Đặc điểm nổi bật của văn minh Chăm-pa?

1. Đặc điểm nổi bật của văn minh Chăm-pa?

Câu hỏi: Văn minh Chăm-pa có đặc điểm là gì?

A. Chịu ảnh hưởng từ văn minh Ấn Độ.

B. Có nguồn gốc hoàn toàn bản địa.

C. Có cội nguồn từ nền văn hoá ở khu vực Nam Bộ.

D. Chịu ảnh hưởng từ văn minh Ấn Độ và Tây Á.

Lời giải:

Đáp án đúng là: A bởi nền văn minh Chăm-pa chịu ảnh hưởng sâu sắc từ văn minh Ấn Độ.

2. Văn minh Chăm-pa là gì?

Văn minh Chăm Pa đại diện cho một trang sử văn hóa phong phú và độc đáo, là một trong những nền văn minh tiên tiến và phát triển nhất ở Đông Nam Á trong thời kỳ cổ đại. Thuật ngữ này ám chỉ một hệ thống văn hoá, xã hội và kinh tế độc lập của người Chăm, tồn tại và phát triển trên đất miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn Việt Nam ngày nay.

Nền văn minh Chăm Pa, với sự hình thành, tồn tại và phát triển từ thế kỷ II đến thế kỷ XV, đã tạo ra một trang sử đầy ấn tượng trên đất miền Trung và một phần cao nguyên Trường Sơn Việt Nam ngày nay. Điều kiện tự nhiên của vùng đất này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc định hình mà còn đưa ra những thách thức và cơ hội cho sự phát triển của nền văn minh này.

Vùng miền Trung và cao nguyên Trường Sơn Việt Nam nổi tiếng với khí hậu khô hạn, đồng bằng hẹp, và cồn cát chiếm tỷ lệ cao. Điều này đã tạo ra một môi trường khó khăn cho sự sống còn, nhưng cũng là nguồn cảm hứng và thách thức cho cộng đồng Chăm Pa. Với đất đai khắc nghiệt, họ đã phải tìm kiếm những phương tiện sống mới và phát triển những kỹ thuật nông nghiệp và chế tác hàng hóa độc đáo.

Vùng đất này không chỉ khô hạn mà còn được xem là vùng có khí hậu khô hạn nhất miền Trung, với đồng bằng hẹp và cồn cát chiếm tỷ lệ cao. Sự ngăn cách bởi dải Hoành Sơn đã tạo ra không gian khép kín với ba mặt là núi, mở ra hướng đông là biển. Mối liên hệ giữa các vùng này thường chủ yếu thông qua giao thông đường biển, vì đường bộ phải vượt qua những đèo hiểm trở khó khăn.

Vào khoảng thế kỷ V TCN, cư dân văn hoá Sa Huỳnh đã cư trú ở vùng duyên hải, lưu vực các con sông và sâu trong nội địa. Cư dân này đã tổ chức thành các liên minh cụm làng hay lãnh địa, với thủ lĩnh tối cao đứng đầu. Cơ cấu xã hội này là cơ sở quan trọng cho sự hình thành của Nhà nước Chăm Pa sau này. Có thể thấy rằng, việc phát triển nội tại của Sa Huỳnh là chìa khóa cho sự thành công của nền văn minh Chăm Pa. Ngoài ra, sự kết hợp với nhóm người khác có thể cũng đã đóng góp vào sự đa dạng và phong phú của nền văn minh này.

Không chỉ chịu ảnh hưởng từ văn minh Sa Huỳnh mà còn từ văn minh Ấn Độ, nền văn minh Chăm Pa được xem xét là một sự kết hợp hài hòa của nhiều yếu tố văn hóa. Thông qua các tầng lớp thương nhân, chữ viết, tôn giáo, tư tưởng, mô hình tổ chức nhà nước và pháp luật, nền văn minh này đã tiếp nhận và phát triển những đặc điểm của văn minh Ấn Độ. Sự kết hợp này đã đóng góp một cách quan trọng vào sự phồn thịnh và đa dạng của nền văn minh Chăm Pa.

3. Đặc điểm của Văn minh Chăm-pa:

– Tổ chức nhà nước: Nhà nước Chăm-pa được tổ chức theo mô hình chuyên chế cổ đại phương Đông, với vua đứng đầu, tuân theo chế độ cha truyền con nối. Đại thần ở cấp độ dưới vua bao gồm ngạch quan văn và ngạch quan võ. Ở cấp địa phương, có đội ngũ ngoại quan quản lí châu huyện và làng xóm, tạo nên một cấp quản lý đa tầng, hỗ trợ cho sự quản lý chặt chẽ và tổ chức hiệu quả.

– Chữ viết: Người Chăm đã phát triển chữ viết riêng của họ, chữ Chăm cổ, dựa trên chữ Phạn của Ấn Độ. Họ đã hoàn thiện và phổ biến chữ viết này trong vương quốc. Chữ viết Chăm cổ không chỉ được sử dụng trong văn học và thư tín mà còn xuất hiện trong các văn bản lịch sử, đóng vai trò quan trọng trong việc ghi chép và duy trì di sản văn hóa.

– Đời sống vật chất: 

Kinh tế của văn minh Chăm Pa thể hiện sự đa dạng và sáng tạo, phản ánh khả năng tận dụng hiệu quả tài nguyên và vị trí địa lý đặc biệt của họ. Cư dân Chăm-pa đã phát triển một hệ thống kinh tế đa dạng bao gồm trồng trọt, chăn nuôi, và nghề thủ công, đồng thời nổi tiếng với nghệ thuật buôn bán biển.

+ Trồng trọt và Chăn nuôi: Người Chăm-pa đã khéo léo tận dụng đồng bằng lưu vực của các con sông để phát triển hoạt động nông nghiệp, đặc biệt là trồng lúa. Những cánh đồng lúa này không chỉ cung cấp nguồn thức ăn cho cư dân mà còn làm nền tảng cho sự phát triển của xã hội Chăm-pa. Ngoài ra, chăn nuôi gia súc cũng là một phần quan trọng trong kinh tế của họ.

+ Nghề thủ công: Người Chăm-pa không chỉ là những nông dân tài năng mà còn là những nghệ nhân thủ công xuất sắc. Họ chế tác gốm, dệt, và luyện kim, tạo ra những sản phẩm mang đậm nét văn hóa và nghệ thuật độc đáo của họ. Nghệ thuật thủ công không chỉ là nguồn thu nhập mà còn là phương tiện để bảo tồn và truyền bá văn hóa Chăm-pa.

+ Buôn bán biển: Với vị trí địa lý thuận lợi, người Chăm-pa đã phát triển một hệ thống giao thông thương mại bằng đường biển với các nước láng giềng như Ấn Độ, Trung Quốc và các quốc gia Đông Nam Á. Nghệ nhân buôn bán của họ đã tận dụng lợi thế từ biển cả để trao đổi hàng hóa, từ nguyên liệu đến sản phẩm thủ công, đồng thời mở rộng quan hệ văn hóa và kinh tế với các cộng đồng khác.

+  Hệ thống tưới tiêu hoàn chỉnh: Văn minh Chăm Pa còn để lại dấu vết của một hệ thống tưới tiêu vô cùng hoàn chỉnh. Ở những cánh đồng ở Phan Rang, Phan Rí, và những vùng đất bỏ hoang, các nhà nghiên cứu đã phát hiện những hệ thống tưới tiêu phức tạp. Theo Gioóc-giơ Mát-xpê-rô, trong cuốn sách “Vương quốc Chăm-pa,” đã ghi chép chi tiết về cách họ khai thác và sử dụng nguồn nước hiệu quả. Điều này cho thấy sự am hiểu sâu sắc về canh tác nông nghiệp và khả năng quản lý tài nguyên của người Chăm-pa.

Nhờ vào khả năng khai thác và sử dụng hiệu quả nguồn nước, họ đã đạt được mùa màng bội thu, đáp ứng nhu cầu cho cả dân cư và quân đội. Hệ thống tưới tiêu này là minh chứng cho sự khéo léo và sáng tạo trong nông nghiệp của người Chăm-pa, đồng thời đóng góp vào sự thịnh vượng và phát triển của văn minh Chăm Pa.

Ngôi nhà của người Chăm thường được xây bằng gỗ hoặc gạch nung, thường có hiên ở trước mặt, tạo nên những không gian sống và làm việc thoải mái và hài hòa với môi trường xung quanh. Trang phục truyền thống bao gồm quần áo cho nam và nữ, thường kèm theo khăn đội đầu, thể hiện sự duyên dáng và truyền thống văn hóa.

– Đời sống tinh thần:

Văn học: Văn hóa dân gian của người Chăm-pa được thể hiện qua sử thi, truyện cổ, truyền thuyết, ca dao, tục ngữ và câu đố. Các tác phẩm này là bức tranh sống động về yếu tố văn hóa và tôn giáo đặc sắc của họ. Văn học viết bao gồm thơ ca và triết học, được viết bằng cả chữ Phạn và chữ Chăm cổ.

Tín ngưỡng, tôn giáo: Người Chăm thờ cúng tổ tiên và tập trung vào các tín ngưỡng vạn vật hữu linh. Sự ảnh hưởng từ các tôn giáo như Ấn Độ giáo, Phật giáo Đại thừa và Hồi giáo đã tạo nên một bức tranh đa dạng và phong phú về tín ngưỡng và tôn giáo trong xã hội Chăm-pa.

– Nghệ thuật: Kiến trúc và điêu khắc chiếm một vị thế quan trọng trong văn hóa người Chăm. Đền tháp, phù điêu trang trí và sự sáng tạo trong kỹ thuật làm gạch và chạm trổ tạo nên một di sản nghệ thuật ấn tượng và lâu dài.

Âm nhạc và ca múa cũng là một phần quan trọng trong cuộc sống cộng đồng, với sự sáng tạo nhiều loại nhạc cụ độc đáo, tạo nên một không khí văn hóa sống động và đa dạng. Tất cả những yếu tố này cùng nhau tạo nên một nền văn minh Chăm-pa đặc sắc, là bảo ngọc văn hóa trong lịch sử miền Trung và cao nguyên Trường Sơn Việt Nam.