Cô Bé Tân An là ai? Sự tích? Cách sắm lễ Đền Cô Bé Tân An?

1. Cô bé Tân An là ai?

Rất nhiều du khách đến từ khắp nơi, sau khi lễ xong đền Bảo Hà thờ Quan Hoàng Bảy, thì họ sẽ ghé qua thờ lễ đền Cô Bé Tân An. Bởi đền thờ cô bé Tân An được xây dựng ở bên kia sông (đối diện đền Quan Hoàng Bảy). Đây là một vị thánh cô nổi tiếng là nữ trung hào kiệt:

“Dưới suối khe lững lờ nước chảy

Ông hổ gầm vang dậy sơn lâm

Nhớ xưa có giặc ngoại xâm

Nữ trung anh kiệt dẹp quân bạo tàn”

Cô Bé Tân An được gọi là Cô Bé Thượng Ngàn trên đất Bảo Hà. Truyền thuyết kể rằng Cô Bé Tân An có tên khai sinh là Hoàng Bà Xa, là con gái của Quan Hoàng Bảy. Cùng với cha, cô đã có công kháng chiến đánh đuổi giặc ngoại xâm, chinh phạt giặc ác, bảo vệ bờ cõi, được người dân ở Bảo Hà và Khau Ban (địa danh Văn Bàn thời xưa) thắp hương thờ phụng.

2. Truyền thuyết về Cô Bé Tân An 

Theo lịch sử ghi lại, cuối thời nhà Lê (năm 1740 – 1786), các châu Thủy Vĩ, Văn Bàn và nhiều địa danh khác thuộc phủ Quy Hòa luôn bị giặc Trung Quốc xâm lấn, cướp phá. Đe giải quyết vấn nạn này, triều đình nhà Lê cử một vị danh tướng tên có tên là Nguyễn Hoàng Bảy đưa quân đội tiến dọc sông Thao, đánh đuổi giặc Tàu, giải phóng Khau Bàn và lập nên căn cứ địa lớn là Bảo Hà. Truyền thuyết kể rằng, khi lên trấn ải vùng này, đánh tướng Nguyễn Hoàng Bảy đã mang theo Nguyễn Hoàng Bà Xa (con gái của ông) cùng đi. Trong cuộc kháng chiến đánh giặc ngoại xâm, bảo vệ bờ cõi nước nhà, giữ vùng biên cương, Nguyễn Hoàng Bà Xa luôn là cánh tay phải, trợ thủ đắc lực, sát cánh bên cha đánh đuổi quân xâm lược, giặc cỏ Trung quốc. Bà còn thành công trong việc chiêu dụ các thổ ty, tộc trưởng, huấn luyện binh sĩ, rèn vũ khí, dự trữ thực phẩm, lương thảo, chữa bệnh cho người nghèo… Sau khi chiến tranh kết thúc, bà lại đồng hành cũng người dân khai khẩn đất hoang, khai mỏ, để xây dựng quê hương, đất nước giàu mạnh, đẹp tươi. Bà không chỉ là người có lòng yêu thương, nhân hậu mà còn là người yêu nước thương dân, nên sau khi mất, người dân có câu thơ để tưởng nhớ bà: “Hương thơm còn lẫy lừng ánh hòa quang sáng tỏ muôn nơi”. Không chỉ vậy, Nhân dân trong vùng còn lập đền thờ để tưởng nhớ chiến tích và công lao của bà dành cho con người, quê hương đất nước.

Ngoài ra, Nguyễn Hoàng Bà Xa còn được gọi với cái tên khác là cô Tân An hay cô Bảy Tân An, hầu cận quan Hoàng Bảy. Nguyên hoàng bà xa không phải là cô Bảy trong Tứ phủ thánh cô. Còn có Một truyền thuyết khác về đền Cô Bé Tân An còn lưu lại, tương truyền như sau: Có một số cụ đồng cựu nói rằng đền Cô Tân An đã xuất hiện từ trước khi cha con Ông Hoàng Bảy phục mệnh vừa trấn giữ vùng biên cương, đánh đuổi giặc ngoại xâm. Ngày ấy, ở vùng đất này, chỉ có một miếu nhỏ thờ Mẫu Thượng Ngàn với hiện thân là La Bình Công Chúa. Đây cũng là địa điểm cha con Quan Hoàng Bảy đến lễ mỗi khi xuất quân chiến đấu một cách thường xuyên. Sau khi cha con Quan Hoàng Bảy mất, nhớ công ơn của nữ tướng Nguyễn Hoàng Bà Xa nên người dân đã đưa bà phối thờ vào đền, hương khói thờ phụng. Trải qua những biến cố của dòng chảy thời gian, ngôi đền trở thành ngôi đền thờ chính của Nguyễn Hoàng Bà Xa. 

Khánh tiệc Cô Bé Tân An diễn ra vào ngày 17 tháng 1 âm lịch hàng năm. 

Lễ hội đền Cô Bé Tân An là một lễ hội mang tín ngưỡng văn hoá thuộc về cộng đồng, thu hút hàng nghìn lượt du khách tham ra mỗi năm. Sau thời điểm Tết Nguyên Đán đã có không ít người tới đây dâng lễ thờ cúng, cầu an yên (Khánh tiệc Cô Bé Tân An diễn ra vào ngày 17 tháng 1 âm lịch hàng năm)

Có rất nhiều các hoạt động hấp dẫn và thú vị được tổ chức ở ngày hội cô bé Tân An. Có một nghi thức không thể thay thế đó chính là rước kiệu quan Hoàng Bảy (theo nhiều người cho rằng đó là cha của cô bé Tân An Nguyễn Hoàng Bà Xã). Từ đền Bảo Hà sang đền cô bé Tân An, Dân chúng sẽ rước kiệu quan Hoàng Bảy. Sau khi hành lễ xong, kiệu ông Hoàng Bảy sẽ được người dân rước quay trở về đền Bảo Hà.

Du khách tới đây thắp hương, dâng lễ, thờ cúng xong có thể tham gia các trò chơi dân gian thú vị, hấp dẫn như đẩy gậy, kéo co,…

3. Đền thờ Cô Bé Tân An:

Ngày nay, Đền Cô Bé Tân An nằm ở xã Tân An, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Đền Cô bé Tân An nằm đối diện (qua một con sông) với đền Bảo Hà thờ Quan Hoàng Bảy. Cả hai đều có chung một Ban Quản lý và lễ hội đồng đều được tổ chức chung. Cùng với Đền Bảo Hà, Đền Cô Tân An đã trở thành “Quần thể di tích Thần vệ quốc Hoàng Bảy”, được coi là địa chỉ du lịch tâm linh nổi tiếng thử hút hàng nghìn lượt du khách đến viếng lễ mỗi năm. Ngày nay có hai ngôi đền thờ cô bé Tân An: Một nằm sâu trong rừng ở Thôn Tân An, hai là ở đối diện bờ sông với đền thờ Ông Hoàng Bảy. Tất nhiên, cả hai đều thờ Nguyễn Hoàng Bà Xa. 

4. Nội dung Bản văn cô bé Tân An:

Chúng tôi đã sưu tầm được bản văn thờ cô bé Tân An phổ biến, cụ thể như sau:

“Đất Tân An địa linh chung tú 

Châu Văn Bàn cảnh thú sơn trang 

Non xanh nước biếc trăng ngàn 

Thỉnh mời Cô Bé Tân An ngự về Thú non tiên bốn bề sông núi 

Dấu sơn hà tụ hội khí thiêng

Tân An cổ tích lưu truyền Tiếng thơm Cô Bé khắp miền gần xa 

Có phen chơi Bảo Hà Trái Hút Dạo tiếng đàn thánh thót nhặt khoan 

Chiềng Ken, Tân Thượng, Tân An

Cô Bé khắp miền gần xa Có phen chơi Bảo Hà Trái Hút 

Dạo tiếng đàn thánh thót nhặt khoan Chiềng Ken, Tân Thượng, Tân An Nậm Tha, Nậm Rạng, Làng Giàng, Khánh Yên Ngàn núi đá nọ miền sơn thuỷ Ngôi đền thờ tú khí danh lam

Trăm hoa đua nở trên ngàn Mẫu đơn đua sắc phong lan khoe màu 

Bầy chim non bên lầu ríu rít Cảnh rừng chiều mờ mịt sương giăng

Non xa thấp thoáng bóng trăng

 Ngàn mây lấp ló cung Hằng nhởn nhơ

Dưới suối khe lững lờ nước chảy 

Ông hổ gầm vang dậy sơn lâm 

Nhớ xưa có giặc ngoại xâm Nữ trung anh kiệt dẹp quân bạo tàn 

Danh thắng tích Tân An thiên cổ

Dẫu biến dời vẫn tỏ sử xanh 

Thượng ngàn ghi dấu oai linh 

Chữ tâm ẩn hiện phân minh tỏ tường 

Chữ trung hiếu cương thường gìn giữ 

Nghiệp tham sân tân khổ còn đâu

Chữ tâm linh ứng nhiệm mầu 

Cải tà quy chính trước sau mới là 

Khắp bốn phương gần xa nô nức 

Chư thanh đồng đệ tử con nhang 

Đèn hương võng tía quạt vàng 

Thỉnh mời cô bé đào đàn chứng minh

Nay đệ tử văn trình tấu đối Dốc lòng thành sám hối cửa thiêng 

Thỉnh Cô trắc giáng bản đền 

Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường 

Phép linh ứng ra tay tế độ Nguyện vì đời cứu khổ độ mê”

5. Sắm lễ và cầu mong ở đền thờ cô bé Tân An:

Đến đền thờ cô bé Tân An, mọi người có thể cầu:

– Cầu sức khỏe, hạnh phúc, ăn yên và may mắn: 

– Tấn tài tấn lộc, làm ăn phát đạt, giàu có thịnh vượng.

Khi Đến đền thờ cô bé Tân An, mọi người cũng nên chú trọng sắm lễ:

Sắm lễ khi dâng lên đền Cô Bé Tân An cũng không khác là mấy so với mâm lễ ở đền Bảo Hà của quan Hoàng Bảy. Do đó, khi mọi người sắm lễ đền Bảo Hà thì có thể chuẩn bị luôn cả lễ đền cô bé tân an. Một mâm lễ không cần phức tạp hay “đao to búa lớn”. Tuy nhiên phải thật chỉn chu, sạch sẽ và quan trọng hơn cả là mọi người phải có tâm sáng, sự kính trọng cùng lòng tin tưởng.

Lễ khi dâng lên đền Cô Bé Tân An sẽ chia ra ba lễ cơ bản, cụ thể là:

Lễ chay: có thể là hương thơm, hoa tươi, hoa quả, bánh kẹo, nước uống,..

Lễ mặn: một số món truyền thống của người Việt Năm như: cả con gà trống luộc, xôi, giò, thịt lợn,….

Lễ vật: hương, tiền âm phủ, vàng mã, giày (hài), trang phục vàng mã,…

Nếu không, người đến đây thawps nhang cầu cô bé Tân An dewud sắm một mâm lễ nhưng rất daday đủ, bao gồm một đĩa hoa tươi, một đĩa trái cây gồm nhiều loại hoa quả thơm ngon khác nhau, một cơi trầu, quả cau, rượu thịt, tiền âm phủ, thẻ hương,….

Bên cạnh những lễ vật này, nhiều con hương, đệ tử thành tâm còn cos thể dâng lên cô bé Tân An một món lễ vật vừa đẹp vừa sang trọng, lại có ý nghĩa tốt đẹp – một thứcó thể bày trên ban thờ thánh cô trong thời gian mà không sợ hư hỏng. Trong đoa, Oản Tài Lộc chính là  lễ vật phù hợp nhất vowis những yêu cầu kê trên. Oản tài lộc được thiết kế cẩn trọng, đẹp, bắt mắt, không lỗi thời, mang ý nghĩa tài lộc bình an, có thể để được trên ban thờ thánh cô một thời gian dài (tới sáu tháng) mà không lo bị hỏng mốc,