Khái quát cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào từ 1945-1975

1. Khái quát cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào giành chính quyền từ tay Nhật:

– Ngày 23/8/1945: Sau khi Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II, nhân dân các bộ tộc ở Lào nổi dậy và giành chính quyền khỏi tay đế quốc Nhật. Điều này tạo cơ hội cho Lào khôi phục độc lập và tự quyết định về tương lai của mình. 

– Ngày 12/10/1945: Chính phủ lâm thời ở Lào ra mắt quốc dân và tuyên bố độc lập, khẳng định quyền tự quyết định và tạo cơ sở cho cuộc đấu tranh sau này.

2. Khái quát cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào (1946 – 1954):

– Tháng 3/1946: Pháp tiến hành xâm lược lại Lào sau khi Nhật Bản rút quân. Cuộc kháng chiến chống Pháp bắt đầu, với sự tham gia của nhiều lực lượng dân quân Lào.

– Từ năm 1953 đến 1954: Quân dân Lào kết hợp với quân tình nguyện Việt Nam tham gia nhiều chiến dịch quyết liệt chống lại quân Pháp. Điều này góp phần vào thắng lợi tổng thể của ba nước Đông Dương trong việc đối mặt với thế lực thực dân.

– Ngày 21/7/1954: Hiệp định Giơnevơ về Đông Dương được ký kết, công nhận độc lập, chủ quyền và thống nhất của nước Lào.

3. Khái quát cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào (1954 – 1975):

– Trong giai đoạn này, quân dân Lào đã tiến hành cuộc đấu tranh đa dạng và tập trung vào ba mặt trận: quân sự, chính trị và ngoại giao.

– Tháng 2/1973: Hiệp định Viêng Chăn được ký kết giữa Mặt trận Lào yêu nước và phái hữu Viêng Chăn. Hiệp định này nhấn mạnh việc thực hiện hòa bình và hòa hợp dân tộc tại Lào.

– Vào năm 1975, tại Lào, tinh thần đấu tranh chính trị của nhân dân đã ngày càng trở nên sôi động và mạnh mẽ. Tín hiệu đầu tiên là cuộc biểu tình của 300 học sinh ở Pạc Xế, kéo dài trong nhiều tuần liên tiếp. Ngay sau đó, cuộc chiến đấu của nhân dân tại vùng Mường Noọng Bốc cũng bắt đầu từ ngày 4 tháng 1 và kéo dài cho đến ngày 21 tháng 2 năm 1975, dưới sự lãnh đạo của chi bộ đảng ở địa phương. Dù phải đối mặt với sự đàn áp từ phe địch, nhiều thành viên trong chi bộ đã hy sinh mạng sống, nhưng tinh thần đấu tranh vẫn được duy trì vững chắc. Chính phủ liên hiệp cuối cùng đã phải chấp nhận thỏa hiệp và đáp ứng các yêu cầu của nhân dân.

+ Sự nổi dậy của nhân dân tại Noỏng Bốc đã châm ngòi cho một giai đoạn mới của cách mạng ở Lào.

+ Sự thăng trầm to lớn của cuộc chiến ở Việt Nam và Campuchia vào tháng 4 năm 1975, cùng với tình hình thuận lợi của cách mạng Lào, đã tạo nên một bối cảnh đầy lịch sử. Khi đến Hà Nội để thảo luận với đồng chí Lê Duẩn về kế hoạch tiến hành cuộc khởi nghĩa tại Lào và sự hợp tác của Việt Nam, đồng chí Cayxỏn Phômvihản đã tổ chức Hội nghị Bộ Chính trị vào tháng 4 năm 1975. Tại hội nghị, quyết định đã được đưa ra để tăng cường sẵn sàng ở mọi khía cạnh để tiến hành cuộc khởi nghĩa nhằm giành lại quyền lãnh đạo trong toàn bộ đất nước. Kế hoạch này dự kiến sẽ được thực hiện trong mùa khô của năm 1975 – 1976.

+ Thắng lợi của Việt Nam và Campuchia, đặc biệt là thắng lợi vào ngày 30 tháng 4 năm 1975 của nhân dân Việt Nam, đã tạo nên động lực cực kỳ lớn đối với quân và nhân dân Lào. Đồng thời, nó đã làm cho phe đối lập trở nên hoang mang và sợ hãi hơn bao giờ hết. Vào ngày 1 tháng 5, hàng vạn công nhân, viên chức, học sinh, sinh viên cùng với mọi tầng lớp nhân dân tại Viêng Chăn đã tham gia biểu tình, khẩn thiết đòi hỏi thực thi Hiệp định và đẩy lùi phe cực hữu ra khỏi chính phủ liên hiệp. Tình thế đấu tranh cách mạng đã lan tỏa mạnh mẽ khắp mọi nơi trên lãnh thổ Lào.

– Vào năm 1975, khi cơ hội cách mạng đã đến gần, ngày 5 tháng 5, Bộ Chính trị Trung Ương Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã tổ chức một Hội nghị mở rộng. Tại hội nghị này, tất cả đồng tâm nhất trí với quan điểm của đồng chí Tổng Bí thư Cayxỏn Phôm Vi Hản, người đã nhấn mạnh rằng: “Cách mạng ở Lào đang ở trong giai đoạn thích hợp; vấn đề giành lại quyền lãnh đạo cần được thực hiện một cách nhanh chóng. Với sự hướng dẫn của Đảng Nhân dân Cách mạng Lào, chúng ta hoàn toàn có khả năng thực hiện cuộc cách mạng dân chủ toàn quốc chỉ trong thời gian ngắn.” Bộ Chính trị đã thống nhất kế hoạch giành chính quyền trên toàn quốc và kêu gọi toàn bộ Đảng, nhân dân và quân đội tại cả ba vùng chiến lược để cùng nhau nắm bắt cơ hội quan trọng này và tiến hành cuộc khởi nghĩa một cách đồng loạt, liên tục và mạnh mẽ.

+ Theo quyết tâm của Bộ Chính trị Trung ương, các cấp ủy Đảng đã lãnh đạo nhân dân tham gia vào cuộc chiến đấu bằng mọi hình thức có thể. Đó có thể là các cuộc mít tinh, tuần hành để thể hiện sức mạnh, đòi hỏi giải quyết những vấn đề quan trọng về cơ quan quân sự và chính quyền mà phe địch đã uy hiếp.

– Về mặt quân sự, ngày 6 tháng 5 năm 1975, một đội quân đông đảo của quân giải phóng nhân dân Lào đã được hình thành. Đội quân này bao gồm các tiểu đoàn 1, 2, 13, 701 và 705 cùng với các đại đội pháo binh và xe tăng, được chỉ huy bởi đồng chí Chummaly Xaynhaxỏn và Khẻm Phon. Họ đã phá vỡ hệ thống phòng thủ của Lữ đoàn 2 quân đặc biệt Vàng Pao tại ngã ba Sala Phu Khun. Sau đó, họ tiến vào hai hướng Viêng Chăn và Luông Phabang. Tình hình của quân địch tại Viêng Chăn đã rơi vào tình trạng hoảng loạn, dao động đến đỉnh điểm.

+ Vào đêm ngày 7 tháng 5 năm 1975, Thường vụ Bộ Chính trị Đảng Nhân dân Cách mạng Lào đã họp khẩn cấp để xem xét tình hình và đưa ra quyết định: “Mọi lực lượng vũ trang tại các hướng cần nhanh chóng tiến vào vùng đối phương đang kiểm soát, kiềm chế địch, hỗ trợ cho phong trào nổi dậy của nhân dân, phong trào binh biến của binh lính địch và giành chính quyền ngay tại chỗ.” Ngoài ra, Thường vụ Bộ Chính trị cũng đã lên kế hoạch hợp tác với Việt Nam để bảo vệ và hỗ trợ vùng giải phóng khi cần thiết.

+ Theo đúng hướng dẫn của Bộ Chính trị, ngày 8 tháng 5 năm 1975, Bộ Chỉ huy Tối cao Lào đã ra lệnh cho các đơn vị quân đội tiến nhanh chóng vào vùng đối phương, chiếm lĩnh các vị trí quan trọng trong thành phố và thị xã. Tại hướng đường 13 Sala Phu Khun, quân giải phóng nhân dân Lào đã chiếm Phôn Xỉ Đa, sau đó tiến vào thị trấn Ka Xỉ và ngày 8 tháng 5, họ đã chiếm Phả Hom và tiến vào Văng Viêng. Tại hướng Luông Phabang, Tiểu đoàn 13 đã chiếm Phả Đeng và Phả Khêm, sau đó phối hợp với lực lượng trong thành phố để kêu gọi Tiểu đoàn (BI) 106 ngụy Lào nổi dậy và cùng quân đội chiếm thị trấn Xiêng Ngân, cắt đứt con đường quan trọng nối hai thành phố Viêng Chăn và Luông Phabang. Cánh quân thứ hai của Quân khu Xiêng Khoảng, bao gồm các tiểu đoàn 24, 15, 16, 48 và Patchay do đồng chí Koong Xỉ chỉ huy, đã tiến vào áp sát Xảm Thông – Long Chẹng, Xa Nu. Cánh quân thứ ba, bao gồm Tiểu đoàn 613 cùng với các đại đội đặc công và các đơn vị địa phương, do đồng chí Khăm Pha chỉ huy, đã tiến qua khu du kích Phu Phalavec – Long Xan và chiếm Phu Khẩu Khoai, một vị trí quan trọng trong hệ thống phòng thủ vòng ngoài của Thủ đô Viêng Chăn. Cánh quân thứ tư, bao gồm các đơn vị đặc công và một đơn vị địa phương, do đồng chí Xa Thiên chỉ huy, đã tiến qua Tha Thơm và đổ về Mương Cầu để chiếm thị xã Pạc Xan, trung tâm hành chính của tỉnh Bolykhamsay, thuộc quân khu 5 của ngụy Lào.

– Đến Ngày 2/12/1975, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào được tuyên bố thành lập, mở ra kỷ nguyên mới của độc lập, tự do và phát triển.

4. Ý nghĩa cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào từ 1945-1975:

Cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào từ năm 1945 đến 1975 đánh dấu một giai đoạn lịch sử quan trọng không chỉ đối với Lào mà còn cho cả khu vực Đông Dương và thế giới. Cuộc đấu tranh này tập trung vào việc giành lại độc lập và chủ quyền quốc gia, bảo vệ lãnh thổ khỏi sự thống trị của các đế quốc và xây dựng một xã hội tự do, công bằng và phát triển.

– Xác lập độc lập và chủ quyền quốc gia:

Từ năm 1945, sau sự suy yếu của thế lực đế quốc Nhật Bản, các bộ tộc Lào dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã nổi dậy và giành chính quyền. Vào ngày 12/10/1945, Chính phủ lâm thời ở Lào đã tuyên bố độc lập, khẳng định quyền tự quyết và quyền tự quản lý cho nhân dân Lào.

– Kháng chiến chống Pháp (1946 – 1954):

Tuy nhiên, sự xâm lược của Pháp đã khiến Lào tiếp tục phải đối diện với mối đe dọa mới. Cuộc kháng chiến chống lại thực dân Pháp đã bắt đầu từ năm 1946. Quân dân Lào đã chiến đấu trong những chiến khu, tổ chức các cuộc tấn công và nổi dậy để bảo vệ độc lập quốc gia.

Trong những năm 1953-1954, quân dân Lào phối hợp với quân tình nguyện Việt Nam đã thực hiện nhiều chiến dịch quyết liệt, góp phần vào thắng lợi chung của ba nước Đông Dương trong cuộc kháng chiến. Hiệp định Giơnevơ ký kết vào ngày 21/7/1954 đã công nhận độc lập, chủ quyền và thống nhất của nước Lào.

– Kháng chiến chống Mĩ (1954 – 1975):

Với sự hỗ trợ của XHCN và các phong trào giải phóng dân tộc, Lào tiếp tục cuộc đấu tranh để bảo vệ độc lập khỏi sự thống trị của Mỹ. Cuộc kháng chiến này diễn ra trên ba mặt trận: quân sự, chính trị và ngoại giao.

Tháng 2/1973, Hiệp định Viêng Chăn ký kết, đánh dấu bước tiến mới trong cuộc kháng chiến. Tuy nhiên, sự chi phối của Mỹ trong khuôn khổ Hiệp định Paris khiến cuộc đấu tranh không ngừng.

Đến tháng 5/1975, quân dân Lào đã thực hiện tổng tiến công và nổi dậy, giải phóng hoàn toàn đất nước. Ngày 2/12/1975, nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào được tuyên bố thành lập, mở ra kỷ nguyên mới của độc lập, tự do và phát triển.

Cuộc đấu tranh chống đế quốc ở Lào trong giai đoạn từ năm 1945 đến 1975 không chỉ là cuộc chiến đấu vũ trang, mà còn là sự hiện thực hóa của ý chí dũng cảm và quyết tâm của nhân dân Lào trong việc bảo vệ quyền tự do và tạo ra một tương lai tươi sáng cho đất nước. Cuộc đấu tranh này đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lịch sử dân tộc Lào và là một bài học quý báu về sự kiên trì và đoàn kết trong cuộc chiến vì tự do và chủ quyền.

5. Tình hình nước Lào sau cuộc đấu tranh chống đế quốc từ 1945-1975:

Sau cuộc đấu tranh chống đế quốc từ 1945 đến 1975, tình hình nước Lào đã chịu sự thay đổi lớn, với những tác động kéo dài từ cuộc cách mạng và chiến tranh. Dưới đây là một số điểm quan trọng về tình hình nước Lào sau giai đoạn đấu tranh:

– Thành lập Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào (1975): Cuộc nổi dậy và cuộc đấu tranh chống đế quốc đã dẫn đến việc lật đổ chính quyền ngụy quyền và thiết lập Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào vào ngày 2 tháng 12 năm 1975. Đây là một thay đổi lịch sử quan trọng, đánh dấu sự chấm dứt của sự chi phối của đế quốc và bước đầu vào một giai đoạn mới.

– Cải cách xã hội và chính trị: Sau khi độc lập được thực hiện, chính phủ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào tiến hành một loạt cải cách xã hội và chính trị nhằm thúc đẩy sự phát triển và củng cố sự ổn định. Các biện pháp như cải cách đất đai, tăng cường quản lý nhà nước về kinh tế và xã hội đã được triển khai.

– Phục hồi và phát triển kinh tế: Nước Lào sau chiến tranh còn phải đối mặt với những thách thức nặng nề về hậu quả chiến tranh, tình hình kinh tế suy yếu và cơ sở hạ tầng bị hủy hoại. Chính phủ đã tập trung vào việc tái thiết và phát triển kinh tế, với sự hỗ trợ từ các quốc gia bạn và tổ chức quốc tế.

 – Hợp tác quốc tế và quan hệ ngoại giao: Nước Lào đã nỗ lực mở rộng mối quan hệ đối ngoại và hợp tác với nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế khác nhau. Họ tham gia vào các tổ chức quốc tế như Liên Hiệp Quốc và ASEAN để tăng cường hợp tác và gắn kết với cộng đồng quốc tế.

– Phát triển xã hội và văn hóa: Nước Lào đã đặc biệt chú trọng vào việc phát triển các lĩnh vực xã hội và văn hóa sau cuộc chiến tranh. Giáo dục, y tế, văn hóa và phát triển con người là các lĩnh vực quan trọng trong nỗ lực xây dựng đất nước mới.

– Thách thức và cơ hội: Tuy nhiên, sau cuộc đấu tranh chống đế quốc, nước Lào vẫn đối diện với nhiều thách thức như thực hiện cải cách, phát triển kinh tế bền vững và xây dựng hệ thống chính trị ổn định. Đồng thời, cũng có những cơ hội để tận dụng tài nguyên tự nhiên và mở rộng hợp tác quốc tế để đẩy mạnh phát triển.