Tâm lý chu kỳ thị trường là gì? Tâm lý của các chu kỳ thị trường?

1. Tâm lý thị trường là gì?

Trước khi đi tìm hiểu về tâm lý chu kỳ thị trường ta cần biết thế nào là tâm lý thị trường

Tâm lý thị trường là khái niệm chỉ các chuyển động của thị trường phản ánh (hoặc bị ảnh hưởng bởi) trạng thái cảm xúc của những người tham gia. Đây là một trong những chủ đề chính của kinh tế học hành vi – một lĩnh vực liên ngành điều tra các yếu tố khác nhau trước các quyết định kinh tế.

Nhiều người tin rằng cảm xúc là động lực chính thúc đẩy sự thay đổi của thị trường tài chính. Và tâm lý nhà đầu tư dao động tổng thể là thứ tạo ra chu kỳ thị trường tâm lý.

Nói tóm lại, Tâm lý thị trường là cảm giác tổng thể mà các nhà đầu tư và nhà giao dịch có liên quan đến hành động giá của một tài sản. Khi tâm lý thị trường tích cực và giá tăng liên tục, thì có một xu hướng tăng giá (thường được gọi là thị trường tăng giá). Ngược lại được gọi là xu hướng giảm giá, khi có sự sụt giảm giá liên tục.

Vì vậy, tâm lý thị trường được tạo thành từ quan điểm và cảm xúc cá nhân của tất cả các nhà giao dịch và nhà đầu tư trong thị trường tài chính. Hay nói cách khác, nó là số trung bình của cảm giác của những người tham gia thị trường.

2. Tâm lý chu kỳ thị trường:

Thị trường thường bắt đầu tăng sau khi trải qua quá trình suy giảm và chán nản. Lúc này, người ta bắt đầu nói đến việc đầu tư dài hạn, những tâm lý sợ hãi và hoảng loạn không còn mà thay vào đó là sự bình thản và hy vọng vào những biến đổi của thị trường theo chiều hướng tích cực. Ngược lại khi thị trường rơi vào trạng tình trạng suy thoái, khủng hoảng, mang những ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh trên thị trường.

Người bán thì muốn bán được nhiều hàng hóa, cung ứng nhiều dịch vụ thu lại được doanh thu cao; người mua muốn mua được hàng hóa thỏa mãn nhu cầu của mình nhưng giá thành phải hợp lý. Khi một trong các bên thỏa mãn tâm lý bán hàng và mua hàng của mình thì cảm xúc cũng thay đổi theo chiều hướng tích cực giúp hoạt động giữa các bên trên thị trường diễn ra hiệu quả.

Nhìn chung chu kỳ tâm lý thị trường phản ánh tâm lý, cảm xúc của các nhà đầu tư và nhà giao dịch hàng hóa đối với “giá” của tài sản trên thị trường mà họ đang đầu tư hoặc quan tâm, chuẩn bị đầu tư hình thành một vòng lặp, mỗi một khung bậc cảm xúc thể hiện một sự tương ứng với mức độ, góc độ tích cực, tiêu cực của thị trường. Những tâm lý, cảm xúc này sẽ diễn ra theo “vòng quay” theo các mức độ khác nhau theo xu hướng tăng và xu hướng giảm.

3. Các chu kỳ cảm xúc trên thị trường:

Hoài nghi:

Ở giai đoạn đầu tiên này, tâm lý nhà đầu tư không thật sự tin tưởng, nghi ngờ về dấu hiệu tăng trưởng lại của thị trường sau một khoảng thời gian dài chứng kiến quá trình thị trường đi xuống. Thị trường có sự tăng trưởng nhẹ nhưng phần đông nghĩ đây là sự tăng trưởng giả và không tin thị trường của thể tăng trở lại.

Ví dụ điển hình sau khi thị trường đạt đỉnh 19400$ vào năm 2017, thì trong hai năm 2018 và 2019 chứng kiến Bitcoin tăng trưởng lại mức 8000$, 9000$ nhưng sau đó lại bị kéo lại.

Hy vọng:

Sau khi có sự khôi phục và tăng trưởng nhẹ, nhà đầu tư bắt đầu có hy vọng, mong chờ, ấp ủ niềm tin về thị trường sẽ tăng trưởng trở lại nhưng niềm tin này chưa chắc chắn.

Trong giai đoạn này, giá thị trường bắt đầu có những đợt tăng trưởng mạnh hơn, cũng như các đợt điều chỉnh giá nhưng cuối cùng thị trường vẫn tiếp tục tăng trưởng.

Lạc quan:

Sau khi điều chỉnh lại, thị trường vẫn tiếp tục tăng trưởng trong thời gian dài hơn. Mọi người bắt đầu lạc quan với những suy nghĩ tích cực về kỳ tăng trưởng tiếp theo nhưng vẫn còn lo sợ ít nhiều về giá sẽ bị điều chỉnh lại.

Ví dụ điển hình là năm 2020 khi Bitcoin đạt 20,000$ và vượt qua đỉnh cũ của năm 2017, nhiều tổ chức đầu tư bắt đầu đổ tiền vào thị trường.

Niềm tin:

Giá tiếp tục tăng trưởng sau khi phá đỉnh cũ. Hoài nghi về sự sụt giảm biến mất. Nhà đầu tư tin rằng chắc chắc thị trường đang trên đà tăng trưởng. Những người đã ở trong thị trường sẽ tập trung đầu tư nhiều tiền hơn vào trong thị trường.

Phấn khích:

Khi giá tiếp tục tăng cao, nhà đầu tư đã có lời rất nhiều từ khoản đầu tư trước đó của mình. Nhà đầu tư trở nên phấn khích, kích thích mong muốn đầu tư, không chỉ đầu tư một mình mà còn giới thiệu với người thân, họ hàng, bạn bè và các mối quan hệ kinh doanh,…

Hưng phấn:

Nhà đầu tư mới ồ ạt lao vào thị trường mua dẫn đến giá lên quá cao. Chúng ta trở thành “thiên tài” vì tự tin tất cả các khoản đầu tư đều sinh lời. Giai đoạn này là đỉnh của đợt tăng trưởng.

Việc dự đoán đỉnh của kỳ tăng trưởng sẽ rất quan trọng trong việc tối ưu hóa lợi nhuận. Một số nguồn dữ liệu phân tích on-chain rất hữu ích cho việc dự đoán đỉnh trong thị trường tiền kỹ thuật số được tổng hợp trong nhiều bài phân tích biến động thị trường.

Kiêu căng:

Thị trường bất đầu điều chỉnh đi xuống nhưng nhà đầu tư vẫn kiêu căng tin rằng thị trường sẽ tăng mạnh trở lại sau khi điều chỉnh. Do đó, nhà đầu tư tiếp tục mua thêm.

Lo ngại:

Giá tiếp tục đi xuống và không tăng lại sau điều chỉnh như kỳ vọng ban đầu của nhà đầu tư. Lúc này, nhiều tài khoản margin bị thanh lý do giá xuống sâu hơn dự kiến. Giá tiếp tục đi xuống mặc dù thị trường có nhiều tin tốt.

Phủ nhận:

Ở giai đoạn này, các nhà đầu tư vẫn phủ nhận sự đi xuống của thị trường vì họ tin rằng họ đã đầu tư và những dự án tiềm năng thì không có cớ gì giá lại đi xuống nữa cả.

Hoảng loạn:

Giá vẫn tiếp tục đi xuống sâu và những người vẫn giữ danh mục đầu tư từ lúc giá cao sẽ bắt đầu hoảng loạn và bán cắt lỗ khoản đầu tư của mình.

Đầu hàng:

Những nhà đầu tư còn còn giữ lại sau thời kì hoảng loạn vẫn thấy giá đi xuống sẽ bán toàn bộ số đầu tư mình có và không muốn giữ thể giữ thêm nữa.

Phẫn nộ:

Những người tiếp tục giữ sẽ đi vào trạng thái phẫn nộ, tức giận cao độ. Họ tức giận và liên tục khi thấy thi trường đầu tư của mình sụt giảm liên tục do các yếu tố chủ quan, khách quan khác nhau; họ thường đặt ra các câu hỏi như: Tại sao vẫn còn người bán để giá xuống thấp? Tin tức tốt nhưng giá vẫn xuống? Tại sao chính phủ không ngăn chặn việc thao túng thị trường?

Một ví dụ điển hình là vào tháng 3 năm 2018 sau khi giá Bitcoin xuống thấp với giá là 3,200$ sau khi đạt đỉnh 19,400$ vào cuối năm 2017, chúng ta dễ dàng nhìn thấy những bình luận giận giữ trên các bài post, video về tiền kỹ thuật số. Những bình luận này thường chỉ trích thị trường khi đi xuống quá sâu và không có sự khôi phục.

Chán nản:

Khi thị trường đã xuống đáy và tiếp tục đi ngang liên tục sẽ khiến những nhà đầu tư còn trụ lại trên thị trường rơi vào tình trạng buồn dầu, chán nản và từ bỏ hy vọng về sự tăng trưởng trở lại của thị trường.

Chán nản cũng cũng là giai đoạn cuối cùng của một chu kỳ của thị trường, sau sẽ bắt đầu một chu kỳ mới bằng trở lại giai đoạn hoài nghi.

4. Cảm xúc thay đổi như thế nào trong chu kỳ thị trường:

Xu hướng tăng

Cảm xúc trong chu kỳ thị trường sẽ tăng theo hướng tích cực khi thị trường được mở rộng, giá trị của hàng hóa tăng cao; từ đó tạo ra bầu không khí lạc quan, các mối quan hệ trong hoạt động kinh doanh cũng trở lên tốt đẹp. Thông thường, chính những cảm xúc tích cực này dẫn đến các giao dịch mua gia tăng và đạt được nhiều thành quả.

Hiệu ứng theo chu kỳ hoặc hồi tố khá phổ biến trong chu kỳ thị trường. Ví dụ, tâm lý thị trường tích cực hơn khi giá tăng, sau đó khi giá tăng, tâm lý sẽ trở nên càng tích cực hơn và thúc đẩy thị trường cao hơn.

Đôi khi, một cảm giác về sự tham lam và niềm tin chiếm lĩnh thị trường đến mức gây ra một bong bóng tài chính. Khi đó, nhiều nhà đầu tư trở nên phi lý trí, không còn nhìn thấy giá trị thực và chỉ mua một tài sản vì họ tin rằng thị trường sẽ tiếp tục tăng. Họ trở nên tham lam và vượt qua đà thị trường, hy vọng kiếm được lợi nhuận. Khi giá tăng quá mức, đỉnh cục bộ được tạo ra. Nhìn chung, đây được coi là điểm rủi ro tài chính tối đa.

Trong một số trường hợp, thị trường sẽ đi ngang trong một thời gian khi các tài sản đang dần được bán. Đây còn được gọi là giai đoạn phân phối. Tuy nhiên, một số chu kỳ không có giai đoạn phân phối rõ ràng và xu hướng giảm bắt đầu ngay sau khi đạt đến đỉnh.

Xu hướng giảm

Khi thị trường đang trong trạng thái tích cực hàng hóa được lưu thông ổn định, giá cả tài sản trên thị trường tăng cao thì tâm trạng phấn khích có thể nhanh chóng biến thành sự hài lòng thầm lặng. Khi thị trường bắt đầu rẽ sang hướng khác, giá tài sản giảm mạnh do một vài lý do, tâm lý thị trường nhanh chóng chuyển sang mặt tiêu cực, và tràn ngập cảm giác lo lắng, chối bỏ và hoảng loạn.

Trong bối cảnh này, chúng tôi có thể mô tả cảm giác lo lắng là khi các nhà đầu tư bắt đầu đặt câu hỏi tại sao giá giảm và điều này sớm dẫn đến giai đoạn phủ nhận, được đánh dấu bởi một cảm giác không chấp nhận. Nhiều nhà đầu tư khăng khăng giữ vị thế thua lỗ của mình, vì “quá muộn để bán” hoặc vì họ muốn tin rằng “thị trường sẽ quay trở lại sớm”.

Nhưng khi giá giảm hơn nữa, làn sóng bán mạnh hơn. Tại thời điểm này, nỗi sợ hãi và hoảng loạn thường dẫn đến cái được gọi là sự từ bỏ thị trường (khi những nhà đầu tư từ bỏ và bán tài sản của họ ở mức gần với đáy cục bộ).

Cuối cùng, xu hướng giảm dừng lại khi biến động giảm và thị trường ổn định. Thông thường, thị trường trải qua các chuyển động đi ngang trước khi cảm giác hy vọng và lạc quan bắt đầu xuất hiện trở lại. Thời kỳ đi ngang như vậy còn được gọi là giai đoạn tích lũy.