Bên nhượng quyền là gì? Vai trò của hình thức nhượng quyền? Đăng ký nhượng quyền thương mại?
Trong kinh doanh thương mại có rất nhiều hình thức, mô hình kinh doanh khác nhau được đưa ra thực hiện mà chính những bên tham gia mới nắm bắt được bởi còn phụ thuộc vào mô hình kinh doanh đó. Để chắc chắn cho việc thực hiện kinh doanh nay thì các bên sẽ thực hiện hợp đồng thương mại khi muốn đầu tư hay nhượng quyền bao gồm bên nhượng quyền và bên nhận nhượng quyền; mỗi bên có có quyền và nghĩa vụ khác nhau trong công việc.
Mục lục bài viết
1. Bên nhượng quyền là gì?
Bên nhượng quyền là cá nhân hoặc công ty sở hữu nhãn hiệu và mô hình kinh doanh. Bên nhượng quyền cấp phép sử dụng nhãn hiệu và mô hình kinh doanh cho bên nhận quyền, thường để đổi lấy khoản thanh toán trả trước và các khoản thanh toán tiền bản quyền liên tục. Bên nhận quyền là cá nhân hoặc Công ty sở hữu và điều hành công việc kinh doanh bằng cách sử dụng hệ thống nhãn hiệu và mô hình kinh doanh được cấp phép từ bên nhượng quyền.
Bên nhượng quyền bán quyền mở cửa hàng và bán sản phẩm hoặc dịch vụ sử dụng thương hiệu, kiến thức chuyên môn và tài sản trí tuệ của mình.
Một công ty thường sẽ sử dụng nhượng quyền thương mại như một cách để mở rộng sự hiện diện toàn cầu của mình vì nó cho phép họ với tư cách là người nhượng quyền có thể hưởng lợi từ kiến thức địa phương về người nhận quyền của họ. Ở mức tối thiểu, bên nhượng quyền phải có kế hoạch chi tiêu cho việc phát triển kinh doanh, mở cửa hàng hàng đầu, chuẩn bị tài liệu pháp lý, kế hoạch tiếp thị và đóng gói cũng như tuyển dụng và đào tạo bên nhận quyền.
Nhượng quyền thương mại được quy định bởi luật tiểu bang và liên bang yêu cầu phải có Tài liệu tiết lộ về nhượng quyền thương mại (FDD) và các tài liệu quy định khác liên quan đến dịch vụ của luật sư. Nói chung, hợp đồng nhượng quyền thương mại thường sẽ không bảo vệ các bên nhận quyền nếu bên nhượng quyền của họ tuyên bố phá sản.
Bên nhượng quyền co nghĩa vụ và trách nhiệm hướng dẫn và hỗ trợ liên tục về các chiến lược kinh doanh chung như tuyển dụng và đào tạo nhân viên, thiết lập cửa hàng, quảng cáo sản phẩm hoặc dịch vụ của mình, tìm nguồn cung ứng…
Các công ty nhượng quyền thường nhận phí khởi nghiệp ban đầu và tỉ lệ lợi nhuận bên chi nhánh thu được. Công ty cũng có thể tính phí các dịch vụ khác. Các bên nhượng quyền doanh nghiệp nổi tiếng trên thế giới phải kể đến như Hertz (HTZ), Marriott International (MAR), McDonald (MCD) và Subway (sở hữu tư nhân).
Việc trở thành một bên nhượng quyền thường là một sự thay thế kinh doanh tốt, đặc biệt là đối với các công ty lớn, đã thành công, mặc dù họ có cả ưu điểm và nhược điểm.
Như vậy, khác với bên nhận nhượng quyền thì bên nhượng quyền sẽ là một cá nhân hoặc công ty sở hữu nhãn hiệu hay mô hình kinh doanh bao gồm các quyền và nghĩa vụ liên quan. Và mục đích của bên nhượng quyền muốn sử dụng hình thức nhượng quyền đó chính là muốn mở rộng mô hình kinh doanh cho các bên nhận nhượng quyền.
2. Vai trò của hình thức nhượng quyền:
Hiện nay có 4 loại hình nhượng quyền phổ biến đang được áp dụng trên thị trường thương mại bao gồm:
Thứ nhất, Nhượng quyền có tham gia quản lý ( trong tiếng anh được dịch là Management Franchise):
Trong nhượng quyền tham gia quản lý Management Franchise đã quy định bên nhượng quyền hỗ trợ cung cấp người quản lý và điều hành doanh nghiệp ngoài việc chuyển nhượng sở hữu thương hiệu và mô hình, công thức kinh doanh.
Thứ hai, Nhượng quyền mô hình kinh doanh toàn diện (trong tiếng anh được gọi là Full Business Format Franchise):
Full Business Format Franchise mang tính hoàn thiện hơn với yêu cầu từ hai bên. Bên nhượng quyền chia sẻ và chuyển nhượng ít nhất 4 loại sản phẩm cơ bản, bao gồm:
+ Hệ thống
+ Bí quyết quy trình sản xuất, công nghệ, kinh doanh.
+ Hệ thống thương hiệu.
+ Sản phẩm, dịch vụ.
Bên mua nhượng quyền có trách nhiệm thanh toán cho bên nhượng quyền hai khoản phí cơ bản: phí nhượng quyền ban đầu (up-front fee) và phí hoạt động (royalty fee), thường được tính theo doanh số bán định kỳ.
Thứ ba, Nhượng quyền có tham gia đầu tư vốn (trong tiếng anh được gọi là Equity Franchise):
Equity Franchise có nghĩa là bên nhượng quyền tham gia vốn đầu tư với tỉ lệ nhỏ dưới dạng liên doanh để trực tiếp tham gia kiểm soát hệ thống. Bên nhượng quyền có thể tham gia vào Hội đồng quản trị của công ty mặc dù số vốn tham gia đóng góp chỉ chiếm tỉ lệ nhỏ.
Thứ tư, Nhượng quyền mô hình kinh doanh không toàn diện (trong tiếng anh còn gọi là Non-Business Format Franchise):
Non-Business Format Franchise mang nguyên tắc quản lý thoải mái hơn, bao gồm các trường hợp phổ biến như sau:
+ Nhượng quyền phân phối sản phẩm, dịch vụ (Product Distribution Franchise)
+ Nhượng quyền công thức sản xuất sản phẩm và tiếp thị (Marketing Franchise)
+ Nhượng quyền thương hiệu (Brand Franchise/Trademark License)
+ Kinh doanh nhà hàng, quán cà phê nhượng quyền thương hiệu tại Việt Nam.
Bên nhượng quyền sẽ thực hiện nhượng quyền thương mại cho bên nhận nhượng quyền khi họ muốn mở rộng kinh doanh với chi phí thấp. Ngoài ra, Nhượng quyền kinh doanh cho phép doanh nghiệp chuyển nhượng kinh doanh cho doanh nghiệp khác đủ yêu cầu nên việc chuyển nhượng với nhiều doanh nghiệp sẽ giúp mở rộng thương hiệu.
Như vậy, trong mô hình kinh doanh đặc biệt trong sử dụng nhượng quyền đã áp dụng và phân loại nhượng quyền theo 04 loại chúng tôi trình bày ở nội dung trên và tương ứng mỗi loại sẽ có những đặc điểm riêng biệt mà chỉ cá nhân, công ty nhưng người thực hiện sẽ lựa theo mô hình của họ để áp dụng.
3. Đăng ký nhượng quyền thương mại:
Trước khi nhượng quyền thương mại, bên dự kiến nhượng quyền phải đăng ký với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.
Phân cấp thực hiện việc đăng ký thì do Bộ Công thương thực hiện đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại sau đây:
– Nhượng quyền thương mại từ nước ngoài vào Việt Nam, bao gồm cả hoạt động nhượng quyền thương mại từ Khu chế xuất, Khu phi thuế quan hoặc các khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật Việt Nam vào lãnh thổ Việt Nam;
– Sở Thương mại, Sở Thương mại Du lịch tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi thương nhân dự kiến nhượng quyền đăng ký kinh doanh thực hiện thông báo đối với hoạt động nhượng quyền thương mại trong nước trừ hoạt động chuyển giao qua ranh giới Khu chế xuất, Khu phi thuế quan hoặc các khu vực hải quan riêng theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Hồ sơ đăng ký
– Đơn đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại theo mẫu do Bộ Thương mại hướng dẫn.
– Bản giới thiệu về nhượng quyền thương mại theo mẫu do Bộ Thương mại quy định.
– Các văn bản xác nhận về:
+ Tư cách pháp lý của bên dự kiến nhượng quyền thương mại
+ Văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp tại Việt Nam hoặc tại nước ngoài trong trường hợp có chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp đã được cấp văn bằng bảo hộ.
Nếu các giấy tờ trên được thể hiện bằng tiếng nước ngoài thì phải được dịch ra tiếng Việt và được cơ quan công chứng ở trong nước hoặc cơ quan đại diện ngoại giao của Việt Nam ở nước ngoài chứng nhận và thực hiện việc hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định của pháp luật Việt Nam.
Thủ tục đăng ký
– Gửi hồ sơ đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại đến cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
– Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại vào Sổ đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại và thông báo bằng văn bản cho thương nhân về việc đăng ký đó.
– Trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ hoặc chưa hợp lệ, trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải có văn bản thông báo để Bên dự kiến nhượng quyền bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ.
– Các thời hạn nêu tại khoản này không kể thời gian Bên dự kiến nhượng quyền sửa đổi, bổ sung hồ sơ đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại.
– Sau khi hết thời hạn quy định tại khoản này mà cơ quan nhà nước có thẩm quyền từ chối việc đăng ký thì phải thông báo bằng văn bản cho Bên dự kiến nhượng quyền và nêu rõ lý do.
Chủ thể và hợp đồng nhượng quyền thương mại
Bên chủ thể tham gia thực hiện:
Đối với Bên nhượng quyền: thương nhân được phép cấp quyền thương mại khi đáp ứng đủ các điều kiện sau đây:
– Hệ thống kinh doanh dự định dùng để nhượng quyền đã được hoạt động ít nhất 01 năm. Trường hợp thương nhân Việt Nam là Bên nhận quyền sơ cấp từ Bên nhượng quyền nước ngoài, thương nhân Việt Nam đó phải kinh doanh theo phương thức nhượng quyền thương mại ít nhất 01 năm ở Việt Nam trước khi tiến hành cấp lại quyền thương mại.
– Đã đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại với cơ quan có thẩm quyền.
– Hàng hoá, dịch vụ kinh doanh thuộc đối tượng của quyền thương mại không vi phạm quy định của pháp luật.
Đối với Bên nhận quyền: thương nhân được phép nhận quyền thương mại khi có đăng ký kinh doanh ngành nghề phù hợp với đối tượng của quyền thương mại.
Hợp đồng nhượng quyền thương mại:
– Hình thức của hợp đồng: Hợp đồng nhượng quyền thương mại phải được lập thành văn bản hoặc bằng hình thức khác có giá trị pháp lý tương đương.
– Nội dung hợp đồng: trong trường hợp các bên lựa chọn áp dụng luật Việt Nam, hợp đồng nhượng quyền thương mại có thể có các nội dung chủ yếu sau đây:
+ Nội dung của quyền thương mại.
+ Quyền, nghĩa vụ của Bên nhượng quyền.
+ Quyền, nghĩa vụ của Bên nhận quyền.
+ Giá cả, phí nhượng quyền định kỳ và phương thức thanh toán.
+ Thời hạn hiệu lực của hợp đồng.
+ Gia hạn, chấm dứt hợp đồng và giải quyết tranh chấp.
Như vậy, bên nhượng quyền được quy định là cá nhân hoặc công ty trực tiếp sở hữu nhãn hiệu hoặc mô hình kinh doanh khi muốn phát triển, mở rộng mô hình sẽ thực hiện hình thức nhượng quyền theo loại hình do cá nhân, công ty đo tự chọn trong 04 lọa ình và quá trình thực hiện sẽ thông qua hợp đồng nhượng quyền theo hình thức và thu tục đăng ký có giá tri pháp lý nhất định.
