Thông thường thì chu kì kinh nguyệt của phụ nữ rơi vào khoảng độ từ 28-30 ngày và sẽ có một lần rụng trứng. Nhưng bên cạnh đó cũng có không ít người bị rối loạn chu kì kinh nguyệt hay chúng ta vẫn thường gọi là rối loạn phóng noãn. Cùng tìm hiểu thêm dưới đây:
Mục lục bài viết
1. Phóng noãn là gì?
Bình thường cuối mỗi chu kỳ kinh nguyệt do tác động của hormone làm cho khoảng từ 6 đến 7 nang nguyên thủy ở buồng trứng phát triển, sau vài ngày dưới tác động của hormon các nang trứng này sẽ tăng kích thước.
Sau khoảng 7-8 ngày phát triển, có một số nang trứng sẽ phát triển nhanh lên và một số còn lại sẽ thoái triển dần. Tại các nang trứng phát triển nhanh, nang trứng phát triển mạnh đạt đến kích thước khoảng 1,8-2,3 cm thì gọi là nang trứng chín. Sau khi nang trứng chín sẽ xảy ra hiện tượng phóng noãn.
Phóng noãn hay còn gọi là hiện tượng rụng trứng xảy ra dưới tác động của hormone LH làm cho nang trứng căng phồng và thành nang trứng trở nên mỏng, yếu dẫn đến nang trứng vỡ ra và phóng noãn ra khỏi nang. Hiện tượng phóng noãn thường xảy ra trước chu kỳ kinh nguyệt từ 13-14 ngày.
Khi nang noãn được phóng ra sẽ được loa vòi trứng bắt lấy, nếu gặp tinh trùng sẽ xảy ra hiện tượng thụ tinh, sau đó trứng đã thụ tinh di chuyển về buồng tử cung. Nếu không có hiện tượng thụ tinh nang noãn sẽ thoái triển dần.
Còn tế bào còn lại ở vỏ nang dưới tác động của FSH và hormone LH do tuyến yên tiếp tục bài tiết sau phóng noãn, làm cho một ít tế bào vỏ nang biến đổi thành hoàng thể. Hoàng thể có tác dụng bài tiết một lượng lớn progesterone và estrogen.
Phóng noãn tiếng anh là “ovulate”.
2. Phóng noãn diễn ra như thế nào?
Liên quan tới sự phát triển của nang trứng gồm có hormone LH và hormone FSH, trong đó hormone FSH hay còn gọi là kích noãn bào tố, là một hormone của thùy trước tuyến yên có tác dụng kích thích sự phát triển của nang trứng đến dạng chín gọi là nang trứng chín, hormone này chỉ làm cho nang trứng chín chứ không có tác dụng làm cho trứng rụng. Còn hormone LH cũng là một hormone do thùy trước tuyến yên tiết ra dưới sự ảnh hưởng của hormone GnRH và estrogen có tác dụng làm chín màng nang trứng làm cho màng nang trứng mỏng và dễ vỡ, tăng bài tiết dịch trong xoang bao nang trứng để đạt đến một áp lực lớn làm nang trứng vỡ ra, noãn được giải phóng ra.
Hormone LH bắt đầu bài tiết với nồng độ thấp từ ngày đầu của chu kỳ kinh nguyệt và tăng dần đến khi được một lượng lớn và đạt đỉnh vào khoảng trước ngày có kinh 14 ngày. Sau khi nồng độ hormone LH đạt đỉnh từ 36-42 giờ sẽ xảy ra hiện tượng phóng noãn.
Sự phát triển của nang noãn là quá trình phát triển từ một nang nguyên thủy lần lượt trải qua các giai đoạn: Nang sơ cấp, thứ cấp, có hốc, cuối cùng trở thành một nang tiền rụng trứng.
Trong buồng trứng của người phụ nữ luôn có các nang noãn ở các giai đoạn khác nhau bởi quá trình này diễn ra liên tục và chồng lên nhau. 120 ngày là thời gian cho 1 quá trình trưởng thành của một nang trứng. Đây là sự phát triển của nang noãn.
Ở mỗi giai đoạn nang nguyên thủy, nang sơ cấp, thứ cấp, có hốc đến khi trở thành nàn tiền rụng trứng thì noãn nang có một cấu trúc khác nhau với các hình dạng khác nhau. nhưng đều đủ các thành tố:
+ Nhân (mang vật chất di truyền)
+ Nguyên sinh chất ( khoang chứa dịch, các tb quanh noãn)
+ Màng ngoài (tế bào vỏ trong, vỏ ngoài, các lớp tế bào hạt, màng đáy, hệ thống lưới mao mạch)
Nang noãn được hình thành từ tế bào mầm (noãn nang nguyên bào) xảy ra trong buồng trứng. Theo lý thuyết, trung bình một đời người phụ nữ có thể sản sinh ra khoảng 400.000 noãn nhưng trong thực tế chỉ có thể sinh sản đc 1/1000 của con số đó (khoản 400 noãn nang). Còn lại phần lớn là không chín được và bị thoái hóa.
3. Các giai đoạn của noãn nang:
Noãn nang được hình thành qua hai giai đoạn: Giai đoạn chiêu mộ các noãn nang và giai đoạn chọn lọc.
+ Sự chiêu mộ các noãn nang: Vào hàng tháng sẽ có trung bình khoảng 20 noãn nang nguyên thủy, chúng được tập hợp và phát triển, lượng noãn nang đc chiêu mộ này thay đổi theo tuổi đời người phụ nữ và tùy thuộc vào số lượng noãn còn lại trong trứng. Khi các nang noãn đang say giấc để đảm bảo duy trì nòi, các noãn nang được tuyển mộ liên tục.
+ Sự chọn lọc noãn nang: Quá trình chọn lọc này được diễn ra vào khoảng ngày thứ 7 của chu kì. Sự chọn lọc noãn nang đào thải các nang noãn yếu không đủ khả năng sinh trưởng và phát triển, tìm ra một noãn nang vượt trội hơn hẳn so với các noãn nang khác.
+ Sự vượt trội của noãn nang: Vào các ngày từ mùng 8-10 ngày kể từ ngày hành kinh. Trong khoảng 20 noãn nang nguyên thủy sẽ có một noãn nang vượt trội hơn cả, noãn nang này được chọn lọc trở thành noãn nang trưởng thành với kích thước khoảng từ 5,5-8mm vượt trội hơn hẳn vào ngày thứ 7 -10 kích thước nang noãn rơi vào khoảng 13mm.
+ Sự thoái hóa của một noan nang: Trong 20 noãn nang nguyên thủy chỉ có một nang noãn vượt trội hơn cả được chọn lọc còn lại các noãn nang nguyên thủy khác sẽ bị tiêu biến, mất đi.
+ Sự sinh trưởng của noãn nang: Sau khi đào thải các noãn nang nguyên thủy không đủ điều kiện được sinh trưởng. Đồng thời nó cũng tiết các hooc môn để triệt tiêu các nang noãn khác. Noãn nang vượt trội được bảo vệ, được bao bọc trong các tế bào sinh dưỡng, được các tế bào sinh dưỡng cung cấp chất dinh dưỡng nhất định để nuôi dưỡng tế bào noãn nang trưởng thành.
+ Sự phát triển của noãn nang: Nang noãn trưởng thành có kích thước từ khoảng 16-26mm, noãn nang được bảo vệ bởi các lớp tế bào và sử dụng các dưỡng chất lớn lên từng ngày. Sự phóng noãn là hiện tượng noãn được giải phóng và có thể thụ tinh, noãn sẽ vỡ ra và được phóng đi đến tai vòi gặp tinh trùng.
Để đi đến giai đoạn phóng noãn là khi trải qua một loạt các biến cố về nội tiết, thời gian phóng noãn thay đổi tương đối lớn đối với mỗi chu kì ở mỗi người phụ nữ khác nhau thì có thời gian phóng noãn khác nhau thậm chí nó còn thay đổi ngay tại 1 người phụ nữ.
Sự phóng noãn là một quá trình qua đó noãn có thể được thụ tinh ở ngày thứ 14 kể từ khi bắt đầu hành kinh. Noãn nang được phóng ra ở khoảng này thứ 14 (đối với người hành kinh khoảng 28 ngày/1 chu kì.
Có thể khẳng định một điều rằng, sự phóng noãn không hề đột ngột mà nó xảy ra sau một chuỗi biến cố, kết thúc chuỗi biến cố ấy thì được phóng thích một noãn và các tế bào hạt bao quanh nó.
Nang noãn không phát triển: Các noãn nang vượt trội bảo vệ mình đồng thời tiết ra một số hormone gây ức chế những nang noãn khác làm cho các noãn nang khác không được tuyển mộ, giảm khả năng tiết chế và dẫn đến sự thoái hóa.
4. Rối loạn phóng noãn:
Bình thường ở cuối mỗi chu kỳ kinh nguyệt do tác động của hormon FSH và LH làm cho các nang nguyên thủy ở buồng trứng phát triển (khoảng 6-7 nang), sau vài ngày dưới tác động của hormon các nang trứng này sẽ tăng kích thước.
Sau khoảng 7-8 ngày phát triển, có một số nang trứng sẽ phát triển nhanh lên và một số còn lại sẽ thoái triển dần. Tại các nang trứng phát triển nhanh, kích thước nang phát triển nhanh và lượng estrogen được bài tiết từ các nang trứng này cũng tăng lên đáng kể. Ở cuối giai đoạn tăng sinh nang trứng do lượng estrogen tăng cao gây tác dụng điều hòa ngược dương tính đối với hormon tuyến yên là FSH và LH làm cho tuyến yên tăng bài tiết hai hormon này.
Dưới tác động của FSH và LH thì làm cho nang trứng phát triển mạnh đạt đến kích thước khoảng 1,8-2,3 cm thì gọi là nang trứng chín.
Trước ngày phóng noãn lượng hormon LH và FSH do tuyến yên bài tiết tăng đột ngột, do tác động của 2 hormone này làm cho nang trứng bị căng phồng trong khi thành nang lại mỏng, yếu vì vậy nang trứng sẽ vỡ ra và phóng noãn ra khỏi nang trứng. Hiện tượng phóng noãn này thường xảy ra vào thời điểm trước khi có kinh nguyệt khoảng 13-14 ngày.
Rối loạn phóng noãn là tình trạng gây ra bởi nhiều nguyên nhân kết quả dẫn đến hiện tượng noãn không được phóng ra theo chu kỳ nhất định, rụng không đều đặn từ đó gây ra rối loạn kinh nguyệt là nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh nữ.
Việc điều trị rối loạn phóng noãn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra hiện tượng rối loạn phóng noãn. Đa số các trường hợp rối loạn phóng noãn việc điều trị là phục hồi chức năng phóng noãn của buồng trứng, trong đó phải sử dụng các loại thuốc kích thích sự phát triển của nang noãn buồng trứng. Thông thường, tỷ lệ có thai đạt được sau mỗi chu kỳ kích thích buồng trứng khoảng 30%. Kích thích buồng trứng thường không làm quá nhiều lần trên một bệnh nhân nên không ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.
