Soạn bài Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống lớp 9

1. Khái quát và câu hỏi đầu về bài Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống: 

1.1. Khái quát nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống:

Nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống là bàn bạc, trình bày ý kiến, quan điểm về một sự việc, hiện tượng xảy ra trong thực tiễn đời sống. Đó có thể là một hiện tượng tốt hoặc xấu, đáng khen hoặc đáng chê. 

Dưới đây là 5 bước cơ bản để viết một bài nghị luận về một sự việc hoặc hiện tượng đời sống:

Bước 1: Xác định vấn đề hoặc hiện tượng cụ thể

Bắt đầu bằng việc xác định một vấn đề hoặc hiện tượng cụ thể mà bạn muốn thảo luận. Điều này có thể là một sự việc xã hội, một tình huống trong cuộc sống hàng ngày, hoặc một hiện tượng quan trọng đang xảy ra.

Bước 2: Thu thập thông tin và dữ liệu liên quan

Tiếp theo, thu thập thông tin và dữ liệu liên quan đến vấn đề hoặc hiện tượng này. Bạn có thể sử dụng sách, báo cáo, nghiên cứu, trang web, cuộc phỏng vấn, hoặc quan sát trực tiếp để tìm hiểu thêm về nó.

Bước 3: Phân tích thông tin và đánh giá

Hãy phân tích thông tin bạn đã thu thập để hiểu rõ hơn về nguyên nhân, tác động, hậu quả và các yếu tố liên quan khác. Điều này giúp bạn xây dựng một cơ sở lý luận vững chắc cho nghị luận của mình.

Bước 4: Xác định quan điểm và lập luận

Dựa trên việc phân tích thông tin, hãy xác định quan điểm và lập luận của bạn về vấn đề hoặc hiện tượng này. Điều này bao gồm việc đưa ra quan điểm của bạn và hỗ trợ nó bằng bằng chứng hoặc lý luận logic.

Bước 5: Trình bày nghị luận

Cuối cùng, viết một bài luận có cấu trúc logic và rõ ràng. Bài luận của bạn nên bao gồm lời giới thiệu, phần nội dung chính và kết luận. Sắp xếp thông tin một cách có logic và sử dụng các lập luận mạch lạc. Hãy cân nhắc về cách trình bày nghị luận của bạn để nó trở nên thuyết phục và dễ đọc.

1.2. Đọc đoạn văn (trang 20 SGK Ngữ văn 9 tập 2) và trả lời câu hỏi:

a) Trong văn bản trên, tác giả bàn luận về hiện tượng gì trong đời sống? Hiện tượng ấy có những biểu hiện như thế nào? Tác giả có nêu rõ được vấn đề đáng quan tâm của hiện tượng đó không? Tác giả đã làm thế nào để người đọc nhận ra hiện tượng ấy? 

b) Có thể có những nguyên nhân nào tạo nên hiện tượng đó?

c) Bệnh lề mề có những tác hại gì? Tác giả phân tích những tác hại của bệnh lề mề như thế nào? Bài viết đã đánh giá hiện tượng đó ra sao?

d) Bố cục của bài viết có mạch lạc và chặt chẽ không? Vì sao? 

Trả lời: 

a) Hiện tượng và biểu hiện:

Trong đoạn văn, tác giả bàn luận về hiện tượng “bệnh lề mề,” một khái niệm phổ biến để mô tả tình trạng không tuân thủ giờ giấc và thói quen đến trễ. Hiện tượng này thể hiện qua những biểu hiện cụ thể như việc đi chậm, không tuân thủ thời gian, thậm chí là không xuất hiện đúng giờ. Tác giả đã làm cho người đọc nhận ra sự tồn tại của hiện tượng này bằng cách mô tả một số ví dụ cụ thể. Điều này giúp làm nổi bật và thể hiện sự phổ biến của bệnh lề mề trong đời sống hàng ngày.

Tuy nhiên, tác giả không chỉ dừng ở việc mô tả hiện tượng một cách trừu tượng mà còn đưa ra một câu hỏi đáng quan tâm: “Tại sao lại có hiện tượng đáng tiếc như vậy?” Nhờ câu hỏi này, tác giả đã gợi mở vấn đề một cách sâu sắc và khiến người đọc cảm thấy tò mò về nguyên nhân tạo ra hiện tượng bệnh lề mề.

b) Nguyên nhân:

Tác giả trong đoạn văn đã trình bày một số nguyên nhân có thể tạo ra hiện tượng bệnh lề mề. Các nguyên nhân này bao gồm thiếu tự trọng, thiếu tôn trọng người khác, sự ích kỷ chỉ quan tâm đến thời gian của bản thân mà không quan tâm đến thời gian của người khác, và thiếu trách nhiệm với việc chung. Tất cả những nguyên nhân này góp phần tạo nên môi trường không tôn trọng thời gian và làm cho hiện tượng bệnh lề mề trở nên phổ biến.

c) Tác hại:

Tác giả đã phân tích những tác hại của bệnh lề mề một cách rõ ràng. Bệnh lề mề gây ra sự phiền phức và mất thời gian cho người khác, đặc biệt là trong các tình huống cần phải tuân thủ giờ giấc như họp hành hoặc cuộc họp công việc. Điều này có thể dẫn đến việc bàn thảo và ra quyết định không hiệu quả. Tác hại của bệnh lề mề đã được đánh giá là đáng kể và đặt ra vấn đề về sự thiếu trách nhiệm và tôn trọng giữa các thành viên trong xã hội.

Tất cả những phân tích trên đã giúp bài viết đánh giá hiện tượng bệnh lề mề một cách chi tiết và sâu sắc.

d) Bố cục:

Bố cục của bài viết rất mạch lạc và chặt chẽ. Nó được tổ chức theo một trình tự logic, bắt đầu bằng việc nêu lên hiện tượng, sau đó trình bày nguyên nhân và tác hại của hiện tượng, và kết thúc bằng việc nêu ra câu hỏi đánh giá sâu sắc. Sự liên kết mạch lạc giữa các phần giúp cho người đọc dễ theo dõi và hiểu rõ thông điệp của bài viết.

Tóm lại, đoạn văn trên đã thể hiện sự tổ chức logic và trình bày thông tin một cách rõ ràng và sâu sắc, từ đó giúp người đọc hiểu rõ hơn về hiện tượng bệnh lề mề và tác động của nó đối với xã hội

2. Thảo luận: 

Hãy nêu các sự kiện, hiện tượng tốt, đáng biểu dương của các bạn, trong nhà trường, ngoài xã hội. Trao đổi xem sự việc, hiện tượng nào đáng để viết một bài nghị luận xã hội và sự việc, hiện tượng nào thì không cần viết.

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường gặp phải nhiều sự kiện và hiện tượng tích cực do các bạn trẻ thể hiện trong cả nhà trường và xã hội. Đây là những điều mà chúng ta có thể tự hào và cần phải tôn vinh. Dưới đây là một số ví dụ cụ thể:

Ham học hỏi và tiến bộ trong học tập: Những bạn học sinh nỗ lực học tập, đặt ra mục tiêu và cố gắng vượt qua khó khăn là những tấm gương đáng khích lệ. Họ không chỉ đạt được kết quả tốt trong học tập cá nhân mà còn truyền cảm hứng cho những người xung quanh.

Hiếu thuận và tôn trọng gia đình: Những bạn biết quan tâm, giúp đỡ và lắng nghe gia đình thể hiện phẩm chất đáng quý. Việc xây dựng mối quan hệ tốt với người thân trong gia đình là nền tảng quan trọng cho sự phát triển cá nhân và xã hội.

Đoàn kết và tương thân tương ái trong lớp học: Việc các bạn học sinh xây dựng môi trường học tập thân thiện, sẵn sàng chia sẻ kiến thức và hỗ trợ nhau là điều đáng mừng. Sự đoàn kết trong lớp học giúp tạo ra một môi trường tích cực cho sự phát triển của tất cả mọi người.

Tuân thủ và đúng giờ: Việc các bạn học sinh tuân thủ giờ giấc, không đi trễ, không ỷ lại, và luôn giữ lời hứa là những phẩm chất đạo đức quan trọng. Điều này giúp duy trì sự kỷ luật và tôn trọng thời gian của cả cộng đồng.

Hành động tích cực trong xã hội: Ngoài những đóng góp tích cực trong lớp học, nhiều bạn trẻ cũng tham gia vào các hoạt động xã hội như tình nguyện, từ thiện, và các hoạt động xã hội khác. Đây là một dấu ấn quan trọng trong việc làm cho xã hội trở nên tốt đẹp hơn.

Việc nêu lên những sự kiện và hiện tượng này thông qua bài nghị luận xã hội có thể mang lại nhiều lợi ích:

Tôn vinh và khích lệ: Bài viết như vậy có thể tôn vinh những bạn trẻ xuất sắc và khích lệ họ tiếp tục duy trì và phát triển những phẩm chất tích cực của họ.

Lan tỏa giá trị tích cực: Việc chia sẻ những trải nghiệm tích cực có thể lan tỏa sự tích cực đến người đọc, khuyến khích họ làm những điều tương tự.

Gợi cảm hứng và hỗ trợ: Bài viết có thể truyền cảm hứng cho những bạn trẻ khác để họ tham gia và đóng góp vào xã hội, cũng như hỗ trợ những người đang gặp khó khăn.

Xây dựng mô hình và giao lưu xã hội: Việc nêu lên những tấm gương tích cực có thể giúp xây dựng những mô hình xã hội mà mọi người có thể học hỏi và tham gia.

Tuy nhiên, không tất cả các sự kiện và hiện tượng đều cần phải được viết thành bài nghị luận xã hội. Các bạn cần xem xét mức độ ảnh hưởng và ý nghĩa xã hội của mỗi sự việc. Nếu một sự kiện chỉ ảnh hưởng trong phạm vi hẹp và không có giá trị quan trọng đối với xã hội rộng hơn, thì có thể không cần phải viết về nó.

3. Một cuộc điều tra 2000 thanh niên nam ở Hà Nội năm 1981 cho thấy: 

Từ 11 đến 25 tuổi: 25% các em đã hút thuốc lá; từ 16 đến 20 tuổi: 52%; trên 20 tuổi: 80%. Tỉ lệ này ngang với các nước châu Âu. Trong số các em hút thốc lá, có đến 80% lâu lâu có triệu chứng như ho hen, khạc đờm, đau ngực, còn trong số những em bé không hút có không đến 1% có các triệu chứng ấy (theo Nguyễn Khắc Viện). Hãy cho biết đây có phải là hiện tượng đáng viết một bài nghị luận không. Vì sao?

Trả lời:

Hiện tượng hút thuốc lá ở thanh niên nam ở Hà Nội, với các con số về tỷ lệ và triệu chứng liên quan, là một hiện tượng đáng để viết một bài nghị luận xã hội. Dưới đây là một số lý do cụ thể:

Sự phổ biến của hiện tượng: Thông tin từ cuộc điều tra cho thấy tỷ lệ thanh niên nam hút thuốc lá ở Hà Nội là rất cao, và sự phổ biến của hiện tượng này không chỉ giới hạn ở một số nhóm nhỏ. Điều này có nghĩa là nó có ảnh hưởng đến một phần lớn thanh niên nam ở thành phố này.

Tác động đến sức khỏe: Hút thuốc lá là một thói quen có hại cho sức khỏe, đặc biệt là trong giai đoạn phát triển của thanh niên. Việc hút thuốc có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như ho hen, khạc đờm, đau ngực, và thậm chí là các bệnh lý nghiêm trọng như ung thư phổi. Việc này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn gây tốn kém cho hệ thống y tế và xã hội.

Tác động xã hội rộng lớn: Sự phổ biến của hút thuốc lá ở thanh niên nam không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn ảnh hưởng đến gia đình, bạn bè, và cộng đồng xung quanh. Bệnh lý liên quan đến hút thuốc có thể lan tỏa và gây rủi ro cho người khác qua hút khói thụ động.

Không gian cho giải pháp và nhận thức: Bài nghị luận xã hội có thể tạo ra một không gian để thảo luận về vấn đề này và đề xuất các giải pháp. Điều này có thể bao gồm việc tăng cường giáo dục về tác động của thuốc lá, thiết lập các chương trình chống thuốc lá cho thanh niên, và thậm chí là đề xuất các biện pháp kiểm soát hút thuốc.

Vì vậy, việc viết một bài nghị luận xã hội về hiện tượng hút thuốc lá ở thanh niên nam ở Hà Nội có thể giúp nâng cao nhận thức xã hội về vấn đề này, đồng thời đề xuất các biện pháp cụ thể để giải quyết nó.