Hiện nay, ta thấy rằng, ở trong quá trình vận động và phát triển của tư bản chủ nghĩa, quy mô của chủ nghĩa tư bản cũng sẽ dần có sự tăng lên thông qua quá trình tích tụ và tập trung tư bản. Để hiểu rõ hơn chúng ta sẽ tìm hiểu nội dung trong bài viết dưới đây.
Mục lục bài viết
1. Tập trung tư bản là gì?
Ta hiểu về tập trung tư bản như sau:
Tập trung tư bản được hiểu cơ bản chính là sự tăng lên về quy mô của tư bản cá biệt thông qua phương thức tiến hành hợp nhất những chủ thể là những nhà tư bản cá biệt trong trong xã hội thành những nhà tư bản khác và những nhà tư bản này sẽ có quy mô lớn hơn.
Ta nhận thấy rằng, hiện nay, ở rong quá trình hoạt động sản xuất của tư bản chủ nghĩa, quy mô của tư bản cá biệt cũng có sự tăng lên rõ ràng nhờ vào hoạt động của tập trung tư bản và tích tụ tư bản.
Trong quá trình hình thành tập trung tư bản, cạnh tranh và đối kháng giữa các chủ thể cũng được coi là những đòn bẩy lớn nhất giúp thúc đẩy sự hình thành của tập trung tư bản. Bởi vì trên thực tế thì quá trình cạnh tranh cũng sẽ giúp tạo nên sự liên kết và sáp nhập giữa các chủ thể là những những nhà tư bản cá biệt.
Những vai trò của tập trung tư bản:
– Bởi vì có tập trung tư bản mà các chủ thể có thể tổ chức được một cách rộng lớn những lao động hợp tác, tập trung tư bản biến quá trình sản xuất rời rạc, thủ công thành quá trình sản xuất có sự phối hợp theo quy mô lớn và chúng sẽ được xếp đặt một cách khoa học, xây dựng được những công trình công nghiệp lớn và sẽ sử dụng kỹ thuật và công nghệ hiện đại.
– Tập trung tư bản sẽ dẫn đến sự thay đổi về lượng của tư bản, tập trung tư bản còn làm cho tư bản có một chất lượng mới, làm cho cấu tạo hữu cơ của tư bản sẽ có thể tăng lên. Nhờ đó năng suất lao động của con người cũng sẽ tăng lên nhanh chóng. Chính vì vậy, tập trung tư bản cũng đã trở thành đòn bẩy mạnh mẽ của quá trình tích luỹ tư bản.
Ta nhận thấy rằng, quá trình tích tụ và tập trung tư bản trong giai đoạn hiện nay cũng ngày càng tăng, cũng chính bởi vì thế, nền sản xuất tập trung tư bản cũng ngày càng trở thành nền sản xuất xã hội hóa cao độ, làm cho mâu thuẫn kinh tế cơ bản của chủ nghĩa tư bản cũng ngày càng trở nên sâu sắc thêm.
2. Phân biệt tập trung và tích tụ tư bản:
Trước tiên ta hiểu về tích tụ tư bản như sau:
Ta hiểu tích tụ tư bản chính là việc mở rộng ứng dụng khoa học, kỹ thuật của những chủ thể là các nhà tư bản cá biệt, một mặt của quá trình tích tụ tư bản là nhằm mục đích làm tăng lên giá trị thặng dư trong quá trình phát triển của sản xuất tư bản chủ nghĩa và mặt khác là tích tụ tư bản giúp tạo ra những khả năng thực hiện cho tích lũy cơ bản.
Nếu như tập trung cơ bản được hiểu là tập trung các chủ thể những nhà tư bản cá biệt thành một nhà tư bản mới có quy mô rộng lớn hơn thì ta có thể hiểu tích tụ tư bản chính là việc tăng quy mô tư bản của những nhà tư bản cá biệt thông qua việc tư bản hóa giá trị thặng dư cho một xí nghiệp cụ thể nào đó trên thực tế.
Điểm khác nhau giữa tập trung tư bản và tích lũy tư bản cụ thể như sau:
Trên thực tế, ta nhận thấy, trong quá trình khi thực hiện nghiên cứu về vấn đề tập trung tư bản và tích tụ tư bản thì rất nhiều người thường sẽ bị nhầm lẫn giữa hai khái niệm tập trung tư bản và tích tụ tư bản này. Điều này xảy ra cũng rất dễ hiểu bởi giữa tập trung tư bản và tích tụ tư bản sẽ có nhiều những điểm chung cụ thể đó là tập trung tư bản và tích tụ tư bản đều làm gia tăng quy mô, chất lượng của nhà tư bản cá biệt.
Tuy nhiên, tập trung tư bản và tích tụ tư bản là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau nên tập trung tư bản và tích tụ tư bản cũng sẽ có những đặc điểm riêng biệt sau đây:
– Thứ nhất: Nguồn để tạo nên tích tụ tư bản đó chính là giá trị thặng dư, cũng chính bởi vì thế mà quá trình tích tụ tư bản làm tăng quy mô của các chủ thể là những nhà tư bản cá biệt, bên cạnh đó thì từ đó nó cũng sẽ làm tăng quy mô của tư bản xã hội.
Còn đối với tập trung tư bản thì nguồn để hình thành tập trung tư bản đó lại là những chủ thể là các nhà tư bản cá biệt có sẵn trong xã hội, từ việc tập trung các chủ thể là những nhà tư bản có sẵn trong xã hội sẽ hình thành một nhà tư bản mới có quy mô lớn hơn so với nhà tư bản cũ. Vì vậy, việc tập trung tư bản thực chất sẽ chỉ là tăng quy mô tư bản cá biệt chứ việc tập trung tư bản sẽ không làm tăng quy mô của tư bản xã hội.
– Thứ hai: Tích tụ tư bản sẽ phản ánh trực tiếp và đồng thời tích tụ tư bản cũng chính là sợi dây liên kết giữa giai cấp tư sản và tầng lớp lao động trong xã hội. Trong đó giai cấp tư sản sẽ bóc lột, sử dụng sức lực của các chủ thể là những người lao động để từ đó có thể làm tăng quy mô, chất lượng tư bản cá biệt.
Còn tập trung tư bản thì sẽ phản ánh quan hệ cạnh tranh bên trong giữa các giai cấp tư sản với nhau bởi vì thực chất thì ta thấy được rằng, bản chất hình thành của tập trung tư bản đó là từ sự xuất hiện có sẵn của các chủ thể là những nhà tư bản trong xã hội. Bên cạnh đó thì ta cũng nhận thấy rằng, tập trung tư bản cũng có tác động cụ thể đến mối quan hệ giữa giai cấp tư sản và lao động thông qua hoạt động của từng chủ thể là những nhà tư sản cá biệt.
3. Mối liên hệ giữa tập trung tư bản và tích tụ tư bản:
Tuy tập trung tư bản và tích tụ tư bản có những điểm khác biệt nhau giữa nguồn gốc hình thành cũng như phản ánh những mối quan hệ khác nhau trong xã hội nhưng trên thực tế, ta nhận thấy rằng, tích tụ tư bản và tập trung tư bản luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Tích tụ tư bản thì sẽ làm tăng lên quy mô, số lượng của từng chủ thể là những nhà tư bản cá biệt trong xã hội, cũng chính vì vậy mà quá trình cạnh tranh giữa các chủ thể là những nhà tư bản cá biệt cũng sẽ có sự diễn ra gay gắt hơn, từ đó thì tích tụ tư bản sẽ giúp thúc đẩy quá trình dẫn đến tập trung tư bản diễn ra một cách nhanh chóng hơn.
Ngược lại, tập trung tư bản thì cũng được coi là động lực thúc đẩy cho quá trình cạnh tranh trong tích tụ tư bản diễn ra nhanh chóng và gay gắt hơn, tăng cường đối với sự bóc lột giá trị thặng dư.
Sự tác động qua lại này giữa tích tụ tư bản và tập trung tư bản xảy ra trên thực tế thì đã làm cho việc tích lũy tư bản diễn ra mạnh mẽ và có sự nhanh chóng hơn. Tập trung tư bản trong giai đoạn hiện nay, có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy cạnh tranh, tăng quy mô của các chủ thể là những nhà tư bản cá biệt, nhờ vào tập trung tư bản mà các chủ thể là những nhà tư bản cá biệt sẽ có thể xây dựng được các xí nghiệp với quy mô rộng lớn, sử dụng được các loại máy móc, thiết bị khoa học kỹ thuật hiện đại.
Còn tích tụ tư bản thì nó lại có vai trò quan trọng trong việc giúp cho quá trình tập trung tư bản diễn ra nhanh chóng hơn bởi vì sự cạnh tranh gay gắt giữa các chủ thể là những nhà tư bản cá biệt trong xã hội.
Như vậy, chúng ta sẽ có thể thấy quá trình tích lũy tư bản có sự gắn liền với quá trình tích tụ tư bản và quá trình tập trung tư bản hiện đang trở nên ngày càng cao.
Cũng chính bởi vì nguyên nhân đó mà quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa cũng đã trở thành nền sản xuất xã hội hóa cao, làm cho mâu thuẫn kinh tế của nền tư bản chủ nghĩa cũng vì thế mà trở nên ngày càng sâu sắc hơn.
4. Ý nghĩa nghiên cứu tích tụ và tập trung tư bản:
Tích tụ tư bản và tập trung tư bản là các con đường để làm cho quy mô vốn của các chủ thể có thể tăng lên.
Việc tập trung tư bản có ý nghĩa to lớn đối với chủ nghĩa tư bản ở trong việc tăng nhanh quy mô tư bản để nhằm mục đích giúp các chủ thể có thể cải tiến kỹ thuật, ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ mới, tăng năng suất lao động để nhằm mục đích có thể giành thắng lợi trong cạnh tranh.
Đối với nước ta, cần hình thành những tập đoàn kinh tế có quy mô vốn lớn, từ đó, nước ta từ đó mới có điều kiện để có thể tham gia cạnh tranh trong điều kiện hội nhập nền kinh tế nước ta với các nền kinh tế khác ở trong khu vực và trên thế giới.
Quy mô vốn lớn còn là điều kiện, tiền đề quan trọng để nhằm đẩy mạnh công nghiệp hoá và hiện đại hoá ở nước ta hiện nay.
