Trong những năm gần đây, các thị trường chứng khoán quốc tế luôn khuyến khích sự tham gia của các nhà đầu tư cá nhân do đó mà các giao dịch cổ phiếu lô lẻ được xem là xu hướng chung trên toàn thế giới, nhằm tạo ra cơ hội tiếp cận thị trường và nâng cao quản trị rủi ro.
Mục lục bài viết
1. Giao dịch lô lẻ là gì?
Giao dịch cổ phiếu lô lẻ là các giao dịch được phát sinh có khối lượng cổ phiếu nhỏ hơn 1 đơn vị giao dịch hay là một lô giao dịch. Như vậy, giao dịch cổ phiếu lô lẻ sẽ có số lượng cổ phiếu từ 1 – 99 đơn vị.
Nguyên nhân cổ phiếu lô lẻ phát sinh là do việc trả cổ tức bằng cổ phiếu, tách cổ phiếu, phát hành cổ phiếu thường hay thực hiện quyền mua cổ phiếu. Nói một cách dễ hiểu, khi nhà đầu tư đầu tư vào 1 doanh nghiệp thì bên cạnh lợi nhuận thu được trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư còn có thể được chia cổ tức hoặc cổ đông nhận được các cổ phiếu ưu đãi được phát hành.
2. Cách thức giao dịch cổ phiếu lô lẻ:
Khi thực hiện giao dịch các lô lẻ chứng khoán, nhà đầu tư cần tuân theo các quy định của các sàn giao dịch chứng khoán để đảm bảo tính hiệu quả của thị trường, cụ thể: Lô lẻ chứng khoán được diễn ra trên sàn giao dịch chứng khoán hoặc trên thị trường, sàn chứng khoán phi tập trung qua các cơ chế thương lượng hoặc thỏa thuận giữa các nhà đầu tư với công ty chứng khoán. Giá thực hiện của lô lẻ chứng khoán có thể khác nhau, có thể được xác định trên cơ sở: lấy giá chứng khoán được giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán chiết khấu theo tỷ lệ thuận với thị giá hoặc theo các thỏa thuận từ công ty chứng khoán và nhà đầu tư.
Hiện nay, tại Việt Nam quy định về lô lẻ chứng khoán trên thị trường có 3 sàn chứng khoán HOSE ( Sàn giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh), UPCOM ( Nơi giao dịch cho các công ty chưa đại chúng chưa niêm yết ) và HNX ( Sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội ), khối lượng quy định của cổ phiếu lô lẻ là từ 1 – 99 cổ phiếu.
Đối với lô lẻ sàn HOSE:
Các lệnh bán với số lượng từ 1-99 cổ phiếu trên sàn HOSE là lệnh bán lô lẻ.
Nếu Công ty chứng khoán có tính năng đặt bán trực tiếp, nhà đầu tư có thể bán trực tiếp trên bảng giá của công ty chứng khoán. Một cách bán khác là bán lại cho công ty chứng khoán với phương thức là ký vào hợp đồng mua bán lô lẻ: Nhà đầu tư mang CMND/ CCCD lên các quầy giao dịch và ký vào biên bản thoả thuận mua bán chứng khoán lô lẻ do nhân viên dịch vụ cung cấp.
Sau khi nhận được trung tâm lưu ký chứng khoán xác nhận, công ty chứng khoán sẽ rút cổ phiếu lô lẻ đã bán và đồng thời hạch toán sẽ ghi có số tiền bán tương ứng vào tài khoản giao dịch chứng khoán của các nhà đầu tư.
Đối với lô lẻ sàn HNX và sàn UPCOM:
Các lệnh bán có số lượng từ 1 – 99 cổ phiếu trên sàn HNX và sàn UPCOM là lệnh bán lô lẻ.
Hiện nay, việc giao dịch chứng khoán lô lẻ được thực hiện qua nhiều phương thức khác nhau như bán qua ứng dụng của công ty chứng khoán, đặt lệnh thông qua nhân viên quản lý tài khoản, tổng đài phụ trách hoặc đến trực tiếp các công ty chứng khoán phát hành bán.
Cách 1: Các nhà đầu tư tự đặt lệnh bán cổ phiếu lô lẻ trên sàn HNX và sàn UPCOM. Tuy nhiên, các nhà đầu tư phải đăng ký giao dịch trực tuyến hoặc giao dịch qua tổng đài. Giá bán cổ phiếu lô lẻ phụ thuộc vào giá chờ mua đối ứng trên sàn HNX và sàn UPCOM. Sau khi khớp lệnh giao dịch lô lẻ cũng được thanh toán bù trừ như lệnh giao dịch bình thường.
Cách 2: Các nhà đầu tư mang CMND/ CCCD lên các phòng giao dịch để đăng ký bán lô lẻ và ký phiếu lệnh bán chứng khoán. Sau khi khớp lệnh giao dịch lô lẻ cũng được thanh toán bù trừ như lệnh giao dịch bình thường.
3. Phương thức giao dịch cổ phiếu lô lẻ:
Phương thức giao dịch đối với cổ phiếu lô lẻ được thực hiện theo 2 phương thức giao dịch đó là: khớp lệnh liên tục và giao dịch thoả thuận cụ thể.
Khớp lệnh liên tục
Khớp lệnh trên thị trường chứng khoán là việc người bán và người mua cổ phiếu đã thực hiện xong một thoả thuận trên bảng giao dịch điện tử. Lệnh của các nhà đầu tư sẽ được ghép với nhau để giao dịch theo mức giá phù hợp với nguyên tắc ưu tiên khớp lệnh của thị trường chứng khoán.
Khớp lệnh liên tục là các phương thức giao dịch sẽ được so khớp các lệnh mua và lệnh bán ngay sau khi nhập lệnh vào hệ thống giao dịch chứng khoán theo các nguyên tắc sau:
– Nguyên tắc ưu tiên về giá: Lệnh mua nào có mức giá cao hơn sẽ được ưu tiên thực hiện giao dịch trước và ngược lại, lệnh bán nào có mức giá thấp hơn sẽ được ưu tiên thực hiện giao dịch trước.
– Nguyên tắc ưu tiên về thời gian: Các lệnh có cùng mức giá thì ưu tiên thực hiện đối với khớp lệnh đã nhập vào hệ thống trước.
– Nguyên tắc ưu tiên khách hàng: Trường hợp các lệnh giao dịch có cùng mức giá, cùng thời gian nhập lệnh vào hệ thống, thì sự ưu tiên sẽ dành cho khớp lệnh của khách hàng trước lệnh của khối tự doanh của các công ty chứng khoán. (Khối tự doanh là bộ phận thực hiện hoạt động tự doanh của công ty chứng khoán). Các công ty chứng khoán được phép tiến hành hoạt động tự doanh nếu đáp ứng đủ các điều kiện về vốn điều lệ ( trên 100 tỷ đồng ) và đã được cấp giấy phép thực hiện nghiệp vụ môi giới chứng khoán.
– Nguyên tắc ưu tiên khối lượng: Trong trường hợp các lệnh giao dịch đều của Khách hàng hoặc đều của khối tự doanh, có cùng mức giá, cùng thời gian nhập lệnh thì lệnh nào có khối lượng lớn hơn sẽ được ưu tiên khớp lệnh trước.
– Thời gian thực hiện giao dịch đối với loại này là: Từ 9h15 – 11h30 và từ 13h00 – 14h30.
Giao dịch thoả thuận cụ thể:
Giao dịch thoả thuận là những giao dịch chứng khoán mà do các nhà đầu tư hay các thành viên tự thoả thuận với nhau về mức giá cả và khối lượng cổ phiếu trong giao dịch. Trong đó, giá thoả thuận này phải nằm trong biên độ dao động giá cổ phiếu đó tại thời điểm trong ngày giao dịch.
– Thời gian giao dịch được thực hiện: Từ 9h15 – 11h30 và từ 13h00 – 15h00.
4. Lợi ích của giao dịch chứng khoán lô lẻ:
Giao dịch lô lẻ sẽ hỗ trợ đối với những người có vốn ít để họ dễ dàng tham gia thị trường hơn, nhất là đối với những nhà đầu tư mới muốn thử nghiệm ở mức độ rủi ro thấp. Điều này sẽ giúp tăng phần nào thanh khoản toàn thị trường.
– Khi có cơ chế giao dịch lô lẻ một mặt sẽ giúp đại chúng hóa quan điểm đầu tư cho các nhà đầu tư chưa có cơ hội tham gia. Mặt khác, tạo điều kiện cho giới trẻ mạnh dạn thử sức mình trong việc tham gia các “sân chơi” tài chính. Ngoài ra, cơ chế giao dịch lô lẻ cũng phù hợp với cơ chế giao dịch trên thị trường quốc tế.
– Hình thức giao dịch chứng khoán lô lẻ với lô càng ngày thấp mang lại lợi ích cho tất cả các nhà đầu tư, giúp cho nhà đầu tư quản lý được rủi ro dễ dàng hơn nhờ sự phân bổ tài sản chính xác, cũng như kiểm soát được các chiến lược đầu tư của mình.
– Việc áp dụng giao dịch chứng khoán lô lẻ đã mang lại nhiều tác động tích cực cho cộng đồng đầu tư và cho thị trường. Các công ty chứng khoán hiện nay đã bắt đầu triển khai phương thức đáp ứng nhu cầu giao dịch chứng khoán lô lẻ, nhằm hướng đến tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có sự chủ động trong việc đặt lệnh mua, bán những chứng khoán lô lẻ còn lại trong tài khoản dễ dàng hơn hoặc mua thêm chứng khoán lô lẻ cho tròn một lô giao dịch (lô chẵn), hạn chế phụ thuộc vào các công ty chứng khoán.
5. Lưu ý khi tham gia giao dịch chứng khoán lô lẻ:
Mặc dù, việc áp dụng giao dịch chứng khoán lô lẻ sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các nhà đầu tư, tuy nhiên có nhiều quy định mà các nhà đầu tư cần hết sức lưu ý trước khi thực hiện giao dịch chứng khoán lô lẻ. Chẳng hạn như:
Nhằm mục đích giao dịch chứng khoán lô lẻ được thực hiện một cách hiệu quả thì các nhà đầu tư cần phải trang bị các thông tin về quy định giao dịch chứng khoán lô lẻ.
Thông qua công ty chứng khoán nhà đầu tư đặt lệnh giao dịch chứng khoán lô lẻ tương tự như giao dịch chứng khoán lô chẵn. Giao dịch chứng khoán lô lẻ có quy định về bước giá, đơn vị yết giá và biên độ dao động giá cũng tương tự như giao dịch chứng khoán lô chẵn, hoặc khi giao dịch chứng khoán lô lẻ chỉ được sử dụng lệnh giới hạn. Hiện nay, việc thanh toán phí đối với giao dịch chứng khoán lô lẻ cũng chính là vấn đề mà các nhà đầu tư quan tâm.
Thông tư số 102/2021/ TT- BTC ngày 17/11/2021 của Bộ Tài chính quy định giá dịch vụ áp dụng trong lĩnh vực chứng khoán áp dụng tại các tổ chức kinh doanh chứng khoán, ngân hàng thương mại tham gia vào thị trường chứng khoán Việt Nam, các công ty chứng khoán quyết định mức giá dịch vụ môi giới mua, bán cổ phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền có bảo đảm nhưng tối đa 0,45% giá trị giao dịch.
