Nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất là gì? Một số nguyên tắc ưu tiên

Điều độ sản xuất là khâu tiếp tục ngay sau khi hoàn thành thiết kế hệ thống sản xuất và xây dựng kế hoạch sản xuất của doanh nghiệp. Đây là khâu tổ chức, chỉ đạo triển khai hệ thống tổ chức sản xuất đã được thiết kế, nhằm đạt được mục tiêu, kế hoạch đã đề ra. Điều độ sản xuất phụ thuộc rất lớn vào hoạt động thiết kế và hoạch định hệ thống sản xuất, đặc biệt là các khâu như dự báo nhu cầu, thiết kế sản phẩm và công nghệ, lựa chọn và thiết kế quá trình, hoạch định năng lực sản xuất, lựa chọn địa điểm định vị doanh nghiệp, bố trí mặt bằng sản xuất, đào tạo công nhân. Khi nhắc đến điều độ sản xuất, người ta thường chú ý và tập trung vào nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất, vì vậy, tác giả quyết định lấy nguyên tắc ưu tiên để giải thích, phân tích và bình luận trong bài viết dưới đây.

1. Nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất là gì?

1.1. Điều độ sản xuất là gì?

Thực chất điều độ sản xuất là toàn bộ các hoạt động xây dựng lịch trình sản xuất, điều phối và phân giao các công việc cho từng nơi làm việc, từng bộ phận, từng người, nhóm người, từng máy nhằm đảm bảo hoàn thành đúng tiến độ đã xác định trong lịch trình sản xuất trên cơ sở sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của doanh nghiệp. Phân giao nhiệm vụ sản xuất và công việc cho từng nơi làm việc, từng bộ phận hoặc từng người, bao gồm xác định thời gian, trình tự, khối lượng công việc tại mỗi nơi làm việc trong từng giai đoạn.

Trong quá trình sản xuất cần tiến hành nhiều công việc khác nhau nên cần đòi hỏi sự điều hành, sắp xếp sao cho khoa học, hợp lí, chặt chẽ vào những lúc cao điểm và ngay cả những lúc rảnh rỗi. Điều độ sản xuất có nhiều dạng mục tiêu khác nhau nhưng nhằm mục tiêu đảm bảo các công việc được thực hiện với hiệu quả cao nhất, cụ thể là thời gian thực hiện nhanh nhất, ít tốn kém nhất, mang lợi nhuận cao nhất đồng thời giữ được mức độ phục vụ khách hàng tốt nhất.

Điều độ sản xuất có nhiệm vụ chủ yếu là:

– Lựa chọn phương án tổ chức, triển khai kế hoạch sản xuất đã đề ra nhằm khai thác, sử dụng tốt nhất khả năng sản xuất hiện có của doanh nghiệp; giảm thiểu thời gian chờ đợi của lao động, máy móc thiết bị trên cơ sở đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu về sản phẩm và dịch vụ với chi phí thấp.

– Tìm ra phương án khả thi đảm bảo giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa các mục tiêu trên. Trong quá trình điều độ thường có rất nhiều phương án được đặt ra. Mỗi phương án phù hợp với những điều kiện cụ thể và có những mặt tích cực riêng.

1.2. Nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất:

Trong thực tế ở một nơi làm việc hoặc một máy móc thiết bị hoặc một tổ sản xuất có thể được giao thực hiện nhiều công việc khác nhau. Việc sắp xếp công việc nào trước, công việc nào sau có ảnh hưởng rất lớn đến khả năng hoàn thành đúng hạn và tận dụng các nguồn lực của doanh nghiệp. Vì vậy tìm ra một phương án bố trí tốt nhất là rất cần thiết. Tuy nhiên, có rất nhiều phương án sắp xếp khác nhau. Để tiết kiệm thời gian trong quá trình ra quyết định người ta đưa ra các nguyên tắc ưu tiên. Những nguyên tắc ưu tiên này cho những kết quả khả quan và được thực tế chấp nhận, sử dụng khá phố biển. Trong trường hợp cụ thế, doanh nghiệp sẽ quyết định lựa chọn áp dụng một nguyên tắc ưu tiên thích hợp.

Như vậy, có thể hiểu nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất là nhưng nguyên tắc được đặt ra để tìm ra phương án tốt nhất để tiết kiệm thời gian trong việc đưa ra các phương án sắp xếp khác nhau.

2. Một số nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất:

Các nguyên tắc ưu tiên trong điều độ sản xuất được sử dụng trong thực tế vì chúng dễ thực hiện và dễ hiểu đồng thời. Các quy tắc sau thường được sử dụng:

– FCFS (First Come First Serve): Công việc được xử lý theo thứ tự khi họ đến; có nghĩa là, những gì đến trước sẽ được xử lý trước.

– SPT (F) (Thời gian xử lý ngắn nhất trước tiên): Công việc tiếp theo được chọn là công việc trong hàng đợi có thời gian thực hiện ngắn nhất

– EDDF (Đầu tiên đến hạn sớm nhất): Công việc tiếp theo được chọn là công việc trong hàng đợi có ngày đến hạn sớm nhất.

– Thuật toán Moores: Bởi vì các quy tắc ưu tiên thực sự chỉ dẫn đến kết quả chấp nhận được trong những trường hợp đơn giản nhất, Moore đã nghĩ ra một thuật toán xem xét cả độ trễ và thời gian xử lý.

Mỗi nguyên tắc dẫn đến những tính ưu việt khác nhau:

– FCFS dẫn đến các kế hoạch trùng hợp và được sử dụng như một ví dụ có thể so sánh.

– SPTF dẫn đến thời gian hoàn thành trung bình tối thiểu.

– EDDF dẫn đến độ trễ ngắn nhất.

– Thuật toán Moores dẫn đến số lần trễ tối thiểu.

Ví dụ có 10 bệnh nhân đưa vào viện, thì nên xếp người nào chữa bệnh trước đây. Người đến trước chữa trước, hay người có bệnh nguy cấp chữa trước. Trong sản xuất cũng vậy, người quản lý cũng phải xác định rõ việc nào làm trước, việc nào làm sau. Để tiết kiệm thời gian trong quá trình ra quyết định người ta đưa ra các nguyên tắc ưu tiên. Những nguyên tắc ưu tiên này cho những kết quả khả quan và được thực tế chấp nhận, sử dụng khá phổ biến.

Nói chung, trong từng trường hợp cụ thể, doanh nghiệp sẽ quyết định lựa chọn áp dụng một nguyên tắc ưu tiên thích hợp. Một số nguyên tắc ưu tiên thường được áp dụng như đến trước làm trước, thời gian hoàn thành ngắn nhất, thời gian gia công ngắn nhất; …

Những phân tích ở trên chỉ áp dụng đối với phân giao công việc trên một máy, vì vậy, cần xem xét đến việc khi có nhiều công việc được thực hiện trên hai máy, trong đó mỗi công việc đều phải được thực hiện trên máy 1 trước rồi mới chuyển sang máy 2 thì việc bố trí thứ tự thực hiện các công việc có ý nghĩa rất lớn đối với việc giảm thời gian ngừng máy trong quá trình chế biến. Phân giao hợp lý sẽ giảm thời gian trống, chờ đợi giữa các máy trong quá trình thực hiện các công việc. Cũng giống như trong trường hợp phân giao công việc trên một máy, trường hợp này có rất nhiều cách sắp xếp khác nhau. Mục tiêu của sắp xếp thứ tự công việc trên hai máy là tìm tổng thời gian ngắn nhất để hoàn thành tất cả các công việc.

Trong trường hợp sắp xếp hoặc phân giao nhiều công việc cho nhiều máy hoặc nhiều người với điều kiện mỗi máy hoặc người chỉ đảm nhận một công việc cũng có rất nhiều phương án sắp xếp khác nhau. Do trình độ, kinh nghiệm, khả năng và đơn giá của từng đối tượng là khác nhau nên chi phí hoặc thời gian thực hiện mỗi công việc là không giống nhau. Nhà quản trị cần tìm ra phương án hiệu quả nhất. Phương án tối ưu có thể là phương án có tổng thời gian thực hiện nhỏ nhất hoặc tổng chi phí thấp nhất, tổng doanh thu thực hiện lớn nhất hoặc tổng lợi nhuận là lớn nhất. Trong một số trường hợp người ta lại đặt ra mục tiêu là giảm thời gian ứ đọng khi thực hiện các công việc.

Để xác định được phương án tối ưu doanh nghiệp dùng bài toán Hungary. Tiến trình thực hiện phương pháp này như sau:

– Bước 1. Chọn công việc có thời gian nhỏ nhất trong mỗi hàng của bảng phân việc và lấy các số trong hàng trừ đi số đó;

– Bước 2. Từ bảng phân việc của bước 1, chọn công việc có thời gian nhỏ nhất trong mỗi cột và lấy các số trong cột trừ đi số đó;

– Bước 3. Tìm cách kẻ các đường thẳng đi qua hàng hoặc cột có các số 0 sao cho số đường thẳng kẻ được là ít nhất.

Tuy nhiên, chúng tôi chắc chắn khuyên bạn không nên sử dụng các quy tắc ưu tiên trong các trường hợp sau:

– Thời điểm công việc được hoàn thành ở một số trạm hoặc khi công việc không thể hoàn thành ở mỗi trạm hoặc có thời gian hoàn thành khác nhau ở các trạm khác nhau, thì các quy tắc ưu tiên sẽ hiếm khi tạo ra kết quả tốt nhất có thể.

– Có thể cần các yêu cầu mục tiêu phức tạp hơn. Ví dụ: “Chúng tôi đã đồng ý trì hoãn một ngày với khách hàng; chúng tôi được phép sử dụng điều này để giữ cho quá trình làm việc  của chúng tôi (lưu ý: tương tự như thời gian lưu lượng) ở mức thấp nhất có thể. “hoặc:” Theo tính toán, một khoản phạt € 1000 sẽ được áp dụng đối với các đơn hàng chậm hơn 5 ngày. Phương án nào là tiết kiệm chi phí nhất nếu chúng ta xem xét chi phí lắp đặt, chi phí năng lượng và ràng buộc vốn cho công việc đang thực hiện?

Một số thách thức phức tạp có thể gặp phải, nhưng nguyên tắc ưu tiên có thể vượt được nếu được sử dụng hợp lý:

– Các công việc có thể được tạo thành từ các hạng mục khác nhau, mỗi hạng mục yêu cầu các công đoạn và trạm chế tạo khác nhau.  Giải pháp: Khi lập kế hoạch, trước tiên mỗi hạng mục có thể được xử lý như một công việc riêng lẻ nhưng khi tính KPI, tất cả các hạng mục phải được xem xét (thời gian hoàn thành: ngày gần nhất cho tất cả các hạng mục, thời gian quy trình, khoảng thời gian giữa lần bắt đầu sớm nhất và thời gian hoàn thành gần nhất cho tất cả các hạng mục)

– Thông thường không có kế hoạch nào được lập trước khi công việc đầu tiên bắt đầu và do đó nó phải được lập với những công việc đã và đang được tiến hành. Do đó, các công việc đã bắt đầu chiếm các trạm. Giải pháp : Các thủ tục standrad có thể được điều chỉnh để chúng chấp nhận những công việc đã bắt đầu như những công việc cố định. Những công việc này được lên lịch trước mà không tính đến mức độ ưu tiên của chúng. Tất cả các công việc sau đó có thể được thực hiện theo mức độ ưu tiên quy tắc của chúng.