Như chúng ta đã biết thì Virus viêm gan C có khả năng gây ra bệnh viêm gan mạn tính, nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời đúng cách sẽ dẫn đến xơ gan thậm chí là ung thư gan. Có nhiều xét nghiệm hỗ trợ cho việc phát hiện sớm và theo dõi quá trình đáp ứng điều trị bệnh.
Mục lục bài viết
1. HCV RNA là gì?
Xét nghiệm viêm gan C HCV RNA là một loại xét nghiệm sinh học phân tử để khẳng định người bệnh có nhiễm virus viêm gan C hay không. Xét nghiệm này thực hiện bằng phương pháp RT-PCR.
Trường hợp xét nghiệm HCV RNA cho kết quả dương tính nghĩa là người bệnh đã phơi nhiễm virus HCV cấp tính khoảng 2-3 tuần. Trường hợp xét nghiệm HCV RNA dương tính kèm xét nghiệm kháng thể anti-HCV dương tính trên 6 tháng cho thấy người bệnh đã chuyển sang viêm gan C mãn tính. Bên cạnh đó, xét nghiệm viêm gan C HCV RNA còn được chỉ định để đánh giá, kiểm soát nhiễm HCV mạn tính, tiên lượng và theo dõi hiệu quả của liệu pháp điều trị trên người bệnh.
Trong kỹ thuật xét nghiệm sinh học phân tử này, mẫu huyết tương hoặc huyết thanh của người bệnh được đưa vào máy chuyên dụng để tách chiết chuỗi RNA. Sau đó, RNA của virus HCV sẽ trải qua quá trình phiên mã ngược thành chuỗi DNA, sau đó khuếch đại bằng phản ứng chuỗi trùng hợp PCR. Với mỗi chu kỳ khuếch đại, bộ đọc tín hiệu trong máy PCR sẽ ghi nhận lại tín hiệu huỳnh quang từ mẫu dò đặc hiệu với vật liệu di truyền của virus viêm gan C. Tín hiệu huỳnh quang này được máy xét nghiệm sử dụng để tính toán nồng độ virus HCV trong mẫu bệnh phẩm của người bệnh. Nhìn chung, xét nghiệm HCV RNA có mang lại một số lợi ích sau:
+ Xác định được số lượng, nồng độ virus HCV trong máu;
+ Góp phần xác định được viêm gan C là cấp hay mãn tính;
+ Theo dõi, tiên lượng và đánh giá mức độ đáp ứng điều trị của từng người bệnh.
Xét nghiệm HCV RNA tiếng anh là “HCV RNA test”.
2. Ý nghĩa xét nghiệm HCV RNA là gì?
Chẩn đoán viêm gan C cấp tính
Sau 2 tuần kể từ thời điểm phơi nhiễm với virus, xét nghiệm viêm gan C HCV RNA có thể cho kết quả dương tính, thời điểm này cơ thể chưa sản xuất ra kháng thể anti-HCV (xuất hiện sau 5-10 tuần). Do đó, bệnh nhân sẽ được chẩn đoán là viêm gan C cấp tính khi HCV RNA dương tính và anti-HCV âm tính.
Xác định viêm gan C mạn tính
Khả năng diễn tiến sang thể viêm gan mạn của virus HCV là cao nhất khi so với các loại virus viêm gan khác. Có đến 80% trường hợp sẽ chuyển sang giai đoạn viêm gan C mạn tính. Lúc này, kết quả xét nghiệm viêm gan C của người bệnh sẽ bao gồm HCV RNA dương tính và anti-HCV cũng dương tính. Đối với những trường hợp này, xét nghiệm HCV RNA có thể thay thế bằng xét nghiệm tìm kháng nguyên lõi của virus viêm gan C (HCV core-Ag).
Chẩn đoán viêm gan C ở trẻ em
Đối với trẻ em dưới 18 tháng tuổi được chẩn đoán là nhiễm HCV khi có ít nhất 2 lần xét nghiệm HCV RNA dương tính. Thời điểm chỉ định xét nghiệm viêm gan C bao gồm khi trẻ 6 tháng và 12 tháng tuổi. Đối với trẻ trên 18 tháng tuổi chỉ chẩn đoán nhiễm HCV khi HCV RNA dương tính và anti-HCV dương tính
Ý nghĩa xét nghiệm viêm gan C HCV RNA trong điều trị
Chỉ định điều trị:
+ Người bệnh sẽ được chỉ định phác đồ điều trị viêm gan C khi có xét nghiệm HCV RNA dương tính và anti-HCV dương tính;
+ Trước khi bắt đầu điều trị, người bệnh cần phải được theo dõi xét nghiệm HCV RNA trong thời gian ít nhất 12 tuần kể từ thời điểm chẩn đoán lần đầu tiên. Việc này nhằm mục đích xác định khả năng thải trừ virus tự nhiên của cơ thể, trường hợp xét nghiệm HCV RNA vẫn còn dương tính sau 12 tuần theo dõi thì mới bắt đầu điều trị.
Theo dõi sau điều trị: Bệnh nhân sẽ được công nhận điều trị khỏi viêm gan siêu vi C khi đạt được ngưỡng đáp ứng virus bền vững. Khi đó, tải lượng HCV RNA phải dưới ngưỡng phát hiện (<15 IU/ml) ở tuần thứ 12 sau khi kết thúc điều trị, gọi là SVR 12. Riêng trường hợp sử dụng phác đồ điều trị có Peginterferon thì tải lượng HCV RNA phải dưới ngưỡng phát hiện ở tuần thứ 24 sau khi kết thúc điều trị, gọi là SVR 24.
Chỉ định thay đổi phác đồ điều trị: Ở thời điểm tuần thứ 4 của quá trình điều trị, nếu kết quả xét nghiệm viêm gan C định lượng HCV RNA trên ngưỡng thì cần xét nghiệm định lượng lại vào tuần thứ 8. Nếu tải lượng HCV RNA tăng trên 10 lần thì ngừng phác đồ điều trị hiện tại và thay thế bằng một phác đồ khác.
Kết quả xét nghiệm định tính: nếu có virus trong máu, xét nghiệm sẽ dương tính. Nếu xét nghiệm không phát hiện virus, kết quả sẽ âm tính.
Nếu kết quả là dương tính, một người sau đó sẽ cần xét nghiệm HCV RNA định lượng. Vì lý do này, nhiều bác sĩ bây giờ thích bỏ qua thử nghiệm đầu tiên và sử dụng thử nghiệm định lượng ngay lập tức.
Các kết quả định tính chỉ ra rằng HCV có trong máu của bạn. Kết quả sẽ là phát hiện ra, có nghĩa là bạn bị nhiễm virus trong máu, hoặc không bị phát hiện, có nghĩa là bạn không có virus trong máu hoặc có một lượng rất nhỏ không thể phát hiện được kiểm tra.
Các kết quả xét nghiệm định tính vẫn có thể dương tính ngay cả khi tải lượng virus giảm mạnh do điều trị.
Kết quả xét nghiệm định lượng: cho thấy có bao nhiêu HCV trong cơ thể. Tuy nhiên, dù thấp hay cao, tải lượng virus không phản ánh mức độ gây hại cho gan.
Các kết quả xét nghiệm định lượng cung cấp một phép đo chính xác lượng HCV trong máu. Con số này giúp bác sĩ xác nhận xem bạn có tải lượng virus cao hay thấp.
Đo tải lượng virus của bạn trước khi điều trị cho phép bác sĩ theo dõi tải lượng virus của bạn trong và sau khi điều trị.
Đo tải lượng virus không cho biết mức độ ảnh hưởng của virus đến gan nghiêm trọng như thế nào cho nên bác sĩ thường yêu cầu tiến hành thêm một số xét nghiệm khác như: các xét nghiệm máu, các thăm dò chẩn đoán hình ảnh và hiếm khi sinh thiết gan sẽ giúp bác sĩ xác định sức khỏe gan tổng thể.
Sau khi sử dụng xét nghiệm HCV RNA để xác nhận sự hiện diện của HCV, các bác sĩ sẽ tìm ra chủng virus nào đang hoạt động trong cơ thể (HCV genotype). Điều này giúp bác sĩ lên kế hoạch cho quá trình điều trị. Mục tiêu chính của điều trị là làm giảm tải lượng virus trong cơ thể cho đến khi nó hoàn toàn không có virus, đây là một phản ứng virus kéo dài (SVR).
SVR xảy ra khi virus không thể phát hiện trong 12 tuần hoặc lâu hơn sau khi điều trị. Đạt được SVR là kết quả điều trị tốt nhất, vì điều đó thường có nghĩa là người đó không còn bị viêm gan C, hoặc phương pháp điều trị đó đã chữa khỏi bệnh viêm gan C.
Tuy nhiên, điều cần thiết là phải nhớ rằng một khi một người đạt được SVR, vẫn có thể bị tái nhiễm HCV khác. Họ sẽ cần tiếp tục thay đổi lối sống giúp ngăn ngừa HCV. Những thay đổi bao gồm ngừng sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch và đảm bảo luôn quan hệ tình dục bằng bao cao su hoặc một hình thức tránh thai hàng rào khác.
3. Một số yếu tố ảnh hưởng kết quả xét nghiệm viêm gan C:
Một số yếu tố cần lưu ý, bao gồm:
+ RNA của virus viêm gan C là vật liệu di truyền không bền vững, dễ bị phân hủy. Do vậy, xét nghiệm viêm gan C tìm HCV RNA nên được thực hiện càng sớm càng tốt sau thời điểm lấy mẫu
+ Mẫu xét nghiệm HCV RNA có thể là huyết tương hoặc huyết thanh, tuy nhiên sự hình thành cục máu đông có thể làm giảm tải lượng virus. Do vậy khuyến khích sử dụng ống EDTA để thực hiện xét nghiệm;
+ Không sử dụng ống chống đông Heparin do khả năng ức chế phản ứng PCR.
Viêm gan C nếu được phát hiện sớm, điều trị kịp thời có thể trả lại lá gan khỏe mạnh cho người bệnh. Vì vậy, quá trình lấy mẫu, bảo quản và vận chuyển bệnh phẩm làm xét nghiệm viêm gan C phải đảm bảo các yêu cầu sau:
+ Lấy mẫu: Lấy khoảng 2ml máu toàn phần, sau đó cho vào ống EDTA hoặc ống Serum;
+ Bảo quản, vận chuyển: Bảo quản mẫu ở nhiệt độ phòng từ 18-25 độ C, thời gian tối đa là 24 giờ phải chuyển đến phòng xét nghiệm. Đôi khi mẫu có thể bảo quản trong tủ mát, nhiệt độ 2-8 độ C và vận chuyển đến phòng xét nghiệm trong vòng 2 ngày. Những trường hợp bất khả kháng không thể vận chuyển đúng quy định, nhân viên lấy mẫu có thể tách huyết tương hoặc huyết thanh và bảo quản ở nhiệt độ -20 độ C cho đến khi vận chuyển.
Xét nghiệm viêm gan C HCV RNA là một loại xét nghiệm sinh học phân tử để khẳng định người bệnh có nhiễm virus viêm gan C hay không. Xét nghiệm này thực hiện bằng phương pháp RT-PCR. Để đảm bảo kết quả chính xác, phục vụ cho việc thăm khám và điều trị bệnh thì bạn nên đến các trung tâm y tế uy tín để thực hiện.
Để giúp khách hàng sớm phát hiện và điều trị viêm gan C, hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các Gói khám sàng lọc gan mật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực sàng lọc bệnh về gan mật cùng sự hỗ trợ của trang thiết bị, cơ sở y tế hiện đại sẽ giúp xác định chính xác các vấn đề liên quan đến gan. Gói sàng lọc gan mật giúp khách hàng:
+ Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan;
+ Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
+ Tầm soát sớm ung thư gan;
+ Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C;
+ Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn;
+ Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.
