Trong tiến trình phát triển kinh tế thế giới không thể thiếu sự cạnh tranh của các đối thủ trong cùng một lĩnh vực. Hiện nay, cũng có rất nhiều các công ty đã xây dựng được cho mình một đế chế riêng và được gọi là những nhà độc quyền. Vậy nhà độc quyền phân biệt đối xử là gì? Biểu diễn bằng đồ thị nhà độc quyền?
Mục lục bài viết
1. Nhà độc quyền phân biệt đối xử là gì?
Khái niệm nhà độc quyền phân biệt đối xử:
Chủ thể là nhà độc quyền phân biệt đối xử được hiểu cơ bản chính là nhà độc quyền có khả năng tăng lợi nhuận bằng cách chia đôi thị trường và định giá có tính chất phân biệt đối xử. Nếu không tính đến yêu cầu hai thị trường phải khác nhau ở mức độ nào đó, do đó người mua ở một thị trường không thể bán lại hàng hóa cho những người phải trả giá cao hơn trên thị trường kia, sự phân biệt giá cả chỉ có ý nghĩa khi hệ số co giãn giá của nhu cầu trên hai thị trường khác nhau.
Ví dụ cụ thể như là một nhà bán lẻ có thể đặt giá khác nhau cho các sản phẩm dựa trên nhân khẩu học và vị trí của cơ sở khách hàng.
Nhà độc quyền phân biệt đối xử trong tiếng Anh là gì? Nhà độc quyền phân biệt đối xử trong tiếng Anh là Discriminating monopolist. Lý do xuất hiện độc quyền phân biệt đối xử:
Độc quyền phân biệt đối xử có thể hoạt động theo nhiều cách khác nhau. Một chủ thể là nhà bán lẻ, ví dụ cụ thể , có thể đặt giá khác nhau cho các sản phẩm mà nó bán dựa trên nhân khẩu học và vị trí của cơ sở khách hàng.
Ví dụ cụ thể một cửa hàng hoạt động trong một khu vực giàu có có thể tính phí cao hơn so với việc bán sản phẩm ở khu vực thu nhập thấp hơn. Các chênh lệch về giá cũng có thể được tìm thấy ở cấp thành phố, tiểu bang hoặc khu vực. Chi phí của một lát bánh pizza tại một địa điểm đô thị lớn có thể được đặt để phù hợp với mức thu nhập dự kiến trong thành phố đó.
Giá của một số công ty dịch vụ có thể thay đổi dựa trên các sự kiện bên ngoài như ngày lễ, địa điểm tổ chức các buổi hòa nhạc hoặc đăng cai các sự kiện thể thao lớn. Ví dụ cụ thể như dịch vụ xe hơi và khách sạn có thể tăng cao vào những ngày hội nghị được tổ chức tại thị trấn vì nhu cầu tăng lên do lượng khách đến nhiều hơn.
Giá nhà ở và giá cho thuê cũng có thể bị ảnh hưởng bởi độc quyền phân biệt đối xử. Các căn hộ có cùng diện tích và các tiện nghi tương đương có thể có mức giá khác nhau đáng kể dựa trên vị trí của chúng. Chủ sở hữu đối với bất động sản, các chủ thể là những người có danh mục đầu tư của một số tài sản, có thể đặt giá thuê cao hơn cho các căn hộ gần khu vực trung tâm thành phố hơn hoặc gần các công ty trả lương cao cho nhân viên của họ. Kỳ vọng là chủ thể là người thuê nhà có thu nhập cao hơn sẽ sẵn sàng trả phí cho thuê lớn hơn cho những địa điểm này so với các địa điểm ít mong muốn.
2. Tìm hiểu về độc quyền:
Ta hiểu về độc quyền như sau:
Độc quyền được hiểu cơ bản chính là hiện tượng được xuất hiện trên thị trường khi một công ty hoặc một nhóm các công ty liên kết với nhau nhằm mục đích để có thể chiếm vị trí duy nhất trong một lĩnh vực nhất định như cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra thị trường, việc độc quyền của sản phẩm cho phép các chủ thể có thể kiểm soát toàn bộ lượng sản phẩm bán ra thị trường, giá bán và khoản lợi nhuận thu được từ sản phẩm, dịch vụ đó.
Việc giữ được thế độc quyền đối với các chủ thể trong cung ứng dịch vụ, sản phẩm đã giúp nhiều công ty chiếm được ưu thế lớn trên thị trường, đặc biệt là những ngành nghề, sản phẩm thiết yếu. Bên cạnh đó thì việc giữ được thế độc quyền còn giúp cho các công ty hạn chế được tối đa sự cạnh tranh đến từ các đối thủ khác trên thị trường.
Về bản chất thì độc quyền được xác định chính là hậu quả tất yếu sẽ xảy đến trong quá trình cạnh tranh không được định hướng và độc quyền sẽ chịu sự điều chỉnh của bất cứ yếu tố nào cụ thể. Xuất phát điểm từ việc tôn trọng sự cạnh tranh lành mạnh, nhiều thành phần bắt đầu chuyển dịch sang quá trình cạnh tranh không lành mạnh, điều này dần dần đòi hỏi những công ty khác cần phải tạo ra sự độc quyền cho chính minh trong thị trường cung ứng sản phẩm, dịch vụ.
3. Các ưu điểm của độc quyền:
Mặc dù đây được xem là một trong những bước tất yếu của quá trình phát triển thị trường, tuy nhiên về bản chất thì độc quyền cũng đã đem lại những ưu điểm và hạn chế nhất định, cụ thể về những ưu điểm của độc quyền cụ thể như:
– Các công ty chiếm vị thế độc quyền trên thực tế sẽ có thể được hưởng phần lợi ích lớn từ việc quy mô kinh tế, hiểu cơ bản chính là mở rộng về quy mô kinh tế, dẫn đến việc chi phí sẽ thấp hơn so với mặt bằng chung, điều này sẽ có thể giúp cho cộng đồng người tiêu dùng có thể sử dụng các mặt hàng có tính độc quyền với mức giá rẻ hơn.
– Các công ty độc quyền sẽ tận dụng tôi đa để thu được lợi nhuận từ việc kinh doanh độc quyền này sau đó đầu tư vào quá trình nghiên cứu, phát triển và đồng thời còn có thể tiến hành tích lũy khoản tài chính lớn để nhằm mục đích có thể sử dụng vào những thời điểm khó khăn.
– Hiểu một cách đơn giản thì các công ty sẽ dễ dàng đạt được và giữ vững được sự độc quyền của họ khi đã làm tốt hơn các đối thủ của họ trong cùng một ngành nghề đó. Việc này cũng đồng nghĩa với việc danh tiếng của họ cũng sẽ lớn mạnh và có sức lan tỏa rộng lớn hơn rất nhiều so với các công ty khác trong cùng một lĩnh vực.
4. Một số hạn chế của độc quyền:
– Độc quyền được xác định là sự khuyết tật của nền kinh tế thị trường, bởi vì các nước nằm trong nhóm phát triển sẽ sử dụng nhiều biện pháp khác nhau để nhằm mục đích có thể kiểm soát tính độc quyền trong lĩnh vực mình đang thống trị, vô hình chung làm hạn chế sự lớn mạnh, đa dạng trong lĩnh vực đó.
– Giá độc quyền thường được xác định là cao hơn so với mức giá trung bình. Bởi vì các công ty khi đã có tính độc quyền trong mỗi sản phẩm, dịch vụ thì họ thường không lo ngại về vấn đề mất khách hàng vào tay đối thủ.
Vì vậy giá cả sản phẩm, dịch vụ của những công ty độc quyền thường cao hơn rất nhiều so với giá sàn của các sản phẩm trong lĩnh vực. Điều này đã khiến cho đại bộ phần đa số người dân khó tiếp cận đến được với những sản phẩm, dịch vụ độc quyền đó.
– Bởi vì các công ty duy trì tính độc quyền trên thi trường nên khiến cho những đối thủ cạnh tranh khác không thể gia nhập vào thị trường. Điều này đã tạo chỗ đứng tuyệt đối cho những công ty độc quyền, tuy nhiên lại khiến cho thị trường phân phối sản phẩm và phân khúc người dung không đạt được hiệu quả cao như mong đợi.
– Bên cạnh đó việc chiếm giữ thị trường quá lâu nên sẽ không tạo ra được động lực đổi mới cho những công ty độc quyền.
– Sự độc quyền đi kèm với giá phân phối sản phẩm quá cao đã làm hạn chế đối tượng là các chủ thể là những người tiêu dùng, đồng thời trong một thị trường độc quyền thì chính người tiêu dùng lại không có quá nhiều sự lựa chọn cho chính sản phẩm mà họ sẽ sử dụng, điều này về lâu dài sản tạo ra sự khó chịu cho chính các chủ thể là những người tiêu dùng.
5. Biểu diễn bằng đồ thị nhà độc quyền phân biệt đối xử:
Đường cầu D(A) mà chủ thể là nhà độc quyền phải đối mặt trên thị trường A ít có giãn hơn đường cầu D(B) trên thị trường B. Việc cộng theo phương nằm ngang các đường cầu D(A) và D(B) đã đem lại cho chúng ta đường cầu D và việc cộng theo phương nằm ngang các đường doanh thu cận biện MR(A) và MR(B) đem lại cho chúng ta đường doanh thu cận biên MR.
MC ở đây chính là đường chi phí cận biên của nhà độc quyền. Sản lượng tối đa hóa lợi nhuận của các chủ thể là nhà độc quyền được xác định bởi giao điểm của đường MR với đường MC (=C). Đường đứt quãng nối hai đồ thị tại mức mà MR của nhà độc quyền trên thị trường A bằng MR trên thị trường B và đường MR tổng hợp này bằng MC của tổng anh lượng.
Kết quả, sản lượng tối đa hóa lợi nhuận trên thị trường A là OA và trên thị trường B là OB. Tại các mức sản lượng này, các chủ thể là nhà độc quyền phân biệt đối xử định giá OP(A) trên thị trường A và giá OP(B) thấp hơn trên thị trường B.