"Lặng lẽ Sapa" của Nguyễn Thành Long là một truyện ngắn độc đáo, không chỉ thu hút người đọc bằng ngòi bút nghệ thuật tài năng và còn ở nội dung đầy tính nhân văn. Trong đó, đại diện cho những cái đẹp ấy của tác phẩm là anh thanh niên với nhiều vẻ đẹp tượng trưng cho cho những con người Việt Nam trong thời kì xây dựng đất nước.
Mục lục bài viết
1. Tóm tắt tác phẩm
“Lặng lẽ Sa Pa” là truyện kể về nhân vật chính là 1 anh thanh niên 27 tuổi sống 1 mình trên đỉnh núi Yên Sơn quanh năm mây mù bao phủ. Công việc chính của anh là công tác khí tượng thuỷ văn kiêm vật lí địa cầu. Công việc ấy đòi hỏi anh phải có tinh thần trách nhiệm cao vì thế trong suốt 4 năm anh chưa về nhà dù chỉ một lần. Ở nơi đây, anh luôn thèm người, vì vậy anh đã dùng cây chắn ngang đường để mong được tiếp xúc với những vị khách qua đường. Trong 1 lần, anh làm quen với bác lái xe. Và qua sự giới thiệu của bác, anh đã được gặp gỡ với những vị hành khách trên xe,trong đó có ông họa sĩ và cô kĩ sư. Họ đã cùng lên thăm chỗ anh ở. Trong cuộc gặp gỡ này, anh thanh niên rất hào hứng giới thiệu với những vị khách của mình về công việc hằng ngày của anh. Đây là những công việc âm thầm nhưng vô cùng có ích cho cuộc sống. Người họa sĩ già đã phát hiện ra những phẩm chất đẹp đẽ và hết sức cao quý của anh thanh niên nên đã phác họa một bức chân dung của anh. Qua lời kể của anh, các vị khách còn được biết thêm về rất nhiều tấm gương sáng trong lao động, sản xuất, nguyện đem hết sự nhiệt huyết của mình để phục vụ sự nghiệp xây dựng và chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Qua câu chuyện này, nhà văn Nguyễn Thành Long đã cho người đọc thấy được vẻ đẹp giản dị cũng như sự hy sinh của những con người lao động trong thời kì đổi mới đất nước, đồng thời câu chuyện còn là lời ngợi ca vẻ đẹp bình dị của con người và ý nghĩa lớn lao của những công việc thầm lặng.
2. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm
Giá trị nội dung: Truyện giúp ta cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật chính – anh thanh niên với những suy nghĩ sâu sắc và lòng yêu nghề nghiệp, với một cách sống đẹp, trong công việc thầm lặng một mình giữa núi cao mà vẫn không cô độc, buồn tẻ. Đồng thời truyện còn ca ngợi những con người như anh. Qua đây, tác giả Nguyễn Thành Long muốn nói với người đọc trong cái lặng lẽ của Sa Pa vẫn còn có những con người làm việc và lo nghĩ hết mình cho đất nước. Từ đó, truyện khẳng định vẻ đẹp của con người lao động và ý nghĩa của những công việc thầm lặng mà hết sức cao quý. Truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa” đã thành công khắc họa lên hình ảnh những người lao động bình thường, mà tiêu biểu là anh thanh niên làm công tác khí tượng ở một mình trên đỉnh núi cao Sapa.
Giá trị nghệ thuật: Nguyễn Thành Long đã xây dựng lên một tình huống truyện độc đáo, hợp lý với lối dẫn truyện tự nhiên, đồng thời có sự kết hợp giữa phương thức tự sự, trữ tình và bình luận. Tác giả còn xây dựng lên các nhân vật đều không có tên riêng, chỉ được nhà văn gọi theo giới tính và tuổi tác như anh thanh niên, cô kĩ sư nông nghiệp, ông hoạ sĩ già… => Dụng ý của tác giả muốn người đọc liên tưởng đến những nhân vật tốt đẹp, điển hình trong truyện không phải chỉ là những cá nhân riêng lẻ mà là số đông, là cộng đồng. Điều này giúp tăng thêm sức khái quát đời sống của câu chuyện. Truyện có chất thơ bàng bạc đi liền với chất họa toát lên từ các chi tiết, từ khung cảnh thiên nhiên Sa Pa đẹp như những bức tranh và chất thơ ấy còn ở chính trong tâm hồn các nhân vật với những suy nghĩ, cảm xúc thật trong sáng, đẽ.
3. Dàn ý phân tích nhân vật anh thanh niên trong lặng lẽ Sapa
3.1. Mở bài:
Giới thiệu đôi nét cơ bản về tác giả Nguyễn Thành Long ( tiểu sử, sự nghiệp, các sáng tác tiêu biểu, phong cách nghệ thuật,…). Giới thiệu chung về truyện ngắn “Lặng lẽ Sapa”( hoàn cảnh ra đời,…). Nêu vấn đề cần phân tích: nhân vật anh thanh niên, qua đó nêu lên ý nghĩa của tác phẩm.
3.2. Thân Bài:
a. Phân tích nhân vật anh thanh niên
Hoàn cảnh sống và làm việc của anh thanh niên:
– Anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn với độ cao hơn 2600 mét, quanh năm suốt tháng chỉ toàn cây cỏ và mây mù lạnh lẽo.
– Công việc của anh: đo gió, đo mưa, đo nắng, tính mây, đo chấn động mặt đất, dựa vào công việc dự báo trước hằng ngày, phục vụ sản xuất và chiến đấu=>Công việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ, chính xác cũng như tinh thần trách nhiệm cao
– Điều gian khổ nhất chính là vượt qua nỗi cô đơn, vắng vẻ, quanh năm suốt tháng chỉ sống trên đỉnh núi một mình
→ Hoàn cảnh sống khắc nghiệt, thiếu thốn, công việc đầy những khó khăn, vất vả.
Những phẩm chất tốt đẹp của anh thanh niên
Anh là người biết vượt lên hoàn cảnh sống khắc nghiệt với những suy nghĩ rất đẹp:
– Dù công việc khắc nghiệt gian khổ, anh vẫn luôn yêu và mong muốn được làm việc ở điều kiện lý tưởng
– Anh có những quan niệm đúng đắn, sâu sắc về cuộc sống con người: “khi ta làm việc, ta với công việc là một, sao lại gọi là một mình được”
– Anh thấu hiểu những nỗi vất vả của đồng nghiệp
– Anh rất yêu công việc của mình, xem công việc là cuộc sống của mình “Công việc của cháu gian khổ thật đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”
– Anh luôn nói về công việc của mình với tất cả tình yêu, sự hào hứng.
– Sống một mình giữa đỉnh núi cao, không có ai theo dõi, quản lí nhưng anh thanh niên vẫn luôn hoàn thành công việc đúng giờ theo quy định
Anh là người có tấm lòng cởi mở, hiếu khách và biết cách quan tâm những người xung quanh
– Sống một mình giữa đỉnh núi cao, anh luôn mong muốn có người đến thăm, nói chuyện và luôn cảm thấy “thèm người”.
– Anh thanh niên đã tiếp đón những người khách đến thăm nhà mình bằng tất cả tấm lòng nhiệt thành, sự cởi mở, nồng hậu và ấm áp
– Anh tặng bác lái xe củ tam thất anh vừa đào được chỉ bởi lần trước anh thấy bác lái xe nói bác gái đang ốm
Anh thanh niên luôn biết sắp xếp công việc, cuộc sống một cách khoa học và hợp lí.
– Anh sống một mình nhưng vẫn sắp xếp mọi thứ thật gọn gàng và vẫn giữ những thói quen thật tuyệt: có vườn rau xanh, có đàn gà đẻ trứng hoa, cả một vườn hoa với muôn vàn màu sắc,uống nước chè mỗi ngày,…
– Đặc biệt là nh rất thích đọc sách
Anh thanh niên còn hiện lên vẻ đẹp của một người sống khiêm tốn, chân thật
– Trong suy nghĩ của anh thanh niên, công việc của mình chỉ là công việc bình thường như biết bao công việc khác với những sự g góp chỉ là nhỏ bé
– Khi ông họa sĩ muốn vẽ anh, anh đã từ chối vì với anh, ngoài kia còn có rất nhiều người đáng để ngợi ca, để vẽ hơn mình
b. Qua việc phân tích nhân vật anh thanh niên nêu lên ý nghĩa, tư tưởng của tác phẩm
Tác phẩm ngợi ca những con người lao động thằm lặng, hi sinh âm thầm để công hiến,hiến dâng sức mình cho công cuộc xây dựng đất nước. Đồng thời tác giả khẳng định cuộc sống lao động bình dị nhưng cao đẹp sẽ góp phần tạo nên những vẻ đẹp tâm hồn trong mỗi cá nhân.
3. Kết bài:
Khái quát lại về những phẩm chất, tính cách của anh thanh niên, nêu ý nghĩa tư tưởng của tác phẩm được tác giả thể hiện qua nhân vật và bộc lộ cảm nhận của bản thân.
4. Phân tích nhân vật anh thanh niên trong lặng lẽ Sapa hay nhất:
Bước vào trang truyện ngắn “Lặng lẽ Sa Pa “của Nguyễn Thành Long, lòng ta cứ xao xuyến, vấn vương, bồi hồi trước vẻ đẹp của những con người, trước những tình cảm chân thành, nồng hậu trong một cuộc sống đầy tin yêu. Dù là chính hay phụ thì nhân vật nào của “Lặng lẽ Sa Pa” cũng hiện lên với nét cao quý đáng khâm phục. Trong đó, để lại ấn tượng to lớn nhất là anh thanh niên làm công tác khí tượng kiêm vật lý địa cầu
Vẻ đẹp đầu tiên của anh thanh niên hiện lên là tấm lòng yêu đời, yêu nghề, ở tinh thần trách nhiệm cao với công việc lắm gian khổ của mình. Qua lời giới thiệu với ông hoạ sỹ già và cô gái, bác lái xe gọi anh là “người cô độc nhất thế gian”. Đã mấy năm nay anh “sống một mình trên đỉnh Yên Sơn cao 2600m bốn bề chỉ có cỏ cây và mây mù lạnh lẽo”. Công việc hàng ngày của anh là “đo gió, đo mưa, đo chấn động mặt đất”rồi ghi chép, gọi vào máy bộ đàm báo về trung tâm. Nhiều đêm anh phải “đối chọi với gió tuyết và lặng im đáng sợ”. Vậy mà anh rất yêu công việc của mình, hết lòng với công việc của mình mà không một lời kêu than, oán trách. Anh có một quan niệm sống: “Khi ta làm việc, ta với công việc là một đôi, sao gọi là một mình được ?”. Anh thanh niên còn nói thêm:”Công việc của cháu gian khổ thấy đấy chứ cất nó đi, cháu buồn đến chết mất”.
Mặc dù hoản cảnh sống thiếu thốn, vất vả nhưng chàng thanh niên ấy vẫn đam mê với công việc, biết sắp xếp cuộc sống ngăn nắp, hợp lí, ổn định. Anh còn nuôi gà, trồng hoa, đọc sách, thỉnh thoảng anh xuống đường tìm gặp bác lại xe cùng hành khách để trò chuyện cho vơi bớt nỗi nhớ nhà. Sống trong hoàn cảnh như vậy sẽ có những người dần bị thu mình lại. Nhưng anh thanh niên thì không. Anh chỉ “thèm người” với một lòng hiếu khách đến nồng nhiệt cùng sự quan tâm, chăm lo chu đáo đến mọi người xung quanh. Ngay từ những giây phút đầu gặp gỡ, sự hiếu khách đầy đáng yêu của anh đã gây được thiện cảm đối với người họa sĩ già và cô kĩ sư. Anh chào đón những vị khách của mình bằng tất cả nhiềm vui dào dạt, hồ hởi, toát lên qua từng nét mặt,cử chỉ, hành động: anh biếu cho bác lái xe của tam thất khi nghe tin bác gái ốm, anh hồ hởi đón mọi người lên thăm nhà mình, anh hái một bông hoa rực rỡ để tặng cho người con gái lần đầu gặp mặt, anh tặng làn trứng ăn đường cho hai bác cháu,….Một sự hiếu khách đầy nồng hậu, tất cả không chỉ chứng tỏ đó là một người con trai tâm lí mà còn là một tấm lòng tận tình, đáng quý, đáng yêu.
Phải gắn bó với một công việc vất vả cùng những đóng góp quan trọng cho đất nước nhưng người thanh niên hiếu khách và sôi nổi ấy lại rất khiêm tốn. Anh cảm thấy đóng góp của mình bình thường, nhỏ bé so với bao người khác. Anh cảm thấy công việc mình làm vẫn rất bình thường so với nhiều người khác ngoài kia. Chính vì thế khi được ông họa sĩ già phác thảo chân dung, anh ngượng ngùng, giới thiệu cho ông những con người đánh vẽ hơn mình: “Không, không, bác đừng mất công vẽ cháu, để cháu giới thiệu cho bác những người khác đáng vẽ hơn.” Anh giới thiệu đến ông kĩ sư vườn rau vượt qua bao vất vả, nặng nhọc để tạo ra những củ su hào to hơn, ngon hơn. Anh giới thiệu đến người cán bộ nghiên cứu sét, mười một năm không rời xa cơ quan lấy một ngày. Rồi còn nhiều những con người đáng vẽ khác. Mặc dù còn rất trẻ những anh thanh niên ấy đã thấm thía cái tình cái nghĩa của mảnh đất Sapa này, đồng thới thấm thía nhưng sự hi sinh thầm lặng của những con người đang ngày đêm mệt mài làm việc và lo nghĩ cho đất nước mình, dân tộc mình.
Với một cách xây dựng cốt truyện khá nhẹ nhàng cùng những chi tiết chân thực tinh tế và ngôn ngữ đối thoại sinh động, Nguyễn Thành Long đã kể lại một cuộc gặp gỡ tình cờ mà thú vị nơi Sa Pa lặng lẽ. Cuộc gặp gỡ chưa đầy ba mươi phút nhưng cũng đủ để người họa sĩ già có thêm nhiều suy ngẫm về vẻ đẹp cuộc đời, vẻ đẹp con người và thời gian ấy cũng đủ để cô kĩ sư thâm lòng yêu mến bâng khuâng.
Qua câu truyện ngắn này, tác giả Nguyễn Thành Long phải chăng muốn khẳng định: Cuộc sống của chúng ta được tạo nên từ những điều nhỏ bé đến những điều lớn lao, từ bao phấn đấu hi sinh thầm lặng mà mãnh liệt. Tất cả những con người nhỏ bé ấy đã góp sức mình vào công cuộc xây dựng đất nước, không chỉ là một anh thanh niên mà còn nhiều những anh thanh niên khác cũng đang góp sức mình cho đất nước phát triển tươi đẹp, vững mạnh.
5. Phân tích nhân vật anh thanh niên trong lặng lẽ Sapa ý nghĩa nhất
Có một câu nói rất đúng đắn:”Chỉ có cuộc sống vì người khác mới là cuộc sống đáng quý”. Đây dường như là một chân lí khiến ta luôn trăn trở về trách nhiệm, bổn phận của bản thân với cuộc đời, với con người. Chân lí ấy được thể hiện rõ ràng qua truyện ngắn” Lặng lẽ Sapa” của Nguyễn Thành Long với hình tượng đại diện là anh thanh niên âm thầm cống hiến cho đất ước với những vẻ đẹp khiến người đọc ngưỡng mộ. Có thể nói anh chính là minh chứng tiêu biểu nhất cho lối sống hi sinh, phục vụ cộng đồng, phục vụ đất nước.
Truyện ngắn được viết nằm 1970 giữa lúc đang hăng say lao động, sản xuất để xây dựng miền Bắc lên xã hội chủ nghĩa và chi viện cho miền Nam đánh Mĩ. Mỗi người dân miền Bắc lúc này đều ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình trong cuộc cuộc xây dựng, bảo vệ đất nước. à anh thanh niên đã trở thành một biểu tượng, một tấm gương đẹp cho những con người trách nhiệm, tích cực như thế.
Trước hết, anh thanh niên hiện lên với công việc làm công tác khí tượng kiêm vật lí địa cầu. Anh sống một mình trên đỉnh núi Yên Sơn, quanh năm suốt tháng chỉ làm bạn được với cỏ cây, mây núi Sapa. Trống vắng, cô đơn là vậy nhưng anh sống vẫn rất lạc quan, yêu đời, yêu người. Anh luôn dọn dẹp chỗ ở của mình thật sạch sẽ, gọn gàng, ngăn nắp. Anh tồng hoa, anh nuôi gà,… Tất cả những điều đó khẳng định anh đang muốn tạo lập cho mình một cuộc sống bình thường như mọi người dưới xuôi, không điều gì khiến anh buồn chán hay có cảm giác cô đơn.
Anh thanh niên còn hiện lên là một con người đầy trách nhiệm, luôn hăng say, đam mê hết mình với công việc. Anh hiểu rõ công việc của mình tuy gian khổ nhưng thiếu nó thì anh buồn đến chết mất. Anh coi công việc là niềm vui, là nguồn sống của mình. Anh tìm được sự hạnh phúc trong chính công việc này. Anh coi và quan niệm công việc chính là bạn mình, chính vì thế anh chưa bao giờ thấy nhàm chán và buồn tẻ với công việc này. Anh tâm sự rằng:” Khi ta làm việc, ta với công việc là đôi, sao gọi là một mình được ?” Chàng trai ấy cùng có những quan niệm về hạnh phúc thật giản dị nhưng cũng thật cao đẹp. Anh coi hạnh phúc là lao động, là được cống hiến hết mình cho đất nước. Chính vì thế khi được hay tin nhờ mình phát hiện đám mấy khô mà quân ta hạ được nhiều máy bay của Mỹ, anh thấy thật sự rất hạnh phúc. Có thể nói, chàng trai ấy luôn ghi dấu trong tim về sứ mệnh cống hiến cho khoa học, cho đất nước, anh coi đó là lí tưởng sống của mình. Thật sự đây là những suy nghĩa rất đẹp và sâu sắc.
Không chỉ là một người có những suy nghĩ đẹp mà anh thanh niên còn có những hành động đẹp. Sống trong một hoàn cảnh đầy gian khổ, thiếu thốn, một mình sống trên đỉnh núi Yên Sơn, phải làm bạn với rừng, với mây, với bảo, với sương để đo gió, đo nắng, đo mưa, tính mấy phục vụ cho công cuộc sản xuất và chiến đấu, anh vẫn hết sức tự giác. Dù không có ai đôn đốc, kiểm tra, anh vẫn mang trong mình một tinh thần tự nguyện hết sức cao cả. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, dù công việc đòi hỏi phải thực hiện vào những thời khác khó khăn như lúc nửa đêm giữa mùa đông giá rét thì anh vẫn thức giấc, vẫn xách đèn “đi ốp”, xách máy đi đo, không bỏ sót một ngày, không quên một buổi nào, vẫn luôn âm thầm, bền bỉ suốt bao năm trời.
Quanh năm suốt tháng, chàng thanh niên ấy phải đối mặt với sự cô đơn, vắng vẻ không một bóng người những anh vẫn vượt lên tất cả bằng chính những sự miệt mài, say mê trong công việc. Anh dùng tất cả thời gian, sự nhiệt huyết của mình cho nhiệm vụ được giap, rảnh một chút là anh lại lấy sách ra đọc như là để trò chuyện. Với những sự thầm lặng ấy, anh đã góp phần trực tiếp vào chiến thắng chung của toàn quân,toàn dân miền Bắc. Một nét đẹp nổi bật hơn cả của anh thanh niên này là sự khiêm tốn. Khi bacshoaj sĩ định vẽ chân dung mình, anh đã khiêm tốn rằng mình chỉ là một công việc bằng thường, ngoài kia còn nhiều người đáng được vẽ hơn mình. Anh giới thiệu với ông về anh kĩ sư vườn rau, anh kĩ sư “trông sét”,… Anh khiêm nhường nhận định rằng công việc của mình chỉ là bình thường, nhỏ bé vafanh trân trọng những sự đóng góp, hi sinh của bạn bè, đồng đội.
Nhan đều của tác phẩm là “Lặng lẽ Sapa” nhưng dường nhưng Sapa không thật sự lặng lẽ. Trong cái tĩnh lặng của Sapa vẫn có những con người đang miệt mài làm việc, lo nghĩ cho dân tộc, đất nước. Qua cách đặt nhan đề và cách xây dựng nhân vật, chúng ta có thể thấy tác giả muốn nêu bật chủ đề và cũng là ý nghĩa tư tưởng của toàn tác phẩm: ca ngợi những cá nhân sống đẹp, sống cống hiến một cách sây mê, hết mình cho đất nước. Đây cũng là lời nhắn nhủ của tác giả về sứ mệnh của chúng ta: Hãy sống đẹp, sống cống hiến và sống biết yêu thương nhau.
