Soạn bài Lời của cây – Chân trời sáng tạo Ngữ văn lớp 7

1. Chuẩn bị đọc văn bản:

Em đã từng được quan sát quá trình lớn lên của một cây, từ khi nó chỉ là một hạt giống nhỏ bé đến khi trở thành một thực thể lớn mạnh, xanh tốt và đẹp đẽ. Sự quan sát này khiến em cảm thấy ngạc nhiên và kì thú với sự phát triển của cây, cũng như cảm thấy xúc động vì sự kì diệu của tự nhiên. Ngoài ra, em còn mong muốn được tự tay trồng, nuôi, và chăm sóc cây để có thể chứng kiến quá trình phát triển của chúng một cách chi tiết hơn.

Từ đó, trong lòng em dậy lên tình yêu thiên nhiên và khao khát bảo vệ tự nhiên, bởi em hiểu rằng sự tồn tại của cây cũng như các sinh vật khác đều rất quan trọng trong việc duy trì sự cân bằng sinh thái của trái đất. Việc bảo vệ môi trường và thiên nhiên không chỉ là trách nhiệm của chính phủ hay các tổ chức môi trường, mà chúng ta, những cá nhân, cũng đóng góp rất lớn vào việc này bằng cách chăm sóc và bảo vệ các sinh vật quanh ta.

2. Trải nghiệm cùng văn bản: 

2.1. Tưởng tượng về hiện tượng nảy mầm qua hình ảnh “nhú lên giọt sữa”:

Hình ảnh “nhú lên giọt sữa” trong trẻ thơ đã miêu tả vô cùng sinh động và độc đáo về hiện tượng nảy mầm. Quá trình nảy mầm là một trong những quá trình quan trọng trong sự phát triển của một cây trồng, là sự kết hợp giữa nước, ánh sáng, đất và không khí để tạo ra một sinh vật mới. Từ hạt nhỏ bé, lá mầm đầu tiên nhú lên từ mặt đất được ví như giọt sữa, mang lại cho chúng ta một cảm giác gần gũi và thân thương. Bên cạnh đó, sự non nớt của lá mầm còn khiến cho hình ảnh trở nên đáng yêu hơn thế nữa.

Việc trẻ em được tiếp cận với hiện tượng nảy mầm qua cái nhìn đơn giản, ngây thơ sẽ giúp họ cảm nhận được sự đa dạng và phong phú của cuộc sống, đồng thời giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng và khả năng quan sát của mình. Họ có thể học hỏi và thấy được rằng mỗi hạt mầm đều khác nhau và có sự phát triển riêng biệt. Ngoài ra, việc theo dõi quá trình phát triển của cây trồng cũng giúp trẻ học hỏi được sự kiên trì và chịu đựng, bởi vì quá trình này cũng có những thời điểm khó khăn và cần sự chăm sóc và quan tâm.

Qua đó, chúng ta có thể thấy được rằng, nảy mầm không chỉ đơn thuần là quá trình sinh học, mà còn là một bài học về sự sống và sự phát triển của chúng ta. Hình ảnh “nhú lên giọt sữa” không chỉ đơn thuần là một hình ảnh đẹp mắt, mà còn là một hình ảnh đầy ý nghĩa về sự sống và sự phát triển của chúng ta.

2.2. Những động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm ở các khổ thơ 2,3 và 4: 

– Các động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm như nảy, nhú lên, thì thầm, ghé, nghe, nằm, vỗ, kiêng, mở mắt và đón mang lại cho chúng ta một quá trình thú vị và độc đáo. Từng bước trong quá trình lớn lên của hạt mầm đều mang lại cho chúng ta sự chờ đợi, háo hức và thiêng liêng. Chúng ta có thể tưởng tượng ra những khoảnh khắc tuyệt vời khi hạt mầm bắt đầu nảy, cánh hoa bắt đầu nhú lên, và cây bắt đầu mọc lên từ đất. Điều này cho thấy rằng quá trình lớn lên của hạt mầm không chỉ đơn thuần là một quá trình tự nhiên vô thức mà còn là một quá trình đầy sự chờ đợi, háo hức và thiêng liêng.

– Nếu ta cùng nhìn lại quá trình lớn lên của hạt mầm bằng một góc nhìn khác, ta cũng có thể thấy được sự ấm áp và chăm sóc của thiên nhiên dành cho mỗi hạt mầm. Từ khi hạt mầm bắt đầu nảy, những tia nắng vàng óng của mặt trời đã đến với chúng, cùng với những giọt nước mát tươi từ mưa và sương mai. Những tác động này đã giúp cho hạt mầm phát triển nhanh chóng và trở thành cây. Và đó chính là một kỳ tích của thiên nhiên, khi mỗi hạt mầm được chăm sóc và bảo vệ, để trở thành một cây xanh mạnh mẽ, đem lại sự sống cho toàn bộ môi trường xanh.

3. Suy ngẫm và phản hồi về nội dung văn bản:

3.1. Lời của tác giả trong 5 khổ thơ:

Bài thơ “Hạt mầm” của tác giả trữ tình đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc về sự thay đổi và ý nghĩa của cây cối trong cuộc sống con người. Thông qua cách xưng hô khác nhau của nhân vật trữ tình, tác giả đã thể hiện rõ sự thay đổi của hạt mầm và cách nó suy nghĩ. Ban đầu, hạt mầm chỉ là một con vật nhỏ bé, nhưng sau này khi trưởng thành, nó sẽ trở thành một cây to lớn, góp phần vào sự tươi xanh của đất trời.

Điều đó cho thấy rằng, dù cho chúng ta có thể bắt đầu từ những điều nhỏ bé, nhưng chúng ta vẫn có thể phát triển thành những người đem lại nhiều giá trị cho xã hội và môi trường. Tác giả đã đưa ra thông điệp rằng cây cối là một phần quan trọng trong cuộc sống con người và chúng ta cần phải bảo vệ và trân trọng chúng.

Bài thơ cũng cho thấy rằng mỗi cá nhân trong chúng ta đều có một vai trò quan trọng trong việc bảo vệ môi trường và giữ gìn sự tươi xanh của đất trời. Chúng ta có thể tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường, tôn trọng và chăm sóc cây cối xung quanh mình. Khi đó, chúng ta đang đóng góp cho một tương lai tươi sáng hơn cho chính mình và cho thế hệ tương lai.

Vì vậy, bài thơ “Hạt mầm” đã truyền tải một thông điệp rất ý nghĩa về tầm quan trọng của cây cối trong cuộc sống con người và sự thay đổi của mỗi cá nhân. Chúng ta cần phải hành động và đóng góp cho một thế giới xanh hơn, sạch hơn và tươi đẹp hơn cho mọi người.

3.2. Hình ảnh, từ ngữ đặc sắc mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ để miêu tả quá trình từ hạt thành cây: 

3.3. Mối quan hệ giữa hạt mầm và nhân vật đang “Ghé tai nghe rõ”:

Mối quan hệ giữa hạt mầm và nhân vật đang “Ghé tai nghe rõ” được miêu tả như một mối quan hệ gần gũi, thân thiết và đầy tình bạn giữa hai bên. Từ sự ra đời của hạt mầm, nó đã được nhân vật chăm sóc, bảo vệ và nuôi dưỡng như một người bạn đồng hành. Nhân vật luôn dành cho hạt mầm sự quan tâm, tình cảm và sự quan tâm đặc biệt, luôn bảo vệ nó khỏi những mối đe dọa từ bên ngoài. Bằng cách này, mối quan hệ giữa hạt mầm và nhân vật đang “Ghé tai nghe rõ” đã trở nên chặt chẽ hơn và đầy ý nghĩa hơn, mang lại cho truyện một sức hấp dẫn đặc biệt.

3.4. Những hình ảnh, từ ngữ thể hiện tình cảm, cảm xúc mà tác giả dành cho những mầm cây:

Tác giả sử dụng nhiều hình ảnh và từ ngữ để thể hiện tình cảm của mình, bao gồm:

– Cầm trong tay mình một thứ gì đó, có thể là một vật phẩm hay một tình cảm nào đó, để thể hiện sự quan tâm và gìn giữ.

– Thể hiện tình cảm yêu thương và sự quan tâm bằng việc ghé tai nghe rõ, để có thể hiểu được những điều mà người khác muốn nói.

– Thể hiện sự trân trọng và nâng niu bằng việc giữ giọt sữa, một hành động nhỏ nhưng cực kỳ ý nghĩa.

– Sử dụng từ “mầm kiêng” và “kiêng nhất” để thể hiện sự quan tâm và mong muốn bảo vệ những thứ quan trọng nhất.

– Tác giả cũng sử dụng hình ảnh “nghe mầm mở mắt” để thể hiện sự tò mò và mong muốn khám phá những điều mới mẻ.

– Bằng cách thể hiện sự quan tâm đến “vài lá bé” và “lá nghe màu xanh”, tác giả đã truyền tải được tình cảm yêu thiên nhiên và sự quan tâm đến môi trường.

Tất cả những hình ảnh và từ ngữ này đều giúp tác giả thể hiện được tình cảm, cảm xúc và suy nghĩ của mình về những vấn đề quan trọng trong cuộc sống.

3.5. Các biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong văn bản:

Biện pháp tu từ chủ yếu nhất trong bài thơ là nhân hoá, khi miêu tả hạt mầm bằng một loạt các từ ngữ thường được sử dụng để miêu tả con người: nằm lặng thinh, thì thầm, nghe, kiêng, mở mắt, đón, bập bẹ,… Việc này giúp tạo ra một hình ảnh sống động của hạt mầm, như thể nó đang cất tiếng nói và gửi lời nhắn nhủ tới người đọc ở khổ cuối của bài thơ.

Ngoài ra, bài thơ còn sử dụng một số biện pháp tu từ khác như ẩn dụ (như trong câu “nhú lên giọt sữa”) và điệp từ điệp ngữ (như trong câu “nghe”; “kiêng”). Sử dụng những biện pháp này không chỉ thể hiện mối quan hệ gần gũi giữa hạt mầm và con người, mà còn thể hiện tình yêu và sự gắn bó thân thiết với thế giới tự nhiên của nhân vật trữ tình. Điều này đồng thời góp phần xây dựng thế giới hình ảnh thiên nhiên thêm phần sinh động, ấn tượng và hấp dẫn trong tâm trí của người đọc. Do đó, việc sử dụng các biện pháp tu từ như vậy không chỉ là để tăng độ dài của bài thơ mà còn giúp thể hiện rõ hơn các ý tưởng quan trọng trong bài thơ.

3.6. Cách gieo vần, ngắt nhịp trong bài thơ: 

– Gieo vần chân: mình – thinh; mầm – thầm; nôi – hời; bắc – mắt; giông – hồng; thành – xanh; bé – bẹ; ơi – tôi; lớn – trời…

– Ngắt nhịp chẵn

→ Phương pháp gieo vần và ngắt nhịp này được sử dụng trong thể thơ bốn chữ, đã góp phần thể hiện một cách tự nhiên lời của cây. Thể thơ bốn chữ này bao gồm những lời giãi bày, tâm sự nhẹ nhàng, hồn nhiên, nhí nhảnh và có phần ngây thơ, trong sáng nhưng cũng rất ý nhị. Những tác phẩm thơ này mang những ý nghĩa sâu sắc, đáng suy ngẫm và giúp thể hiện được tâm trạng và suy nghĩ của tác giả.

3.7. Thủ đề và thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc:

– Chủ đề: Tình yêu và trách nhiệm của con người đối với môi trường tự nhiên, đặc biệt là cây cối.

– Thông điệp: Hãy đối xử với cây cối một cách trân trọng và yêu thương, vì chúng không chỉ là những sinh vật xinh đẹp mà còn là những người bạn đồng hành trong cuộc sống của chúng ta. Ngoài việc cung cấp oxy và giúp điều hòa khí hậu, cây cối còn giúp giảm thiểu ô nhiễm không khí và cải thiện chất lượng không khí xung quanh chúng ta. Chúng ta có trách nhiệm bảo vệ và chăm sóc cây cối, để có thể sống trong một môi trường an toàn và lành mạnh hơn. Hãy cùng nhau bảo vệ cây cối, bảo vệ môi trường và bảo vệ tương lai của chúng ta.

3.8. Tưởng tượng mình là một cái cây, một bông hoa hoặc một con vật cưng trong nhà và viết khoảng năm câu thể hiện cảm xúc khi mình hoá thân:

Gợi ý để thể hiện cảm xúc của một cái cây, bông hoa hoặc con vật cưng đã được nhân cách hoá bao gồm:

– Sử dụng ngôi thứ nhất để tạo sự thân thiết và giúp người đọc hiểu rõ được cảm xúc của nhân vật.

– Giới thiệu bản thân của nhân vật và thể hiện cảm xúc của họ khi viết đoạn văn này.

– Thể hiện cảm xúc của nhân vật một cách chi tiết để giúp người đọc đồng cảm với họ.

Ví dụ, nếu nhân vật là một cái cây hoặc bông hoa, họ có thể cảm thấy vui vẻ và hạnh phúc khi được tận hưởng cuộc sống tự do tự tại trong thế giới tự nhiên bao la, rộng lớn và đẹp đẽ. Nếu nhân vật là một con vật cưng, họ có thể cảm thấy tự hào và kiêu hãnh vì vẻ đẹp của mình đã góp phần tô điểm cho cuộc sống và mang đến niềm vui cho con người.

Cuối cùng, nhân vật có thể gửi thông điệp ý nghĩa đến đồng loại hoặc với con người, ví dụ như tình yêu và sự quan tâm đến môi trường tự nhiên hoặc lời khuyên về tình bạn và sự chia sẻ.

Với những gợi ý này, việc viết đoạn văn sẽ trở nên dễ dàng hơn và giúp nhân vật của bạn trở nên sống động hơn trong mắt người đọc.