Phép thử Turing là gì? Liệu máy móc có thể suy nghĩ không?

1. Phép thử Turing là gì?

Khái niệm phép thử Turing:

Phép thử Turing được hiểu cơ bản chính là một bài kiểm tra khả năng trí tuệ của máy tính.

Phép thử Turing cụ thể như sau: một người chơi thực hiện một cuộc thảo luận bằng ngôn ngữ tự nhiên với một con người và một máy tính, cả hai đều cố gắng chứng tỏ mình là con người. Ba bên tham gia phép thử được cách ly với nhau. Nếu người chơi không thể nhận ra máy tính không phải là con người, máy tính đó vượt qua phép thử. Vì bài kiểm tra có mục đích là thử khả năng trí tuệ của máy tính mà không phải là khả năng nghe âm thanh, cuộc thảo luận hạn chế trong một kênh văn bản như một bàn phím và màn hình.

Phép thử Turing về bản chất chính là một phương pháp đơn giản để nhằm mục đích có thể xác định xem một cỗ máy có thể chứng minh trí thông minh của nó giống với não người hay không. Nếu một cỗ máy có thể tham gia vào một cuộc hội thoại với con người mà không bị phát hiện là một cỗ máy, thì cỗ máy đó đã thể hiện được trí tuệ của con người.

Phép thử Turing đã được đề xuất trong một bài báo xuất bản năm 1950 bởi nhà toán học và nhà tiên phong về tin học, Alan Turing. Phép thử Turing cũng đã trở thành động lực cơ bản trong lí thuyết và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI).

Trí tuệ nhân tạo ở đây được hiểu cơ bản chính là một thuật ngữ đề cập đến việc hệ thống máy tính được lập trình để nhằm mục đích có thể mô phỏng nhận thức và khả năng ra quyết định của con người. Mạng thần kinh nhân tạo (Neural Networks) một ví dụ về trí tuệ nhân tạo. Mô hình này mô phỏng cách các tế bào thần kinh (nơ -ron) làm việc trong não người.

Phép thử Turing được tạo ra không phải là để nhằm mục đích có thể tìm mọi cách đánh lừa nhân vật người thẩm vấn, mà thực chất phép thử Turing đóng vai trò như một thước đo để nhằm mục đích có thể xem máy tính có thể bắt chước cách hành xử của con người giống đến mức nào.

Trong cách hiểu tiêu chuẩn, chủ thể là người chơi A là máy tính và người chơi B là người thật (có thể nam hoặc nữ). Vai trò của người thẩm vấn không thực sự là xác định ai là nam và ai là nữ, mà là để xem đâu là máy tính và đâu là con người. Vấn đề căn cốt nhất đối với cách hiểu tiêu chuẩn nằm ở chỗ người thẩm vấn không thể phân biệt được đâu là người thật và đâu là máy móc. Mặc dù còn có nhiều yếu tố khác tác động, nhưng cách hiểu tiêu chuẩn giải thích rằng đây là một giới hạn có thể hiểu (và thông cảm) được.

Nói chung lại, từ những phân tích cụ thể được nêu trên, chúng ta có thể khẳng định rằng mặc dù phép thử Turing có những hạn chế nhất định của nó, nhưng đây vẫn là một trong những phép thử hay nhất mà con người đã từng sáng tạo ra để có thể thực hiện kiểm tra mức độ thông minh của những chiếc máy tính.

Phép thử Turing trong tiếng Anh là gì?

Phép thử Turing trong tiếng Anh là Turing Test.

2. Phép thử Turing hoạt động như thế nào?

Ngày nay, trên thực tế, những tiến bộ nhanh chóng trong tin học có thể nhìn thấy ở rất nhiều các khía cạnh trong cuộc sống của chúng ta. Chúng ta trong giai đoạn hiện nay đã có các chương trình dịch một ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác trong chớp mắt cụ thể có thể kể đến robot dọn nhà chỉ trong vài phút, robot tài chính tạo ra danh mục hưu trí cá nhân, và các thiết bị đeo trên người giúp theo dõi sức khỏe và thể lực của chúng ta.

Tất cả những thứ này đã trở nên tương đối thực tế. Đi đầu trong công nghệ đột phá hiện nay là những chủ thể là những người tiên phong trong việc phát triển trí tuệ nhân tạo.

Vậy, máy tính có thể suy nghĩ không?

Câu hỏi liệu loài người có thể chế tạo ra một loại máy móc biết suy nghĩ hay không lần đầu tiên xuất hiện không phải trong lĩnh vực khoa học – kĩ thuật, mà là trong triết học. Nhà triết học Rene Descartes chính là người đầu tiên đưa câu hỏi này ra thảo luận một cách không mang tính ‘khoa học’ cho lắm. Ông đề cập tới khả năng tạo ra một cỗ máy ‘automata’ có thể phản hồi lại những tương tác của con người. Cũng chính bởi vì nguyên nhân đó mà hiện nay thuật ngữ ‘automata’ ở đây có thể hiểu là một cỗ máy tự vận hành. Nhà triết học Rene Descartes còn đưa ra nhận định rằng những cỗ máy như vậy sẽ không bao giờ có thể giao tiếp ngược lại với con người và không thể sở hữu bất kỳ ‘trí thông minh’ đáng kể nào. Như vậy, rõ ràng rằng ta nhận thấy nhà triết học Rene Descartes đã không dự đoán được rằng những cỗ máy trong tương lai hoàn toàn có tiềm năng cải thiện hoạt động của mình theo hướng tự chủ và thông minh hơn. Còn Turing thì khác.

Alan Turing đã chạm vào trí tuệ nhân tạo trước mọi người. Chủ thể là nhà toán học người Anh đã phát triển một số khái niệm cơ bản về khoa học máy tính trong lúc tìm kiếm một phương pháp hiệu quả hơn để giải các thông điệp của Đức được mã hóa trong Thế chiến II. Sau chiến tranh, ông bắt đầu nghĩ đến trí tuệ nhân tạo.

Trong bài viết năm 1950, Turing bắt đầu bằng cách đặt câu hỏi liệu rằng máy móc có thể suy nghĩ hay không. Sau đó, ông đề xuất một bài kiểm tra nhằm mục đích để giúp con người trả lời câu hỏi.

Thử nghiệm được tiến hành trong phòng thẩm vấn do một giám khảo điều hành. Các đối tượng của bài kiểm bao gồm một người và một chương trình máy tính, và cả hai được che đi. Giám khảo có cuộc trò chuyện với cả hai bên và cố gắng xác định đâu là máy và đâu là người, dựa trên chất lượng cuộc trò chuyện của họ.

Turing cũng đã đưa ra kết luận rằng nếu giám khảo không thể nêu ra sự khác biệt, máy tính đã thành công trong việc chứng minh trí thông minh của con người. Đó là, máy móc sẽ có thể suy nghĩ.

3. Phép thử Turing ngày nay:

Phép thử Turing thực chất khi ra đời cũng có những kẻ gièm pha, nhưng phép thử Turing vẫn là thước đo thành công của các dự án trí tuệ nhân tạo.

Phiên bản cập nhật của phép thử Turing có nhiều hơn một giám khảo, họ thẩm vấn và trò chuyện với cả hai đối tượng. Dự án được coi là thành công nếu trên 30% giám khảo, sau 5 phút trò chuyện, kết luận rằng máy tính là một con người.

Giải thưởng Loebner là một cuộc thi Turing Test được phát động vào năm 1991 bởi Hugh Loebner, một nhà phát minh và nhà hoạt động người Mỹ. Loebner đã tạo ra các qui tắc bổ sung, yêu cầu con người và chương trình máy tính phải có cuộc trò chuyện dài 25 với mỗi 4 giám khảo.

Chủ thể là người chiến thắng là chương trình máy tính được nhiều phiếu bầu nhất và thứ hạng cao nhất từ ban giám khảo.

Trò chuyện với Eugene:

Alan Turing dự đoán rằng một cỗ máy sẽ vượt qua phép thử Turing vào những năm 2000. Thực tế chứng minh rằng Alan Turing đã đoán đúng.

Vào năm 2014, Kevin Warwick thuộc đại học Reading đã tổ chức một cuộc thi Turing Test để kỉ niệm 60 năm ngày mất của Alan Turing. Một chatbot trên máy tính có tên là Eugene Goostman, có tính cách của một cậu bé 13 tuổi, đã vượt qua phép thử Turing trong sự kiện đó. Kevin Warwick có được số phiếu là 33% các giám khảo tin rằng cậu là con người.

Việc bỏ phiếu này, không có gì ngạc nhiên khi đã gây ra tranh cãi. Không phải ai cũng chấp nhận thành tích của Eugene Goostman.

Những người chỉ trích phép thử Turing:

Nhiều người đã chỉ trích phép thử Turing cho rằng, một chiếc máy tính có thể được tạo ra có khả năng suy nghĩ, nhưng không có suy nghĩ của riêng nó. Các chủ thể này đều tin rằng, sự phức tạp của quá trình suy nghĩ của con người không thể được mã hóa.

Bất kể sự khác biệt về quan điểm, phép thử Turing ra đời thực chất cũng đã mở ra nhiều cánh cửa cho sự đổi mới hơn trong lĩnh vực công nghệ.