Sự tồn tại của doanh nghiệp luôn đặt trong mối tương quan và tác động với môi trường kinh doanh, hiểu rõ môi trường kinh doanh là cách để doanh nghiệp phát triển và có sức cạnh tranh trên thị trường. Môi trường kinh doanh thường được chia ra thành hai loại chính là môi trường kinh doanh bên trong và bên ngoài, mỗi môi trường có ý nghĩa riêng và giữa chúng có những nét khách biệt cơ bản.
Mục lục bài viết
1. Khái quát về môi trường kinh doanh bên trong và bên ngoài:
1.1. Môi trường kinh doanh bên trong:
Môi trường kinh doanh bên trong tiếng anh là “inside business environment“.
Môi trường kinh doanh bên trong bên trong là một thành phần của môi trường kinh doanh, bao gồm các yếu tố khác nhau hiện diện bên trong tổ chức, có thể ảnh hưởng hoặc có thể bị ảnh hưởng đến các lựa chọn, hoạt động và quyết định của tổ chức.
Bất kỳ doanh nghiệp nào đều có những điểm mạnh và những điểm yếu trong các lĩnh vực kinh doanh của mình. Phân tích đánh giá yếu tố bên trong của doanh nghiệp là việc xem xét đánh giá các điểm mạnh và điểm yếu trong các mối quan hệ giữa các bộ phận chức năng của doanh nghiệp, bao gồm: nguồn nhân lực, sản xuất, tài chính, maketing, nghiên cứu & phát triển, thông tin…
Những yếu tố này ảnh hưởng đến hành vi của những người làm việc trong tổ chức và cũng ảnh hưởng đến khả năng ra quyết định của họ. Ví dụ, trong một tổ chức truyền thống, mối quan hệ giữa người quản lý và nhân viên rất chặt chẽ. Người quản lý sẽ chỉ ra lệnh cho cấp dưới của mình và mong đợi họ thực hiện công việc của mình theo yêu cầu, trong khi trong một tổ chức hiện đại, mối quan hệ giữa người quản lý và trợ lý của anh ta có phần khoan dung hơn. Người quản lý không chỉ giao việc cho nhân viên của mình mà còn tạo cơ hội cho họ giữ vững ý kiến và phát triển trong sự nghiệp.
Các yếu tố khác nhau của một tổ chức ảnh hưởng đến môi trường bên trong của nó, và môi trường bên trong của tổ chức kiểm soát hành vi của các nhà quản lý và nhân viên làm việc trong tổ chức.
Các yếu tố chủ chốt của môi trường kinh doanh bên trong:
– Hệ thống giá trị: Hệ thống giá trị có thể được định nghĩa là một tập hợp các quy tắc và các giá trị hợp lý và nhất quán được công ty áp dụng như một hướng dẫn tiêu chuẩn, để điều chỉnh hành vi trong bất kỳ loại hoàn cảnh nào.
– Tầm nhìn, sứ mệnh và mục tiêu : Tầm nhìn đề cập đến bức tranh tổng thể về những gì doanh nghiệp muốn đạt được, trong khi sứ mệnh nói về tổ chức và hoạt động kinh doanh cũng như lý do tồn tại của nó. Cuối cùng, các mục tiêu đề cập đến các mốc quan trọng cơ bản, được đặt ra để đạt được trong một khoảng thời gian cụ thể, với các nguồn lực sẵn có.
– Cơ cấu quản lý và mối quan hệ quyền lực nội bộ : Cơ cấu quản lý ngụ ý hệ thống phân cấp tổ chức, cách thức phân quyền các nhiệm vụ và mối liên hệ giữa chúng, phạm vi quản lý, mối quan hệ giữa các lĩnh vực chức năng khác nhau, thành phần ban giám đốc, mô hình cổ phần, v.v. Mặt khác, mối quan hệ quyền lực nội bộ mô tả mối quan hệ và tình thân ái giữa CEO và hội đồng quản trị. Hơn nữa, mức độ hỗ trợ và đóng góp nhận được từ các nhân viên và các thành viên khác của tổ chức sẽ củng cố quyền ra quyết định của tổ chức và việc thực hiện trong toàn tổ chức.
– Nguồn nhân lực : Nguồn nhân lực là tài sản quan trọng nhất của tổ chức, vì chúng đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành hoặc phá vỡ tổ chức. Các kỹ năng, năng lực, thái độ, sự cống hiến, tinh thần và sự cam kết, quyết định đến điểm mạnh hay điểm yếu của công ty.
– Tài sản hữu hình và vô hình : Tài sản hữu hình đề cập đến các tài sản vật chất thuộc sở hữu của công ty như đất đai, tòa nhà, máy móc, cổ phiếu, v.v.
1.2. Môi trường kinh doanh bên ngoài:
Môi trường kinh doanh bên ngoài tiếng anh là “outside business environment“.
Môi trường bên ngoài là các yếu tố bên ngoài doanh nghiệp có thể ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp bằng cách ảnh hưởng đến các hoạt động và sự lựa chọn của doanh nghiệp và xác định các cơ hội và rủi ro của doanh nghiệp.
Từ khái niệm trên, có thể thấy rằng môi trường bên ngoài của doanh nghiệp được xác định bởi một tập hợp các lực lượng, yếu tố và điều kiện ràng buộc có tác động qua lại lẫn nhau. Những tác nhân bên ngoài này bao gồm tất cả những nhóm đối tượng liên quan, những xu thế kinh tế, những sự kiện không thể thấy trước hay những cuộc khủng hoảng, những chính sách điều tiết và luật pháp, … có tác động trực tiếp hay gián tiếp đến doanh nghiệp.
Các yếu tố thuộc môi trường bên ngoài được chia thành hai loại: Môi trường vi mô và môi trường vĩ mô.
– Môi trường vi mô: Còn được gọi là môi trường nhiệm vụ, những yếu tố này ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của công ty, vì nó bao hàm môi trường xung quanh công ty. Các yếu tố có thể kiểm soát được phần nào về bản chất.
– Môi trường vĩ mô: Hay được gọi là môi trường chung, môi trường vĩ mô ảnh hưởng đến toàn bộ ngành chứ không phải riêng doanh nghiệp. Đó là lý do tại sao những yếu tố này hoàn toàn không thể kiểm soát được trong tự nhiên. Doanh nghiệp cần phải tự thích ứng theo những thay đổi của môi trường vĩ mô để tồn tại và phát triển.
Việc phân tích môi trường kinh doanh bên ngoài có ý nghĩa:
Môi trường bên ngoài là nơi cung cấp các điều kiện để mọi tổ chức tồn tại và phát triển. Các doanh nghiệp có thể được so sánh như những thực thể sinh thái có mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau với các thực thể khác trong môi trường sống của chúng. Giống như bất kì một hệ sinh thái nào, môi trường của một tổ chức hay một doanh nghiệp cũng chứa đựng trong nó những cơ hội và đồng thời cả những mối đe doạ.
Vì vậy, sự vận hành và biến đổi của môi trường có ảnh hưởng rất lớn đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Ví dụ các cuốn bách khoa toàn thư có lịch sử lâu đời đang dần bị đe dọa thay thế bởi các trang web như Wikipedia.
Do đó, nhiệm vụ sống còn của bất kỳ doanh nghiệp nào là phải thường xuyên phân tích môi trường bên ngoài để nhận dạng và dự báo (nếu có thể) các ảnh hưởng từ sự vận động liên tục của môi trường bên ngoài, từ đó xác định được các thời cơ và thách thức đến sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Giáo sư M. Porter đã nhận định: “Bản chất chính yếu của việc hình thành chiến lược kinh doanh là gắn kết doanh nghiệp với môi trường của nó”.
2. Phân biệt giữa môi trường kinh doanh bên trong và bên ngoài:
Sự khác biệt giữa môi trường bên trong và bên ngoài có thể được rút ra rõ ràng dựa trên các cơ sở sau:
– Môi trường nội bộ bao gồm tất cả các yếu tố, sự kiện, điều kiện, v.v. tồn tại bên trong công ty và có khả năng ảnh hưởng đến các quyết định và chức năng chiến lược của công ty, cũng như chúng có thể bị ảnh hưởng bởi các quyết định của công ty. Môi trường bên ngoài là một phần của môi trường kinh doanh bao gồm tất cả những yếu tố không tồn tại trong công ty nhưng có thể ảnh hưởng đến hoạt động, quyết định, sự tồn tại, tăng trưởng và lợi nhuận của công ty.
– Các yếu tố môi trường bên trong có thể kiểm soát được về bản chất, nghĩa là công ty có quyền tối cao đối với các yếu tố này. Ngược lại, các yếu tố môi trường bên ngoài phần lớn không thể kiểm soát được về bản chất.
– Các yếu tố môi trường bên trong tác động đến sức mạnh hoặc gây ra điểm yếu cho công ty. Ngược lại, các yếu tố môi trường bên ngoài tạo cơ hội hoặc đe dọa.
– Những thay đổi của các yếu tố môi trường bên trong chỉ ảnh hưởng đến công ty, vì các yếu tố đó thuộc về công ty cụ thể. Ngược lại, những thay đổi của các yếu tố môi trường bên ngoài có tác động đến toàn bộ ngành và do đó tất cả các công ty hoạt động trong ngành đều bị ảnh hưởng bởi nó.
– Môi trường nội bộ bao gồm những yếu tố có khả năng ảnh hưởng đến các quyết định, hoạt động và chiến lược của công ty. Mặt khác, môi trường bên ngoài bao gồm những yếu tố có thể ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực đến sự tồn tại, tăng trưởng, danh tiếng và sự mở rộng của công ty.
Tóm lại, môi trường bên trong là môi trường tiếp xúc trực tiếp với tổ chức kinh doanh và có thể ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động hàng ngày của doanh nghiệp. Ngược lại, môi trường bên ngoài của doanh nghiệp dùng để chỉ các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động của tổ chức, việc ra quyết định và chiến lược của tất cả các doanh nghiệp. Như vậy, tóm lại, điểm khác biệt cơ bản giữa môi trường bên trong và bên ngoài là môi trường bên trong mang tính đặc thù và có tác động trực tiếp đến doanh nghiệp, trong khi môi trường bên ngoài có tác động đến tất cả các nhóm doanh nghiệp chứ không chỉ một doanh nghiệp cụ thể.
