Thuật ngữ khí chất chắc hẳn không còn quá xa lạ đối với mỗi chúng ta. Khí chất của con người từ xưa cho đến nay vốn vẫn hiện hữu ngay bên trong chính mỗi con người. Và, mỗi người thì đều có một khí chất riêng. Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu khí chất là gì? Các loại khí chất? Mối quan hệ với tính cách?
Mục lục bài viết
1. Khí chất là gì?
Từ thời cổ đại cho đến hiện nay, con người đều đã nhận thấy bản thân mỗi người đều sẽ có những khác biệt đối với từng cá nhân khác trong mối quan hệ cộng đồng và điều này cũng đã được biểu hiện bởi những đặc điểm bên ngoài của các hành vi con người, cụ thể như: bên cạnh một số người nhanh nhẹn, hoạt bát, cởi mở, dễ thích nghi thì ngược lại cũng sẽ có một số người chậm chạp, khép kín, khó thích nghi và rất nhiều các kiểu người khác trong xã hội.
Khí chất hay còn gọi là tính khí, ta hiểu đây cũng chính là đặc điểm chung nhất của mỗi con người. Khí chất cũng chính là đặc điểm cơ bản của hệ thần kinh, nó cũng sẽ góp phần có thể tạo ra các diện mạo nhất định của toàn bộ hoạt động ở mỗi chủ thể là những cá thể riêng của xã hội. Khí chất là thuộc tính phức hợp của các chủ thể là những cá nhân, khí chất cũng sẽ biểu hiện cường độ, tốc độ, nhịp độ của các hoạt động tâm lý và nó cũng góp phần thể hiện sắc thái, hành vi, cử chỉ, cách nói năng của mỗi chủ thể là những cá nhân.
Khí chất của mỗi người là bẩm sinh. Khí chất sẽ không thể được sửa đổi, vì khí chất của mỗi người có nguồn gốc di truyền; không thể thay đổi bởi ảnh hưởng của môi trường xung quanh. Mỗi người đều có một bộ não riêng biệt và vỏ não cũng sẽ liên kết và điều chỉnh hoạt động ở bên trong và bên ngoài cơ thể, điều chỉnh đối với các mối liên hệ của cơ thể với môi trường xung quanh. Hoạt động của vỏ não ở những người khác nhau thì chúng cũng sẽ có những đặc điểm riêng.
Cũng chính bởi vì có những sự riêng biệt đó mà mỗi người khác nhau thì sẽ lại sở hữu một tính khí riêng biệt. Khí chất cũng chính là một thuộc tính tâm lý có mức độ khá phức hợp của các chủ thể là những cá nhân. Khi chất cũng mang tính ổn định và độc đáo. Khí chất của mỗi người cũng sẽ quy định sắc thái diễn biến tâm lý trong hoạt động tâm lý của mỗi con người. Trong các đặc điểm tâm lí để nhằm mục đích có thể phân biệt người này với người khác thì khí chất có tầm quan trọng nhất và có những ý nghĩa to lớn.
2. Các loại khí chất:
Các loại khí chất thường gặp nhất đó là các loại khí chất sau đây:
– Thứ nhất: Khí chất nóng nảy (khí chất mạnh):
Đối với những người khí chất nóng nảy thì những người này sẽ thường có các đặc điểm như: ức chế cao, hưng phấn cao. Nhịp độ thần kinh của những người này cũng khá nhanh, nhưng người này lại không cân bằng giữa ức chế và hưng phấn, tính nhạy cảm của người này khá thấp, tính phản ứng cao, tính tích cực cao, tính phản ứng trội hơn hẳn kho so với tính tích cực, những người khí chất nóng nảy có tính cứng nhắc và tính hướng ngoại, nhịp độ phản ứng nhanh, tính dễ xúc cảm cao.
Biểu hiện bên ngoài của người khí chất nóng nảy đó là những người này thường sẽ nói to, nói nhiều, nói mạnh, hành động mạnh mẽ, những người này cũng rất hay cáu gắt, hay biểu lộ cảm xúc ra ngoài, cởi mở, vồ vập, bạo dạn, chủ động, và cũng sẽ rất nhiệt tình với mọi người, tuy nhiên người khí chất nóng nảy do hay nổi nóng nên cũng rất dễ làm mất lòng người khác. Người khí chất nóng nảy sẽ có thể nhận thức mọi sự việc rất nhanh. Về vấn đề tình cảm thì người này yêu ghét rõ ràng, thường sẽ sống thiên về tình cảm, hay để cho tình cảm lấn át lí trí. Khả năng thích nghi của người khí chất nóng nảy với môi trường cao.
– Thứ hai: Khí chất linh hoạt (nhiệt tình):
Tính phản ứng và tính tích cực của người có tính chất linh hoạt khá cao, nhịp độ phản ứng nhanh, mềm dẻo, tính cân bằng giữa ức chế và hưng phấn cao, linh hoạt. Mối quan hệ giữa phản ứng và tích cực có sự cân bằng, có tính mềm dẻo, người có tính chất linh hoạt có tính hướng ngoại, tính dễ xúc cảm.
Người có khí chất linh hoạt thường thì sẽ nổi bật với các biểu hiện bên ngoài cụ thể như nói nhiều, nhanh. Hoạt động của người có tính chất linh hoạt cũng nhanh nhẹn, hoạt bát. Quan hệ của người có tính chất linh hoạt thì vui vẻ dễ gần, có tài ngoại giao nên người có tính chất linh hoạt quan hệ rất rộng nhưng không sâu sắc.
– Thứ ba: Khí chất điềm tĩnh (bình thản):
Người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) thường sẽ có cường độ thần kinh hưng phấn và ức chế cân bằng nhưng ở mức độ tương đối (không mạnh như khí chất nóng nảy và năng động) và người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) sẽ không linh hoạt.
Người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) là kiểu người ít nói, nói câu nào chắc câu đấy. Hành vi của người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) chậm chạp, không bộc lộ cảm xúc ra bên ngoài, hơi khô khan. Người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) là người khó gần, khó làm quen, cũng khó để chúng ta có thể biết tâm trạng của họ. Mối quan hệ của họ rất hẹp vì họ cũng không thích quan hệ rộng. Vì thế, người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) cũng rất khó thích nghi với môi trường sống.
Người có khí chất điềm tĩnh (bình thản) thường sẽ sống khá ngăn nắp, chu đáo, có trách nhiệm, sâu sắc, chính chắn, lịch sự, tế nhị và luôn bình tĩnh. Người có khí chất điềm tĩnh sẽ làm việc một cácg có nguyên tắc, kế hoạch, biết cân nhắc trước khi hành động, làm chủ được những tình huống xảy ra và vô cùng kiên định. Người có khí chất điềm tĩnh một khi đã quyết định rồi thì làm đến cùng do vậy có chút ngoan cố, bảo thủ, nhớ rất lâu. Đây cũng chính là con người điềm đạm, chậm rãi, thong thả, ung dung, chắc chắn, không vội vàng.
– Thứ tư: Khí chất ưu tư (khí chất yếu):
Người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) sẽ có tính nhạy cảm cao, tính phản ứng thấp, tính tích cực của người này cũng sẽ thấp, tính phản ứng thấp hơn so với tính tích cực, người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) cũng có tính cứng nhắc, tính hướng nội, nhịp độ phản ứng chậm, tính dễ xúc cảm cao.
Phản ứng của thần kinh của người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) thường sẽ chậm, sống một cách kín đáo, không chịu được shock, ít nói, tiếng nói thì nhẹ nhàng, yếu ớt. Hành động thiếu tính bạo dạn, rất rụt rè, nhút nhát. Người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) thường sẽ nhận thức chậm, chắc, có năng khiếu riêng. Những người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) sẽ không thích đám đông, không thích ồn ào. Thiên về sống nội tâm, không thích quan hệ rộng và thường thì sẽ rất chu đáo, ít làm mất lòng người khác.
Người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) thường sẽ rất dịu dàng, tế nhị, nhạy cảm, cẩn trọng, người này sẽ có những suy nghĩ sâu sắc, trí tưởng tượng phong phú. Tình cảm bền vững (rất chung thủy), người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) cũng sẽ có có tính tự giác, ý thức cao, là người kiên trì. Trong công việc thì những người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) sẽ không hấp tấp, vội vàng, dễ kiềm chế, nhẫn nại, những người này sẽ có thể hoàn thành tốt công việc được giao trong điều kiện quen thuộc. Người có khí chất ưu tư (khí chất yếu) đều sẽ cẩn trọng, hiểu rõ tâm tư, tình cảm nên ít khi làm mất lòng người khác. Bên cạnh đó thì họ cũng có óc tưởng tượng phong phú, hay mơ màng, mơ mộng đối với những thứ xung quanh.
3. Mối quan hệ với tính cách:
Ta thấy rằng, khí chất khác với tính cách. Khí chất của con người sẽ không giúp phân biệt tốt xấu hay phân loại thiện ác.
Khí chất nổi bật của một người gần như là một thuộc tính mà con người sẽ không thể thay đổi. Tuy nhiên tính cách của một người thì lại có sự khác biệt so với khí chất, tính cách của một người sẽ có thể thay đổi hoặc có thể rèn luyện. Đặc biệt tính cách của con người thường cũng sẽ chịu ảnh hưởng rất lớn dưới sự tác động của môi trường sống bên ngoài.
Khí chất thường sẽ có thể được che đậy bằng tính cách (chẳng hạn một người khí chất yếu) nhưng nếu như người đó được rèn luyện trong môi trường quân đội thì người đó sẽ vẫn có một tính cách cứng rắn, mạnh mẽ. Tuy nhiên rồi cũng có lúc họ sẽ thể hiện mặt yếu đuối của chính mình bởi vì thực chất họ vẫn chỉ là người có khí chất ưu tư.
Khí chất của mỗi người sẽ không được định trước đối với những nét tính cách của con người mà khí chất của mỗi người chỉ có liên hệ chặt chẽ với tính cách. Các nét tính cách của con người khi được thể hiện ra bên ngoài dưới hình thức các hành vi xã hội thường mang sắc thái của một khí chất này hay khí chất khác.
