẳng định rằng hạnh phúc còn khi cha mẹ còn và khi cha mẹ già qua đời phận làm con cần hết lòng thờ phụng, hương khói.

2. Những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian về lòng hiếu thảo ý nghĩa:

– Chữ Trung, chữ Hiếu, chữ Hòa,

Hỏi trong ba chữ, thờ cha chữ nào?

Chữ Trung, thì để thờ cha,

Chữ Hiếu thờ mẹ, chữ Hòa thờ anh

– Công cha đức mẹ cao dày

Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ

Nuôi con khó nhọc đến giờ

Trưởng thành con phải biết thờ song thân.

– Nuôi con cho đến vuông tròn,

Mẹ thầy vất vả, xương mòn gối long.

Con ơi gắng trọn hiếu trung,

Thảo ngay một dạ kẻo luống công mẹ thầy.

– Làm trai nết đủ trăm đường

Trước tiên điều hiếu, đạo thường xưa nay

Công cha đức mẹ cho dày

Cưu mang trứng nước những ngày ngây thơ

Nuôi con khó nhọc đến giờ

Trưởng thành con phải biết thờ hai thân

Thức khuya dậy sớm cho cần

Quạt nồng ấp lạnh giữ phần đạo con.

– Em không phải người tham đào phụ liễu

Em không phải người tham nhiễu phụ lương

Em không thương anh lắm ruộng nhiều vườn

Thương vì ý ở biết kính nhường mẹ cha.

– Khôn ngoan nhờ đức cha ông

Làm nên phải đoái tổ tông phụng thờ

Đạo làm con chớ hững hờ

Phải đem hiếu kính mà thờ tổ tiên

– Em thì đi cấy ruộng bông

Anh đi cắt lúa để chung một nhà

Đem về phụng dưỡng mẹ cha

Muôn đời tiếng Hiếu người ta còn truyền.

– Chiều chiều lại nhớ chiều chiều

Nhớ cha nhớ mẹ chín chiều ruột đau

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Ngó về quê mẹ ruột đau như dần

– Trứng rồng lại nở ra rồng

Hạt thông lại nở ra thông rườm rà

Có cha sinh mới ra ta

Làm nên thời bởi mẹ cha vun trồng

Làm nên phải đoái tổ tông phụng thờ

Đạo làm con chớ hững hờ

Phải đem hiếu kính mà thờ từ nghiêm.

– Ai về tôi gửi buồng cau

Buồng trước kính mẹ, buồng sau kính thầy

Ai về tôi gửi đôi giày

Phòng khi mưa gió để thầy mẹ đi.

– Công dưỡng dục suốt một đời lận đận

Nghĩa sinh thành vương vấn cả trăm năm

Bên đời con cha một bóng âm thầm

Luôn che chở bằng bóng râm mát dịu.

– Công cha nghĩa mẹ cao vời,

Nhọc nhằn chẳng quản suốt đời vì ta.

Nên người con phải xót xa,

Đáp đền nghĩa nặng như là trời cao.

Đội ơn chín chữ cù lao,

Sanh thành kể mấy non cao cho vừa.

3. Những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian về lòng hiếu thảo ngắn gọn, súc tích:

– Lặng nhìn sợi tóc như sương

Vướng trên đầu lược mà thương mẹ già.

– Ngó lên dàng dạng da trời,

Thương cha nhớ mẹ biết đời nào nguôi.

– Bên cha cũng kính, bên mẹ cũng vái.

– Tu đâu cho bằng tu nhà,

Thờ cha kính mẹ mới là chân tu.

– Con chim se sẻ nó đẻ cột đình

Bà ngoại đẻ má, má đẻ mình chớ ai!

– Chữ rằng: vấn tổ tầm tông,

Cháu con nỡ bỏ cha ông sao đành.

– Thờ thì dễ, giữ lễ thì khó.

– Con ở đâu, cha mẹ đấy,

– Cháu con ở đâu, tổ tiên ở đấy.

– Công cha nặng lắm ai ơi

Nghĩa mẹ bằng trời mang nặng đẻ đau!

4. Những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian về lòng hiếu thảo bất hủ:

– Công cha như núi Thái Sơn, 

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Một lòng thờ mẹ kính cha,

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

– Chiều chiều lại nhớ chiều chiều

Nhớ cha nhớ mẹ chín chiều ruột đau

Chiều chiều ra đứng ngõ sau

Ngó về quê mẹ ruột đau như dần.

– Công cha nghĩa mẹ ơn thầy

Ngày sau khôn lớn ơn dày biển sâu.

– Công dưỡng dục suốt một đời lận đận

Nghĩa sinh thành vương vấn cả trăm năm

Bên đời con cha một bóng âm thầm

Luôn che chở bằng bóng râm mát dịu.

– Ngó lên tàng cây thấy cặp cu trốn nắng

Ngó ra ngoài ruộng thấy đôi cò trắng bay xa

Đi về lập miếu thờ cha

Cất chùa thờ mẹ, lập trang thờ bà

– Cây có gốc mới nở ngành xanh ngọn

Nước có nguồn mới bể rộng sông sâu

Người ta nguồn gốc từ đâu

Có tổ tiên trước rồi sau có mình.

– Đi khắp thế gian không ai khổ bằng mẹ

Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha

– Con có cha như nhà có nóc

Con không cha như nòng nọc đứt đuôi

– Công cha nghĩa mẹ cao vời,

Nhọc nhằn chẳng quản suốt đời vì ta.

Nên người con phải xót xa,

Đáp đền nghĩa nặng như là trời cao.

Đội ơn chín chữ cù lao,

Sanh thành kể mấy non cao cho vừa

– Ở đời ai cũng có lần,

Làm cha mẹ mới biết ơn sinh thành.

Người xưa khó nhọc nuôi mình,

Khác gì mình đã hết tình nuôi con

– Ai còn mẹ xin đừng làm mẹ khóc,

Đừng để buồn lên mắt mẹ nghe không…

– Nhớ ơn chín chữ cù lao,

Ba năm bú mớm biết bao thân tình.

– Nuôi con chẳng quản chi thân,

Chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo con lăn.

5. Những câu ca dao, tục ngữ, thành ngữ dân gian về lòng hiếu thảo tổng hợp:

– Ơn cha bóng núi âm thầm,

Nghĩa mẹ lặng lẽ nước sông đầu nguồn.

Một đời dãi nắng dầm sương,

Nuôi con khôn lớn tình thương dạt dào.

– Mẹ còn chẳng biết là may

Mẹ mất mới tiếc những ngày làm con.

Mẹ còn là cả trời hoa

Cha còn là cả một tòa kim cương.

– Công cha, nghĩa mẹ nặng triều,

Ra công báo đáp ít nhiều phận con.

– Đêm thu dưới ánh trăng vàng

Ngóng về quê mẹ lệ tràn bờ mi.

– Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.

– Mẹ già ở chốn lều tranh,

Đói no chẳng biết rách lành chẳng hay.

Mẹ già đầu bạc như tơ,

Lưng đau con đỡ, mắt mờ con nuôi.

– Con không chê cha mẹ khó

Chó không chê chủ nhà nghèo

– Công cha, nghĩa mẹ nặng triều,

Ra công báo đáp ít nhiều phận con.

– Nuôi con cho đến vuông tròn,

Mẹ thầy vất vả, xương mòn gối long.

Con ơi gắng trọn hiếu trung,

Thảo ngay một dạ kẻo luống công mẹ thầy.

– Công cha như núi ngất trời,

Nghĩa mẹ như nước ở ngoài biển đông.

Núi cao biển rộng mênh mông,

Cù lao chín chữ, ghi lòng con ơi!

– Ngó lên trời, trời cao lồng lộng,

Ngó xuống đất, đất rộng mênh mông.

Biết răng chừ cá gáy hóa rồng,

Đền ơn thầy mẹ ẵm bồng ngày xưa.

– Tôm càng lột vỏ bỏ đuôi

Lúa nhe giã trắng dành nuôi mẹ già

– Anh chết ba năm sống lại một giờ,

Để xem người ngọc phụng thờ ra sao ?

Thờ chàng đĩa muối đĩa rau,

Thờ cha kính mẹ mâm cao cỗ đầy.

– Vẳng nghe chim vịt kêu chiều,

Bâng khuâng nhớ mẹ, chín chiều ruột đau.

Thương thay chín chữ cù lao,

Ba năm nhũ bộ biết bao nhiêu tình.

– Ơn cha ba năm tình thâm lai láng,

Nghĩa mẹ đậm đà chín tháng cưu mang.

Bên ướt mẹ nằm, bên ráo con lăn.

Biết lấy chi đền nghĩa khó khăn,

Đôi đứa ta lên non xắn đá, xuống xây lăng phụng thờ.

– Công ơn sinh ra và nuôi dưỡng từ ngày còn ấu thơ:

Ba năm bú mớm con thơ,

Kể công cha mẹ biết cơ ngần nào!

Dạy rằng chín chữ cù lao

Bể sâu không ví, trời cao không bì.

– Ngày nào em bé con con,

Bây giờ em đã lớn khôn thế này

Cơm cha, áo mẹ, công thầy,

Nghĩ sao cho bõ những ngày ước ao.

Nuôi con cho được vuông tròn,

Mẹ thầy dầu dãi, xương mòn gối long.

Con ơi, cho trọn hiếu trung,

Thảo ngay một dạ, kẻo luống công mẹ thầy.